حرف های هنری

مدیریت رنگ‌ها در نرم‌افزارهای گرافیكی یكی از پیچیده‌ترین مباحث آموزشی است. اگرچه كیفیت دستگا‌های ورودی تصویر (مانیتور، اسكنر و یا حتی دوربین‌های دیجیتال) در كیفیت رنگ‌های گرفته شده بسیار موثر است، اما این موضوع لزوماً موجب بازسازی همان رنگ‌ها در تصویر خروجی چاپگر نمی‌باشد. رنگ‌هایی كه نمی‌توانند در خروجی چاپگر تولید شوند (Out-of-Gamut) رنگ‌هایی هستند كه كاملا خارج از محدوده‌ طیف رنگ‌های قابل چاپ قرار دارند. به عنوان مثال شما ممكن است بوسیله‌ ابزار گرادینت، یك طیف رنگی بسیار عالی از زرد به بنفش را بوسیله‌ نرم‌افزاری مثل فتوشاپ ایجاد كنید. اما وقتی آن را بوسیله‌ یك چاپگر چاپ می‌كنید می‌بینید كه بسیاری از رنگ‌ها، بازسازی نشده‌اند. زیرا چاپگرها نسبت به نرم‌افزارهای ویرایش تصویر، محدوده‌ كوچكتری از طیف رنگی را پشتیبانی می‌كنند.
برای جبران این تفاوت و بدست آوردن نزدیك‌ترین رنگ بازسازی شده به رنگ نمایش داده شده، كامپیوتر‌ها از سیستم مدیریت رنگ یا (‌‌‌CMS(Color Management System استفاده می‌كنند. این سیستم‌ها به عنوان یك مترجم، تغییرات لازم را روی رنگ‌های نمایش  داده و رنگ‌های موجود در نمایشگر را برای یك چاپگر (یا بالعكس)، بوسیله‌ یك مشخصه‌ رنگی ترجمه می‌كند. یك‌ CMS برای این منظور از سه جزء متفاوت بهره می‌برد:
● یك طیف رنگی مستقل برای هر كدام از دستگاه‌ها
● یك پروفایل از پیش‌تعیین شده كه خصوصیات رنگ یك دستگاه یا سند مشخص را تعریف می‌كند.
● یك موتور مدیریت رنگ كه این فضاهای رنگی را به یكدیگر ترجمه كند.
مباحث مربوط به مدیریت رنگ‌ها، بسیار پیچیده است و در بحث آموزشی ما نمی‌گنجد. ما در این درس تنها روی مورد دوم از اجزای سیستم‌های مدیریتی رنگ یا همان پروفایل‌های پیش‌ساخته كار می‌كنیم. این پروفایل‌ها را می‌توانید به راحتی تغییر داده یا از نو بسازید. ویرایش ‌ICCها به زبان ساده همان تغییر رنگ و تنظیم مانیتور است كه در این درس سعی می‌كنیم به آن بپردازیم. برای اطلاعات بیشتر درباره‌ سیستم‌های مدیریت رنگ به لینك‌هایی كه در پایان بخش آمده است، مراجعه كنید.

