- تولید اکسیژن و جذب گاز کربنیک ( مبادله گازها ) :
یکی از خواص مهم گیاهان این است که ، در مقابل نور آفتاب یا نور مصنوعی دارای خاصیت فتوسنتز بوده و اکسیژن پس می دهند ، و در مقابل از دست دادن اکسیژن گاز کربنیک را جذب می کنند.دفع اکسیژن و جذب انیدرید کربنیک مخصوص گیاهان است ، بدیهی است در شب و نقاط تاریک عکس این عمل صورت می گیرد. از این نقطه نظر وجود گیاه در آکواریوم نقش مهمی از لحاظ تامین اکسیژن آب برای تنفس ماهیها بازی می کند . زیرا ماهی مانند هر موجود زنده دیگر برای ادامه حیات و متابولیسم بافتها به اکسیژن احتیاج دارد که پس از جذب آن از راه برانشی ها گاز کربنیک ( Co2) حاصله از اکسید اسیون را به آب پس می دهد .
در این صورت این تبادل گازی بین ماهی و گیاه که هر دو در محیط محدود آکواریوم ناگریز از همزیستی هستند در تعادل بیولوژیکی آنها بسیار موثر بوده و کمال اهمیت را دارد . اولین و شاید مهمترین خاصیتی که باعث بکار گرفتن گیاه در آکواریوم گردید ، تولید اکسیژن وبه وجود آوردن تعادل بیولوژیکی است .
گیاهان غوطه ور در زیر آب طی روند فتوسنتز به تولید اکسیژن می پردازند . در جریان فتوسنتز توسط برگها جذب می شود و با نفوذ نور در آب کربوهیدارتها ساخته می شود . تمام موجودات زنده به کربوهیدرات نیاز دارند ، لیکن تنها گیاهان سبز می توانند کربوهیدرات بسازند . شدت تولید اکسیژن در گیاهان اولا بستگی به شدت نور و در ثانی نوع گیاه دارد . مثلا : میریوفیلیوم (Myriophyllum) و ریکسیا (Riccia) و بعضی از خزه ها بیشتر اکسیژن می دهند ، در این صورت این موضوع را نیز باید به خاطر داشت که شدت تولید اکسیژن به سطح برگها بستگی نداشته و نمی توان گفت هر گیاهی که سطح برگهایش وسیع تر باشد ، می تواند اکسیژن بیشتری تولید کند . ممکن است این سوال پیش بیاید که اکنون با وجود پمپ های الکتریکی که به آسانی آب را تهویه نموده و اکسیژن لازم را برای تنفس ماهیان تامین می نماید دیگر احتیاجی به وجود گیاه نیست و می توان از آن صرف نظر نمود . ولی دو موضوع را نباید از نظر دور داشت ، یکی این که پمپ تهویه قادر به جذب گاز کربنیک محلول در آب که از تنفس ماهیان حاصل می گردد نیست ، در صورتی که گیاه این عمل را انجام می دهد . نگهداری گونه هایی از گیاهان غوطه ور در زیر آب (زیر آبی مولد اکسیژن) مانند الودآ (Elodea canadensis) و اگریادنسا(Egeria densa) که به لحاظ شکل ظاهری شباهت به الودآ دارد با این تفاوت که برگهای اگریادنسا بزرگتر (حدود cm5/2) و برگهای الودآ در (حدود cm 1) و رنگ اگریادنسا روشن تر است .
گیاه سراتوفیلوم (Ceratophyllum demersum) که دارای ساقه های به هم پیچیده با برگهای نرم و سوزنی که فاقد ریشه دائمی است و میریوفلیوم به خاطر شکل قرار گیری برگها به پر طولی معروف است . این گیاهان اکسیژن‌زا قادرند طی روند فتوسنتز اکسیژن را در زیر آب آزاد سازند و بسیاری از مواد شیمیایی موجود در آب (نمکهای فلزی ) که به وفور وجود دارند ، جذب نمایند . بنابراین کاشتن این گیاهان در آکواریوم علاوه بر تولید اکسیژن زیاد ، باعث تصفیه زیاد آب می گردد.
