نور الله جهان، روشن از خورشیدِ عالم تابِ آسمانِ ولایت حضرت مهدی (علیه السّلام) است و نام «نور الله»

نور الله جهان، روشن از خورشیدِ عالم تابِ آسمانِ ولایت حضرت مهدی (علیه السّلام) است و نام «نور الله» اشارت به آن حقیقت دارد.
نور، از بدیهی ترین و واضح ترین واژه ها است و نخستین چیزی که هر بیننده¬ای از همان آغاز تولد با آن آشنا می شود، بلکه با آن می تواند اشیاء دیگر را ببیند و زیبایی آن ها را درک کند.
نور، همانند آب، سرچشمه¬ی حیات و زندگانی برای همه¬ی پدیده هاست، آن ها برای حیات و رشد خود به نور نیاز دارند تا در پرتو آن به جنبش و حرکت درآیند و مراحل تکامل را بپیمایند؛ برخلاف ظلمت و تاریکی که ادامه¬ی آن باعث سکوت، خاموشی و مرگ است. در ظلمت، گیاهان و حیوانات به کام مرگ فرو روند و طبیعت از سیر حرکت خود بازماند و چرخش حیات معطّل ماند.
در این میان، انسان نیز مانند حیوانات و گیاهان از این قاعده مستثنا نیست، زمانی که گیتی در تاریکی محض فرو رود و گیاهان و حیوانات که منابع اصلی تغذیه بشرند، نابود گردند، انسان نیز خود به خود به کام نابودی و نیستی رود. بدین جهت، نور به طور مستقیم و غیر مستقیم در حیات، رشد و حرکت انسان دخالتی تام و کامل دارد. بنابراین معنا و مفهوم نور و ظلمت و هم چنین نیاز آفریدگان به نور برای همگان واضح و روشن است و نیز فواید و آثار نور بر کسی پوشیده نیست. آن چه درباره¬ی نور و آثار و فواید آن گفته شد و از این قبیل گفته می¬شود، همگی مربوط به نور ظاهری جهان طبیعت و ماده است که سرچشمه و منبع آن، خورشید است و قرآن به این مطلب اشاره دارد:
«وَ جَعَلَ القَمَرَ فِیهِنَّ نُوراً وَ جَعَلَ الشَِمسَ سِرَاجاً»1.
آفریدگار زمین و آسمان، نور افروز جهان کیهانی است:
«اَللهُ نُورُ السَّمواتِ وَ الأَرضِ»2؛
ولی نه نور مادی و ظاهری هم چون نور خورشید، زیرا خداوند نه جسم است و نه ماده¬ای دارد، بلکه به تمام معنا مجرّد است و از نور خویش در قلب مؤمنین نورافشانی می کند، بدین سبب، مؤمن با آن نور به درون خویش می نگرد و به نفس خود معرفت و شناخت پیدا می کند. هنگامی که خدای بی نیاز، آن نور را از کسی دریغ دارد، در ظلمتِ جهل و نادانی فرو رود و در دیار کفر و شرک، غوطه ورگشته و فرجامش هلاکت است و نابودی.
پیشوایان پاک اسلام (علیهم السّلام) نورهای خدایند که هرگز به خاموشی نگرایند و پیوسته هم چون خورشید، تابان و فروزان باشند. آنان سرچشمه و منبع هر نوری هستند. سپهر به وجود آن ها منوّر و روشن است و مردم در پرتو آن انوار الهی در راه راست گام نهند و هدایت یابند و بر فراز قله¬ی انسانیت و نیک بختی فرود آیند.