... "اما این رنگ یه جور دیگه‌ست!"...
 این جمله‌ای است كه در طول كار بر روی پروژه‌های گرافیكی، بارها و بارها از زبان كاربران نرم‌افزارهای مختلف ویرایش تصویر شنیده می‌شود. بدون این‌كه بدانند چرا این اتفاق می‌افتد؟‌
كالیبره كردن مانیتور اولین و شاید مهم‌ترین قدم برای شروع به كار با نرم‌افزارهای گرافیكی است. متاسفانه كالیبره كردن یا تنظیم مانیتور اغلب از سوی بسیاری از كاربران بی‌اهمیت فرض می‌شود و كم نیستند كاربرانی كه هرگز این كار را انجام نمی‌دهند. تصویر مانیتور تنها راه شما برای بررسی نوع و تركیب رنگ‌هایی است كه از صحت آنها مطمئن نیستید. (و متاسفانه همین یك‌راه را نیز بیشتر ندارید!) و كیفیت نهایی كار بر روی تصاویر، تنها وابسته به دقت مانیتور در نمایش آنهاست.
ابزارهای موجود برای انجام تصحیح رنگ مانیتور بسیار گسترده‌اند. از سخت‌افزارهای گران‌قیمت گرفته تا بسته‌های نرم‌افزاری تخصصی. ابزارهایی ارائه شده‌اند كه می‌توانند پیش‌فرض‌های نمایش رنگ مانیتور را اندازه گرفته و نوع نمایش رنگ را تغییر داده یا تصحیح كنند. در اغلب مانیتور‌های جدید نیز نرم‌افزارهای كوچكی برای انجام این كار تعبیه شده كه معمولا به صورت یك‌ CD با اجرای خودكار همراه مانیتور به شما داده می‌شود كه به محض قرار دادن آن در درایور كامپیوتر اجرا شده و نوع نمایش رنگ‌ها و مقدار وضوح تصویر را به بهترین حالت پیش‌فرض تغییر می‌دهند.
  شكل 1هیچ فرقی نمی‌كند از كدام‌یك استفاده می‌كنید. در هرحال قبول یك شیوه‌ نمایش رنگ خودكار به هیچ‌وجه قابل قبول نیست. روش‌های خودكار یك حالت بهینه را در نظر می‌گیرند. حالتی كه همیشه هم نمی‌تواند بهترین نتیجه برای مكان و نور محیط كار (دو عامل بسیار مهم در تعیین حالت نمایش رنگ‌ها) شما باشد. شاید باور نكنید، اما نحوه‌ نمایش یك رنگ روی مانیتور ، ممكن است در سه زمان مختلف شبانه‌روز با هم متفاوت باشد. فراموش نكنید كه همیشه خرید یك مانیتور بهتر،  لزوما به معنای داشتن رنگ‌های طبیعی‌تر نیست.

ممكن است تصور كنید این كار به نرم‌افزار یا دانش فنی زیادی احتیاج دارد. ابدا این‌طور نیست. باز هم به سراغ‌ فتوشاپ محبوب می‌رویم. اگر روی كامپیوترتان فتوشاپ را نصب كرده باشید به طور پیش فرض نرم‌افزار كالیبره كردن مانیتور هم برای شما نصب شده است. ‌Adobe Gamma یك كالیبره كننده‌ بسیار پرقدرت است كه از نسخه‌ی 5.0 فتوشاپ به همراه آن ارائه می‌شود و این مزیت را دارد كه برای هر دو سیستم‌عامل ویندوز و‌ Mac قابل استفاده است. اگر آن را در منوی‌ Start نمی‌بینید تعجب نكنید. از آنجا كه این نرم‌افزار بسیار مهم است در داخل پوشه‌‌ Control Panel قرار می‌گیرد. از منوی‌ Start این پوشه را باز كنید و گزینه‌‌ Adobe Gamma را كلیك كنید. ‌
  شكل 2‌(نكته: در صورتی كه از ویندوز‌‌XP استفاده می‌كنید ممكن است این نرم‌افزار را نبینید. با كلیك كردن گزینه ‌‌ Switch to Classic View از منوی كناری، وضعیت نمایش میان‌برها را تغییر دهید). حتما قبل از شروع به كالیبره كردن مانیتور، چند دقیقه‌ای آن را به حال خوب بگذارید تا همه‌چیز به حالت ثابت درآید. هنگامی كه ‌‌Adobe Gamma را اجرا می‌كنید در پنجره‌ باز شده دو انتخاب در اختیار شما قرار می‌گیرد. روش گام به‌گام یا روش كنترل دستی. پیشنهاد می‌كنم روش دستی را انتخاب كنید. در هرزمان كه خواستید می‌توانید با كلیك دكمه ‌‌Wizard،‌ به حالت گام‌به‌گام بروید. (تصویر 1)‌

