مطالب علمی - پزشکی

درمان غیردارویی

شستشوی کامل ناحیه مقعد بعد از هر اجابت مزاج که خوشبختانه ریشه در آداب روزانه ما دارد و عمل بسیار مفیدی است ، جزو اولین توصیه ها به این بیماران در کشورهایی است که این عادت مناسب را ندارند . کمپرس با آب گرم یکی از مؤثرترین روش ها برای بهبود و تسکین علائم است . بدین ترتیب که روزانه چند  بار به خصوص بعد از هر اجابت مزاج به مدت چند دقیقه در آب گرم با دمای قابل تحمل بنشینند . برای این کار می توان از یک لگن پلاستیکی که به خوبی و کاملاً تمیز شده باشد ، استفاده کرد ، استفاده از توالت ایرانی در این موارد به هیچ وجه توصیه نمی شود زیرا با فشاری که وارد می کند حالت بیرون افتادگی و سایر علائم را تشدید می نماید بنابراین اگر در منزل توالت فرنگی موجود نیست می توان از انواع صندلی هایی که به مدل توالت فرنگی تعبیه شده اند ، استفاده نمود . یکی از مهم ترین اقدامات درمانی ، پیشگیری از یبوست و به وجود آمدن مدفوع ساخت است که از عوامل عمده ی ایجاد هموروئید به شمار میر ود .

برای اینکار استفاده از میزان کافی مواد غذایی حاوی فیبر ، انواع سبزی و میوه به خصوص میوه های ملین مانند گلابی ، آلو ، انجیر و … نان سبوس دار و نوشیدن مایعات و به خصوص آب کافی در روز ( حدود ۸  لیوان )‌توصیه می شود . از آنجاییکه عدم تحرک کافی نیز جزو عوامل ایجاد کننده ی زمینه ای به شمار می رود گنجاندن نوعی فعالیت بدنی مانند پیاده روی یا سایر ورزشه های ملایم در برنامه ی روزانه پیشنهاد می شود .

 در موارد تشدید علائم ، استراحت در حالت دراز کش به طوری که ناحیه پایین کمر بالاتر قرار بگیرد و پرهیز از ایستادن و نشستن طولانی کمک کننده است . نکته ی قبل تأکید این است که اقدامات پیشگیرانه ذکر شده باید همواره و به طور مستمر اجرا شود یعنی دایماً باید از یبوست پیشگیری و مدفوع را نرم نگه داشته و از حالات عمودی پرفشار ( ایستادن و نشستن طولانی ) پرهیز نمود .

هموروئیدهایی که افتادگی و اتساع زیادی پیدا کرده اند ، معمولاً با جراحی درمان می شوند بدین ترتیب که طی عمل هموروئیدکتومی (  Hemorrhoidectomy ) ناحیه ی آسیب دیده برداشته می شود . روش های غیرجراحی شامل این مواردند :

بستن هموروئید با باند الاستیک ( جزو موفق ترین روش هاست ) . لازم به ذکر است که  در این مورد باید مراقب عفونت احتمالی بود .

برای هموروئیدهای داخلی که مرتب خونریزی و افتادگی پیدا می کنند ، یکی از مناسب ترین راه ها تزریق یک ماده ی اسکلروزان ( سفت کننده ) به زیر مخاط آن ناحیه است .

روش نسبتاً جدیدتر و بسیار نویدبخش ، فوتوکواگولاسیون ( photocoagulation  ) است . در این روش در صورتی که هموروئید همراه با لخته شدن خون در ناحیه باشد با استفاده از بی حسی موضعی لخته را جدا می سازند .
درمانهای دارویی

مواد دارویی که برای درمان و تخفیف و تسکین علائم هموروئید به کار می روند شامل : بی حس کننده های موضعی ، تنگ کننده های عروقی ، مواد قابض ، ضد عفونی کننده ها ، مواد محافظت کننده ، مسکن ها ، ضد خارش ها و ضدالتهاب ( عمدتاً‌ کورتن ها ) هستند .

بیشتر ترکیبات فوق الذکر جزو داروهای بدون نسخه یا OTC به شمار می روند . در بیشتر کشورهای اروپائی انواع متعددی از محصولات فوق در دسترس است .

اخیراً برخی مواد گیاهی نیز در فرمول این داروها به کار می رود . مصرف بی حس کننده های موضعی باید محدود به ناحیه مقعد و یا قسمت پایینی کانال آنال باشد زیرا در این نواحی بیشترین اعصاب حسی وجود دارند که اثر گذاری بر روی آنها می تواند به تسکین درد و سوزش و خارش منجر شود .

همچنین بی حس کننده ها می توانند به راحتی از مخاط رکتال جذب شده و عوارض ناخواسته ی سمی ایجاد کنند در حالی پوست نواحی ذکر شده چنین جذبی ندارد .

تنگ کننده های عروقی با منقبض کردن رگ ها ،‌به تدریج باعث کاهش تورم ، احساس ناراحتی ، خارش و التهاب می شوند ولی به دلیل احتمال بروز عوارض جانبی ناخواسته ، حتی از طریق استفاده  جلدی در بیماریهایی مانند فشار خون بالا ، دیابت ، پرکاری تیروئید ، بزرگی پروستات و بیماران مصرف کننده برخی داروهای اعصاب ( مانند ضدافسردگی ها ) مصرف محدودتری دارند .

مواد محافظت کننده ، مانند لانولین ، روغن معدنی ، وازلین و … با ایجاد یک لایه ی پوششی از تحریک و خشکی ناحیه ی آسیب دیده پیشگیری می کنند . در حالی که مواد قابض ، مانند اکسید دوزنگ و کالامین ، با منعقد کردن پروتئین سلول پوست در نتیجه محافظت لایه ی بافت زیرین و کاهش حجم سلول و خشک کردن ناحیه احساس تحریک و سوزش و خارش را تسکین می دهند .

از آنجائی که اصولاً در مدفوع میکروارگانیسم های فراوانی موجود است ، مواد ضدعفونی کننده که به طور عمده از رشد میکروب ها جلوگیری می کنند فقط در برخی محصولات ضد هموروئیدی به کار می روند زیرا هنوز در مورد اینکه چقدر می توانند مؤثر باشند ، اختلاف نظر وجوددارد .

پیشگیری از عوارض هموروئید
ــ تغذیه مناسب. خوردن غذاهای فیبردار و اضافه نمودن ۱ تا ۲ قاشق غذاخوری پودر سبوس به غذا و یا حل آن در ۸۰ اونس آب.
ــ جلوگیری از چاق شدن
ــ ورزش منظم
ــ داشتن شیوه فعال و پر تحرک زندگی
ــ مصرف متعادل مشروبات الکلی
ــ حمام نشسته در آب گرم
ــ پمادهای بی حس کننده موضعی
ــ رعایت جدی بهداشت و نظافت فردی. به علت عدم رعایت نظافت شخصی، از هر ۲ بیمار یکی از آنها دچار حدت بیماری می شود. لازم به توجه است که در ۱mm3 مدفوع انسان سالم در حدود ۱۷ میلیون میکروب وجود دارد. اگر بیمار بعد از توالت رفتن مقعد و اطراف آن را نشوید در حدود ۳-۴mm3 از جرم مدفوع در حاشیه مقعد مانده، موجب حدت دائم و رشد عفونت در آن می شود.