ابو خالد کابلی از تفسیر آیه¬ی شریف «فَآمِنُوا بِاللهِ وَ رَسُولِهِ وَ النُّورِ الَّذی اَنزَلنا»3 از امام باقر (علیه السّلام) سؤال کرد، امام در جوابش فرمود:
ای ابوخالد! سوگند به خدا، منظور از «النور» خاندان حضرت رسول (صلی الله علیه و آله و سلّم) تا دامنه قیامت هستند. سوگند به خدا، آنان نوری هستند که خداوند نازل کرده، سوگند به خدا، آن ها نور خدا در زمین و آسمان¬هایند، سوگند به خدا نور امام در قلوب مؤمنین روشن¬تر از خورشید در روز است، قسم به خدا آن امامان، قلب مؤمنین را منوّر و نورانی می کنند.4
در روایات بسیاری «نورٌ علی نور» و آیات مشابه آن به رسول خدا و خاندان پاکش (علیهم السّلام) تأویل و تفسیر شده، بلکه روایاتی از پیشوایان پیراسته (علیهم السّلام) صادر گشته که نخستین پدیده¬ای که خداوند آفرید، نور نبی اکرم و امامان معصوم (علیهم السّلام) بود. امام صادق (علیه السّلام) در قسمتی از روایتی فرمود:
خداوند ما را از نور عظمت خود خلق کرد...5
و در روایت دیگری فرمود:
همانا خدا بود و هیچ پدیده¬ای نبود، سپس هستی را آفرید و از نور خود که همه¬ی نورها از آن نور است، در نور الانوار جاری نموده و نور الانوار، نوری است که از آن، محمد (صلی الله علیه و آله و سلّم) و علی (علیه السّلام) را آفرید، پس محمد و علی دو نور نخستین هستند.6
آیات «و الشَّمسِ وَ ضُحَیها * وَ القَمَرِ إذا تَلیها»7که قسم به خورشید و ماه که منبع و کان نور ظاهری و مادی هستند، به رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلّم) و علی (علیه السّلام) تأویل شده است.8
تا بدین جا آشکار گشت که نبی اکرم و ائمه معصومین (علیهم السّلام) نور خدایند، بلکه نخستین نوری هستند که خداوند متعال از نور خود پدید آورده و در زیارات، آنان را با عنوان نور الله مخاطب خویش قرار می دهیم.
حضرت مهدی (علیه السّلام) نور خداست، جابر بن عبدالله انصاری گوید:
داخل مسجد کوفه شدم، حضرت امیرالمؤمنین علی (علیه السّلام) را دیدم، در حالی که با انگشتان مبارک خود در حال نوشتن بودند و تبسّمی بر لب داشت، گفتم: یا امیرالمؤمنین (علیه السّلام) چه چیزی لبخند را بر لب های مبارک شما فرو نشانده؟ فرمود: از کسی که این آیه¬ی شریفه را تلاوت می کند و به حقیقت آن شناختی ندارد، در عجبم. گفتم: کدام آیه؟ فرمودند: «الله نور السموات و الارض...»، منظور از «مشکوة» محمد (صلی الله علیه و آله و سلّم) است و منظور از «مصباح» من هستم و... و منظور از «یهدی الله لنوره من یشاء» مهدی است.9
در برخی از روایات معراجیه وارد شده که نور حضرت مهدی (علیه السّلام) در عالم اظله و انوار در میان انوار و اشباح ائمه¬ی معصومین (علیهم السّلام) مانند ستاره¬ای درخشان میان ستارگان است.10
و در برخی روایات آمده که آیه¬ی شریف «یُرِیدُونَ اَن یُطفِئُوا نُورَ اللهِ بِأَفوَهِهِم وَ یَأبَی اللهُ إِلّا أن یُتِمَّ نُورَهُ وَ لَوکَرِهَ الکفِرونَ»11، در شأن و منزلت ولایت حضرت حجّت و پدران پیراسته¬اش (علیه السّلام) نازل گشته.12
امام سجاد (علیه السّلام):
هدف از دشمنان خاموش کردن نور خدا یعنی ولایت امیرالمؤمنین علی (علیه السّلام) است و خدا در پاسخ به آن ها فرمودند: «وَاللهُ مُتِمُّ نُورِهِ»13و منظور، ولایت حضرت مهدی (علیه السّلام) است.