در این مرحله پنل كنترل‌ ICC یا همان پروفایل‌های پیش‌ساخته ظاهر می‌شود. (بطور پیش‌فرض فایل‌های پروفایل ویندوز دارای پسوند ‌icm هستند) احتمالا‌ ICC مربوط به مانیتور شما به طور پیش‌فرض در داخل كادر بالایی قرار گرفته است (اگر درایور مانیتور را نصب كرده باشد). كه نمایشگر مارك مانیتور و مدل آن است. اگر آن را نمی‌بینید با زدن دكمه‌ی ‌Load یا فراخوانی پوشه‌ پروفایل‌های پیش‌فرض را باز كرده و به دنبال‌ ICC مانیتورتان بگردید و آن را باز كنید. احتمالا به محض باز كردن یك پروفایل خاص تنظیمات داخل پنجره تغییر می‌كنند. ما در حقیقت قصد داریم این تنظیمات را تغییر داده و با همین نام ذخیره كنیم.(تصویر 2)

شكل 3در این مرحله باید مقدار كنتراست (تفاوت سفیدی و سیاهی) و شدت آن را تعیین كنید. این گزینه دقیقا مشابه گزینه ‌‌Contrast در تلویزیون‌های خانگی عمل می‌كند. شما باید مقدار كنتراست تصویر را روی بیشترین حد آن قرار دهید تا میزان تغییرات اشعه‌ گاما در مراحل بعد كاملا دقیق انجام شود. منوی مانیتورتان را باز كنید (این منو از دكمه‌های تنظیم كننده‌ خود مونیتور قابل دسترسی است) و به دنبال گزینه ‌‌‌Contrast بگردید. حالا باید مقدار روشنایی تصویر را نیز تنظیم كنید. مقدار آن را نیز بنا به تشخیص خودتان كم یا زیاد كنید. این عمل را آنقدر ادامه دهید تا نوار چهارخانه‌های موجود در پنل كنترل، دقیقا به رنگ مشكی و نوار زیر آن نیز كاملا سفید شود. فراموش نكنید اگر نوار بالایی كاملا سیاه شود و نوار پایینی رنگ خاكستری داشته باشد،‌‌  بدین معنی است كه مقدار روشنایی مانیتور شما هنوز تنظیم نیست.(تصویر 3)

شكل 4 مقدار فسفر شیمیایی در مانیتور در حقیقت نشان‌دهنده‌ محدوده‌ رنگ‌های نمایشی است كه شما می‌توانید روی مانیتور مشاهده كنید. در این مرحله می‌توانید یكی از پیش‌فرض‌های موجود را برگزینید. دو پیش‌فرض معمولی در این مرحله عبارتند از‌ EBU/ITU: و‌ Trinitron كه می‌توانید آنها را انتخاب كنید. اگر گزینه‌ مورد نظر شما در این منو موجود نیست می‌توانید مقدار دقیق رنگ‌های قرمز و سبز و آبی را به طور دستی وارد كنید.‌
در راهنمای آنلاین ادوبی گفته شده كه در صورتی كه از مقدار دقیق این رنگ‌ها مطلع نیستید، می‌توانید از بخش پشتیبانی فنی شركت سازنده‌ آن سوال كنید. بد‌نیست این روش را نیز امتحان كنید! (تصویر 4)


