مطالب علمی - پزشکی

درد قوزک
 
- چه وقت به پزشک مراجعه کنیم؟
- قوزک پا آسیب‌دیده است و به‌قدری درد می‌کند که هنوز بعد از ۲۴ ساعت نمی‌توان روی آن تکیه کرد.
- درد ربطی به آسیب‌دیدن قوزک ندارد و بیش از چهار روز طول کشیده است.
- اگر بعد از آسیب‌دیدگی، علاوه بر درد، قوزک ورم دارد یا کبود شده است یا تب دارید یا احساس می‌کنید قوزک حالت طبیعی ندارد، فوراً به پزشک مراجعه کنید.

- درد قوزک نشانه  چیست؟
ما قوزک را حما‌ل‌ بار بدن کرده‌ایم، و آن را مجبور به تحمل وزن بدن، طی کردن مسافت‌های طولانی، و چرخیدن و خم شدن در هر جهت می‌کنیم. اما با فشار آمدن بیش از حد به قوزک – که مثلاً در هنگام ورزش کردن روی می‌دهد – فریاد کمک آن بلند می‌شود. در بعض موارد، این فریاد مانند فریاد از درد است.
شایع‌ترین آسیب‌دیدگی‌ها ناشی از چرخاندن قوزک به‌طرف بیرون پا است. این چرخیدگی می‌‌تواند فشار زیادی بر رباط‌های نگاهدارنده  قوزک وارد کرده و باعث پیچ‌‌خوردگی مچ‌پا شود. یا ممکن است ماهیچه‌‌ای را پاره کرده یا استخوانی را بشکند. هر کدام از این آسیب دیدگی‌ها می‌‌توانند ورم زیاد، تغییر رنگ، و کاهش حرکت را همراه با درد شدید ایجاد کند.
چرخیدگی تنها آسیب‌رسان قوزک نیست. کار کشیدن بیش از حد از آن – مثل راه رفتن، ایستادن، و بالا رفتن زیاد و نیز زیاد خم کردن قوزک – می‌تواند به التهاب وترهائی منجر شود که ماهیچه‌ها را به استخوان‌های قوزک و ساق وصل می‌کنند. یکی از نواحی مستعد آسیب وتر آشیل است که از پاشنه  پا تا پشت قوزک امتداد دارد. وتر آشیل به‌آسانی کشیدگی پیدا کرده یا پاره می‌شود، مخصوصاً اگر به اندازه کافی انعطاف‌پذیر نباشد. کار کشیدن زیاد هم می‌تواند باعث التهاب کیسه زلالی (کیسه پر از مایعی در پشت پاشنه که مثل یک بالشتک محافظ است) گردد.
قوزک از راه‌های دیگری هم آزرده می‌شود. کفش گشاد یا تنگ ممکن است باعث درد قوزک در هنگام چرخاندن پا یا در اثر تماس با سطح سفت آن شود. پوشیدن کفش نامناسب برای کاری که انجام می‌دهید نیز فشار زیادی بر مفصل مچ پا وارد می‌کند.
چند بیماری نیز باعث درد قوزک می‌شوند. نقرس – درد شدید ضربانی و التهاب مفصل در اثر رسوب بلورهای اسید اوریک – اغلب قوزک را گرفتار می‌کند. تیزی استخوان، قطعات جدا شده  استخوان یا غضروف، التهاب شبه روماتیسمی مفاصل، و نقص گردش خون و آسیب عصب نیز دیگر آزاردهندگان قوزک هستند.

- درمان درد قوزک

درد قوزک چیزی نیست که سرسری گرفته شود. اگر بعد از آسیب‌دیدگی درمان مناسب انجام نشود، یا در درمان تأخیر شود، ممکن است گرفتاری‌های مختلفی بروز کند. در اینجا پیشنهاد‌هائی برای تسکین درد ارائه می‌گردد.

اصول چهارگانه را رعایت کنید. استراحت، یخ گذاشتن، بستن و بالا گرفتن قوزک اولین کارهای بعد از آسیب‌دیدگی قوزک و بیشتر گرفتاری‌های دردناک آن است.

استراحت لازم است، چون از تحریک کردن قوزک آزرده ممانعت می‌کند. استراحت در بستر بهتر است، و اگر ناچار به حرکت هستید، از عصا یا چوب زیر بغل استفاده کنید. گذاشتن یخ بر روی آن، چند بار در روز و هر بار به‌مدت ۱۵ دقیقه، با بی‌حس کردن انتها‌های اعصاب و انقباض مویرگ‌ها برای جلوگیری از خونریزی بیشتر، التهاب دردناک قوزک را کاهش می‌دهد.

قوزک را با باندپیچی کشسان یا استفاده از پابند مخصوص بی‌حرکت کردن آن ثابت کنید. قوزک را با گذاشتن یک بالش در زیر آن بالا نگاه دارید تا مایع جمع شده در آن تخلیه شود. اصول چهارگانه را به‌مدت سه تا پنج روز رعایت کنید.

از مسکن استفاده کنید. آسپیرین، ایبوپروفن، و استامینوفن می‌توانند درد قوزک آزرده را کاهش دهند.

پاشنه را بلند کنید. می‌توانید با گذاشتن یک بالشتک در داخل کفش یا بلند کردن پاشنه کفش درد کشیدگی وتر آشیل را کاهش دهید. یک تا یک و نیم سانتی‌متر کافی است. بالشتک را از داروخانه تهیه کنید.

- پیشگیری با پوشیدن درست کفش

اگر قوزک پایتان زیاد آسیب می‌بیند، باید در مورد کفش‌هایتان دقت زیاد به خرج دهید.

کفش مناسب بپوشید. همیشه کفش مناسب با کاری که انجام می‌دهید بپوشید، مثلاً در هر ورزش کفش مخصوص آن و در هر شغلی کفش مناسب آن شغل را به‌پا کنید.

کفی در کفش بگذارید. کف هر کفشی باید قوس متناسب با کف پا را داشته باشد تا از چرخیدگی پا به طرف داخل جلوگیری کند. این امر مخصوصاً در مورد اشخاصی که کف پای صاف دارند مهم است. بیشتر کفش‌های خوب و دارای کیفیت بالا این قوس را دارند، در حالی که کف کفش‌های ارزان قیمت، صندل‌ها، و دمپائی‌ها صاف هستند. شما می‌توانید کفی مناسب پایتان را تهیه کره و در کفشتان بگذارید.

زیر پا را نرم کنید. اگر تمام روز را سر پا هستید، با خریدن بالشتک‌های زیرپائی از داروخانه‌ها بیشتر فشار ناشی از راه رفتن بر روی سطح سفت را به آن منتقل کنید.

کفش‌های کهنه را کنار بگذارید. کفش‌ها به‌تدریجی نرمی و قوس کف خود را از دست می‌دهند. بیشتر مردم کفش‌هایشان را به‌مدت دو یا سه سال به‌طور مداوم می‌پوشند، که زمان زیادی برای عمر یک کفش است. نرمی و قوس کف هر کفشی عمر شش تا هشت ماهه دارد.