در زیارت مربوط به آن حضرت، این طور می خوانیم:السلام علیک یا نور الله.14
امام زمان حضرت مهدی (علیه السّلام) نور خدا است؛ نوری که همیشه فروزان باشد و هیچ صاحب قدرتی توانایی ندارد که آن نور پر فروز و با شوکت را خاموش کند و تلاش و نیرنگ ستم پیشگان و زورگویان در برابر آن نور، نقش بر آب و نافرجام است. برخی از مفسران 15در تفسیر آیه¬ی شریف بالا [توبه، 32] گفته اند:
بیان آشکار و فصیح این آیه¬ی شریف برای نشان دادن زبونی و ناتوانی کافران و مشرکان و در هم شکستن شخصیت آن¬ها که در صدد خاموش کردن نور خدا، حضرت مهدی (علیه السّلام) هستند، بسیار شگفت انگیز و تعجب آور است، زیرا نورهای ضعیف را به طور معمول با دمیدن دهان خاموش می کنند و فوت دهان در خاموش کردن نور قوی و پر فروز کارگر نیست [و در این آیه قدرت و شوکت سران کفر و شرک، بسان نور ضعیف و بی اساس است که با دمیدن دهان خاموش می گردد].
چراغی را که ایزد برافروزد هر آن کس پف کند ریشش بسوزد
جهان به سوی همزیستی و توجه به خورشید عالم تاب ولایت، حضرت مهدی (علیه السّلام) گام برمی دارد و هر روز توجه مردمان به او بیش از پیش است. آن حضرت همانند خورشید سرچشمه ی حیات، جنبش، آبادانی و هر زیبایی در زمین است، بلکه نور هستی خورشید هم از آنِ اوست:«وَ أشرَقَتِ الأَرضُ بِنُورِ رَبَّهَا».16
هر که از ظلمت و تاریکی جهل و نادانی به سوی آن نور الهی در حرکت افتد، آفریدگار، همه جا و در همه حال ولیّ و حامی اوست و هر که از مهدی (علیه السّلام) در فراموشی و ناباوری افتد و از آن حضرت فاصله گیرد، به ولایت و سرپرستی شیاطین و طاغوت سرسپرده:
«اَللهُ وَلِیُّ الَّذِینَ ءَامَنُوا یُخرِجُهُم مِّنَ الظُّلُمتِ اِلَی النُّورِ وَ الَّذِینَ کَفَرُوا أولِیَاؤهُمُ الطغُوتُ یُخرِجُونَهُم مِّنَ النُّورِ اِلیَ الظُّلُمَتِ»17.
پل ارتباطی و توجه به قطب عالم امکان، حضرت بقیـة الله (علیه السّلام) تنها با پارسایی کار نیک، ممکن است:
«لِّیُخرِجَ الَّذِینَ ءَامَنُوا وَ عَمِلُوا الصّلِحتِ مِنَ الظُّلُمتِ اِلَی النُّورِ».18
آن که از آن نور ایزدی بهره ای نگیرد و دریچه¬ی قلبش بسته و یا برخلاف آن نور گشوده شده باشد، در ظلمت و نادانی فرو رود و اغواهای شیاطین جن و انس و زرق و برق دنیا او را گمراه و متحیر و کور گرداند؛ در مقابل، نور مهدی (علیه السّلام) در قلب و دل هر کس بتابد، به گمراهی نرود و اهل تدبیر، بینش و حکمت گردد. هر چه عمل نیک و شایسته انسان بیشتر گردد و از گناهان و نافرمانی معاصی دوری کند، بلکه هر چه بیشتر خود را اصلاح و تصفیه نماید، آن نور بیشتر در درون قلب او تابش کند و منوّر به انوار الهی گردد.