در این مرحله باید مقدار سایه‌ها و رنگ‌های میانی قابل نمایش روی مانیتور

شكل 5

را تنظیم كنید. بدین منظور می‌توانید با مشخصه‌ گاما به صورت تركیبی یا خاكستری و یا به صورت جداگانه با سه رنگ جداگانه‌ی سبز، قرمز و آبی كار كنید. اگر می‌خواهید سه رنگ را‌ جداگانه تنظیم كنید گزینه ‌‌‌View Single... را كلیك كنید. سه مربع كوچك رنگی نشان‌دهنده‌ وضعیت نمایش رنگ مربوط به هركدام است. میله‌بار زیر هركدام از مربع‌ها را به چپ و راست حركت دهید تا مربع داخلی در رنگ حاشیه ناپدید شود. ممكن است بخواهید یك مقدار گامای جداگانه برای دیدن تصاویر در ویندوز، انتخاب كنید.
این مقدار برای كامپیوتر‌های خانگی با سیستم‌عامل ویندوز برابر 2/2 است (توجه كنید كه این گزینه در ویندوز‌ NT موجود نیست). ویندوز مذكور به دلایل امنیتی امكان دستیابی ‌‌Adobe Gamma به تنظیمات سخت‌افزاری را نمی‌دهد. (تصویر 5)

شكل 6
در این مرحله باید سفید‌ترین نقطه‌ قابل نمایش روی مانیتور را تعریف كنید. رنگ سفید روی مانیتور با مقدار حرارت تعریف می‌شود كه واحد آن در مبنای كلوین است و تعیین می‌كند كه رنگ سفید مورد استفاده تا چه میزان سرد یا گرم است! مقدار پیش فرض نقطه‌ سفید یا ‌ White Point برای بیشتر كامپیوترها و تلویزیون‌های خانگی برابر‌‌ ‌‌3900K یا درجه‌ كلوین است. فراموش نكنید از آنجا كه این تنظیم یك تنظیم سخت‌افزاری بسیار مهم است، در صورتی كه تا قبل از این، از آن استفاده نكرده‌اید بهتر است در این مرحله از تنظیمات خارج شوید و عملیت تنظیم را از همین‌جا دوباره ادامه دهید. (تصویر 6)

شكل 7 در صورتی كه قادر به انتخاب یك نقطه‌ سفید مناسب نیستید روش زیر را امتحان كنید:‌
تمامی چراغ‌ها را خاموش كنید تا هیچ نوری به سطح مانیتور نتابد.
دكمه‌‌ Measure را كلیك كنید و سپس‌ OK را كلیك كنید. سه شكل چهارگوش ظاهر می‌شود. هدف این است كه رنگ شكل میانی تا حد امكان به خاكستری طبیعی (بدون هیچ ته‌رنگی ) نزدیك شود. سعی كنید به صورت چشمی، تفاوت كنتراست بین خاكستری مایل به آبی و خاكستری مایل به زرد را تشخیص دهید و سپس رنگ میانی آن را به عنوان خاكستری طبیعی انتخاب كنید. (برای تغییر رنگ‌ها با دكمه‌های جهت‌دار به چپ و راست بروید) رنگ خاكستری آبی انتخاب شده را را چندبار كلیك كنید تا ناپدید شود. سپس رنگ خاكستری زرد را پیدا كرده و چندبار كلیك كنید تا آن هم ناپدید شود. حالا از میان رنگ‌های میانی رنگ خاكستری طبیعی را كلیك كرده و جدا كنید. (تصویر 7)

  شكل 8
اكنون شما تمامی مشخصات مانیتورتان را تنظیم كردید. این مشخصات حاوی اطلاعات مربوط به میزان روشنایی و رنگ صفحه‌ نمایش است كه می‌تواند بوسیله‌ تمامی نرم‌افزارهای گرافیكی‌ كه از پروفایل‌های نمایشی پشتیبانی می‌كنند (همچون‌ Adobe illustrator) مورد استفاده قرار بگیرد.آخرین مرحله، ذخیره كردن این تنظیمات است. می‌توانید هر نامی برای آن انتخاب كنید. ‌Adobe Gamma از این به بعد این پروفایل را به عنوان پروفایل پیش‌فرض كامپیوتر شما قرار می‌دهد