آشنايي با آثار شخصيت‌هاي اسلامي در‌باره مهدویت شيخ مفيد از عالمان

آشنايي با آثار شخصيت‌هاي اسلامي در‌باره مهدویت شيخ مفيد از عالمان سخت كوش و توانايي است كه زبانزد خاص و عام مي‌باشد. اگرچه شناخت ابعاد شخصيت اين عالم بزرگ شيعي جنبه عمومي ندارد و فقط علماي فاضل و فقهاي پژوهشگر به ويژگي‌هاي او واقف و با آثار ارزشمندش انس و الفت دارند، لكن در فرهنگ عمومي جامعه نيز نام او معرف تلاش‌هاي علمي‌اش در تحقيق و تاليف آثار گوناگون در فرهنگ و معارف اسلامي مي‌باشد.
شيخ مفيد از علماي پژوهنده و محقق و كاوشگر است و حاصل مجاهدت‌‌هاي علمي او نزديك به هشتاد اثر است كه يكي از آنها الارشاد في معرفه حجج الله علي العباد نام دارد. اين اثر به بررسي حيات علمي و عملي ائمه اطهار(ع) مي‌پردازد و بخش پاياني آن به معرفي شخصيت والاي حضرت قائم(عج) اختصاص يافته است. خوانندگان گرامي را به آشنايي با اين اثر دعوت مي‌كنيم.
الارشاد في معرفه حجج الله علي العباد
نوشته: محمدبن محمدبن نعمان عكبري، معروف به شيخ مفيد.
تحقيق: موسسه آل البيت لاحياء التراث، قم.
ناشر: كنگره هزاره شيخ مفيد.
شماره صفحه‌ها: ج 1: 363، ج 2: 562
شيخ مفيد از بزرگان فقهاي شيعه درسده‌هاي چهارم و پنجم هجري است(1) وي، در سال 336 هـ.. ق. در روستايي به نام عكبرا ديده به جهان گشود. پدرش از مردم بصره و مدتي در شهر واسط، معلم بوده و سپس به عكبرا آمده و در همان جا ساكن شده است.
پدر، او را به بغداد مي‌برد، تا به كسب دانش بپردازد. او، پس از مدتي به محضر بزرگاني چون: شيخ صدوق، محمدبن جنيد اسكافي، ابوعلي صولي، ابوغالب رازي، ابن قولويه قمي و... (2) راه مي‌يابد و از آنان بهره مي‌گيرد با استعداد و هوش فوق‌العاده‌اي كه داشته، خيلي زود به مقامهاي عالي علمي نائل مي‌آيد.
در كرخ بغداد، ‌كرسي درسي پايه گذاري كرد و شاگرداني چون: سيدمرتضي علم الهدي، سيد رضي، نجاشي، شيخ طوسي، ابن حمزه، و... را پرورش داد(3) كه بعدها هر يك، از ناموران بزرگ جهان اسلام شدند و مايه فخر تشيع.

يافعي درباره شخصيت علمي وي مي‌نويسد:

او، عالم شيعه و صاحب نوشته‌هاي بسيار و شيخ و پيشواي آنان است. به اين معلم و مفيد معروف بود.

در كلام، فقه و جدل، بسيار زبردست بود و با پيروان همه مذاهب، با جلالت و عظمت، مناظره مي‌كرد. (4)

شيخ مفيد، در سال 1413 هـ. ق. در بغداد، ديده از جهان فروبست. تشييع با شكوهي از جنازه وي انجام شد و در ميدان اشنان، مردم، به امامت شاگرد برجسته‌اش، سيد مرتضي، بر او نماز گزاردند و در منزلش، دفن گرديد و پس از چند سال، به قبرستان قريش انتقال يافت و در جوار ابوجعفر(ع) دفن گرديد. (5)

از وي‌ آثار ارزشمندي به جاي مانده كه نجاشي هفتاد وهشت اثر نام مي‌برد. شمار زيادي از آثار شيخ، در باب معارف اسلامي و امامت است (6) از جمله نوشته‌هاي ارزشمند وي، كتاب الارشاد في معرفه حجج الله علي العباد است.

اين اثر، مجموعه بسيار گرانبهايي است كه به زندگاني امامان شيعه، از ابعاد گوناگون پرداخته شده است.

اين اثر در دو جزء تنظيم شده: جزء اول به حيات امام علي(ع) اختصاص دارد و جزء دوم به زندگاني ديگر ائمه(ع).

و بخش پايان كتاب (از صفحه 339 تا آخر) ويژه امام مهدي(عج) است.

در اين بخش، پس از بيان نام، كنيه و ولادت حضرت مهدي، به دلائل عقلي بر وجود امام معصوم اشاره مي‌شود، سپس سخنان پيامبر(ص) درباره غيبت و قيام حضرت كه از سوي شيعه و سني، پذيرفته شده‌اند و احاديث امامان معصوم(ع) آورده مي‌شود. آن‌گاه نويسنده محترم، با بهره‌گيري از آيات قرآن و روايات پيشوايان دين، ويژگيهاي حضرت مهدي(عج) را برمي‌شمرد و از بشارت پيامبر(ص) به ظهور حضرت در آخرالزمان ياد مي‌كند.

مطالب اساسي اين بخش از كتاب، به شرح زير مي‌پردازد:

- ادله عقلي و نقلي بر امامت امام عصر(عج).

- رواياتي كه درباره حضرت مهدي(عج) رسيده است...

- برخي كرامات و معجزات حضرت در عصر غيبت.

- نشانهاي ظهور و حوادثي كه پيش از ظهور حضرت، رخ خواهد داد.

- چگونگي گردآوري سپاه و ماموريت آنان.

- مسير حركت.

- مدت امامت و حكومت.

- جرياناتي كه در آن روزگار رخ مي‌دهد.

- وضعيت زمين و مردم در آن عصر.

- ويژگيهاي جمال، شمايل، شيوه رفتار سيره اخلاقي و عملي حضرت مهدي(عج) به گونه بسيار محققانه، براساس منابع متقن و ديدگاههاي مستدل عقلي و نقلي. (منبع: چشم به راه مهدي، دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم)

پی نوشتها :

1- رجال، نجاشي. تصحيح سيد موسي شبيري زنجاني/ 402، انتشارات اسلامي
2- اعيان الشيعه، محسن امين، ج 9/421، دارالتعاريف للمطبوعات، بيروت، ‌ريحانه الادب ميرزامحمدعلي مدرس، ج 5- /361، 365 خيام.
3- تنقيح المقال، شيخ عبدالله مامقاني، ج 3/18، مرتضوي، نجف اشرف، فوائد الرجاليه، سيدبحرالعلوم، 3/313/، ادب، نجف اشرف
4- اعيان الشيعه، ج 9/422
5 و 6- رجال نجاشي /403، الفوائد الرجاليه، سيد محمدمهدي بحرالعلوم، ج 3/321.