پیام قرآن

«أن أخرِج قَومَکَ مِنَ الظُّلُماتِ اِلَی النُّورِ»19.اگر برای اثبات ولایت و عهده داری آن حضرت برای هدایت مردم، هیچ دلیل و برهانی نبود جز این آیه ی شریف، این آیه به تنهایی، ولایت و هدایت گری آن حضرت را اثبات می نمود و طبق این آیه، حضرت مأمور است که مردم را از کفر و شرک به ایمان، از تحیر و ظلمت به نور و هدف مندی، رهنمون نمایند و از سوی دیگر این آیه همه مردم را مکلّف می کند که به رهنمایی و ولایت چنین شخصیتی گردن نهاده و از ظلمت به نور هجرت کند و اگر بگوییم این آیه، تنها حضرت را مأمور راهنمایی مردم می کند، اما بر مردم لازم نیست هدایت او را بپذیرند، هدایت و ولایت آن حضرت بیهوده خواهد بود، زیرا گفتارش بی اثر ماند. این آیه مژده به تمام انسان هاست زیرا هدایتشان کند و آن حضرت در کمین آن هایی است که از صراط مستقیم منحرف گشته اند، تا هدایت¬شان کند و به راه راست استوارشان گرداند:«اِنَّ رَبَّکَ لَبِالمِرصاد»20.

پی نوشت¬ها:

1. سوره¬ی نوح، آیه¬ی 16: «و ماه را در میان آسمان ها مایه¬ی روشنایی و خورشید را چراغ فروزانی قرار داد».
2. سوره¬ی نور، آیه¬ی 35: «خداوند نور آسمان ها و زمین است».
3. سوره ی تغابن، آیه ی 8: «پس به خدا و رسول او و نوری که نازل کرده ایم ایمان بیاورید».
4. کافی، ج 1، ص 194، کتاب الحجـة، باب ان الائمـة (علیه السّلام) نور الله.
5. همان، ص 389، ح 2، کتاب الحجـة، باب خلق ابدان الأئمـة و ارواحهم و قلوبهم (علیهم السّلام).
6. همان، ص 443، ح 9، کتاب الحجـة، باب مولد النبی و وفاته.
7. سوره¬ی شمس، آیه¬ی 1 و 2: «سوگند به خورشید و تابندگی¬اش، و به ماه هنگامی که بعد از آن درآید».
8. سفینه البحار، ج 4، ص 495، ذیل واژه¬ی شمس.
9. نجم الثاقب، باب 2، ص 3، لقب 168.
10. همان، باب 2، ص 3، لقب 168؛ و العبقری الحسان، ج 1، باب بیان اسامی و القاب، ص 35.
11. سوره¬ی توبه، آیه¬ی 32: «آن ها می خواهند نور خدا را با دهان خود خاموش کنند، ولی خدا جز این نمی¬خواهد که نور خدا را کامل کند، هر چند کافران ناخشنود باشند».
12. تفسیر البرهان، ج 2، ص 121، ذیل آیه شریف.
13.سوره¬ی صف، آیه ی 8: «ولی خدا نور خود را کامل می کند».
14. مفاتیح الجنان، زیارت صاحب الزمان (علیه السّلام) در روز جمعه، ص 96.
15. علامه طباطبایی در تفسیر المیزان، ج 9، ص 257 و طبرسی در مجمع البیان، ذیل آیه¬ی شریف.
16. سوره¬ی زمر، آیه¬ی 69: «و زمین به نور پروردگارش روشن می شود».
17. سوره ی بقره، آیه 257: «خداوند ولیِّ و سرپرست کسانی است که ایمان آورده¬اند آن ها را از ظلمت¬ها به سوی نور بیرون می برد. کسانی که کافر شدند اولیای آن ها طاغوت ها هستند که آن ها را از نور به سوی ظلمت ها بیرون می برند».
18. سوره ی طلاق آیه ی 11: «تا کسانی را که ایمان آورده و کارهای شایسته انجام داده¬اند از تاریکی ها به سوی نور خارج سازد».
19. سوره¬ی ابراهیم آیه¬ی 5: «[و دستور دادیم:] قومت را از ظلمات به نور بیرون آرا».
20. سوره ی فجر، آیه ی 14: «به یقین پروردگار تو در کمینگاه است)).

منبع: کتاب ترسیم آفتاب