مقدمه ای بر عکاسی نجومی

قبل از هر چیز لازم می دانم این نکته را متذکر شوم که این مقاله، تنها مقدمه‌ای است بر سری مقالات عکاسی ستاره‌شناسی که صرفا برای وبسایت آسمان شب ایران نوشته می شود و در پایان این سری از مقالات، در صورت تمرین و آزمون و خطا، شما می توانید شاخه‌ی مورد علاقه‌ی خود را در عکاسی ستاره‌شناسی انتخاب نموده و به راحتی از اجرام مورد علاقه‌ی خود عکاسی نمایید. منبع این مقالات از اطلاعات و تجربیات شخصی اینجانب  و ترجمه ی مقالات خارجی می باشد که در صورت استفاده از آنها نام نویسنده ذکر خواهد شد.

مقدمه ای بر عکاسی آسمان شب

اگر شما یک ستاره‌شناس هستید و به عکاسی آسمان شب علاقه دارید و نمی دانید که با دوربین خود چگونه می‌توانید عکاسی را شروع کنید، این مقاله مخصوص شماست !
جالب است بدانید که شما با هر دوربینی، بله درست خواندید، با هر دوربینی می توانید عکاسی از آسمان شب را شروع کنید! عکاسی از طلوع و غروب خورشید، ثبت مقارنه‌ها و اختفاها ، و عکاسی از پیکرنماها (صورتهای فلکی ) همه و همه با یک دوربین عادی دیجیتال که امروزه در بیشتر خانه‌ها یافت می شود امکان پذیر است.

 

 

 

و اگر شما دارای تلسکوپ هم هستید، می توانید از برخی از سیاره‌ها و ماه، عکاسهای دقیق و زیبایی تهیه نمایید. شاید بپرسید پس سحابی ها و کهکشان ها چه می شوند؟
برای عکاسی از سحابی‌ها و کهکشان‌ها که از این به پس آن‌ها را اجرام اعماق آسمان می نامیم، به یک دوربین، تلسکوپ و پایه‌ی استوایی موتوردار نیاز خواهید داشت که به وسیله‌ی آن بتوانید ستاره‌ها را دنبال کنید ( زیرا با چرخش زمین مکان ستاره‌ها در آسمان تغییر می کند) و در نتیجه بتوانید مدت طولانی نوردهی کنید. با پایه‌های سمتی ـ ارتفاعی موتوردار نیز می‌توان از اجرام پرنوری که در اعماق آسمان هستند تصویر تهیه کرد، اما در این صورت دست شما برای نوردهی های بلند مدت بسته خواهد بود !

 

 

 

اما با شنیدن اسم تجهیزات گران قیمتی مثل تلسکوپ‌های موتوردار و سیستم جستجوی خودکار ( GOTO ) و... از عکاسی آسمان شب دل نکنید. همانطور که قبلا هم گفتم شما می توانید برای شروع عکس‌های فوق العاده‌ای از ترکیب مناظر زمینی با یک پیکرنما ( صورت فلکی ) تهیه کنید و این نوع عکاسی تنها نیاز به یک دوربین دیجیتال و یک سه پایه ی معمولی خواهد داشت.

برای شروع ، آشنایی با چند اصطلاح عکاسی را لازم می دانم 

میزان نوردهی  :
به غیر از ماه و خورشید، بقیه ی اجرام قابل عکاسی در آسمان معمولاً بسیار کم نور هستند و این به این معناست که برای ثبت یک تصویر آنها تا جایی که میشود، می توان از جرم مورد نظر نور جمع آوری و ضبط کرد! در دوربین های عکاسی ، میزان نور ورودی و ضبط شده به دو عامل بستگی دارد. اولین دلیل،  مدت زمانی است که حسگر دوربین ( CCD ) تحت تابش نور قرار گرفته است که این عامل همان میزان نوردهی است و بدیهی است که هرچه این زمان بیشتر باشد، نور ثبت شده توسط حسگر دوربین بیشتر خواهد بود.

 

 

 

میزان نوردهی در دوربین های دیجیتال از کسری از ثانیه مانند یک چهار هزارم ثانیه شروع می شود و در بعضی از آنها تا 20 یا 30 ثانیه نیز قابل تغییر است. ( نور جمع آوری شده در یک عکس با نوردهی یک هزارم ثانیه بیشتر از یک عکس با نوردهی 20 ثانیه است ) بیشتر دوربین های حرفه‌ای که به نام DSLR مشهور هستند  ( به صورت مفصل توضیح خواهیم داد ) دارای حالتی به نام Bulb در تنظیمات نوردهی خود هستند. این حالت به شما اجازه می دهد که پرده‌ی جلوی حسگر دوربین که همان شاتر نام دارد به مدت دلخواه شما باز بماند و حسگر دوربین نور را جمع آوری می کند و تا شما بار دوم اقدام به فشار دادن دکمه‌ی دوربین نکنید این فرآیند ادامه خواهد یافت. مزیت این حالت این است که شما می توانید به مدت زمان دلخواه نوردهی نمایید ( بیش از 30 ثانیه ). 

پس نتیجه می گیریم نوردهی اتوماتیک دوربین که برای عکاسی در طول روز استفاده می شود، در عکاسی آسمان شب کاربردی ندارد و این شما هستید که با توجه به جرم مورد نظرتان، نوردهی را تنظیم کنید.

 

نمونه ای از تصویر گرفته شده با مدت نوردهی کوتاه و دریچه گشودگی باز 

 

دومین دلیل، میزان گشودگی دیافراگم است !دیافراگم دریچه‌ای است که در لنز دوربین وجود دارد و قطر این دریچه قابل تغییر است. هرچه که قطر این دریچه بیشتر باشد، میزان نور ورودی به دوربین بیشتر خواهد بود.
میزان گشودگی دریچه‌ی دیافراگم با اعداد خاصی در دوربین تعیین می شود. این اعداد با قطر دریچه‌ی دیافراگم رابطه ی عکس دارند به عنوان مثال دیافراگم 2.8 که با نماد f/2.8 نشان داده می شود ، گشادتر و بزرگتر از دیافراگم 6 یا f/6 است.

 

 

 

حداقل و حداکثر میزان گشودگی دیافراگم به لنز شما بستگی دارد. پس هنگام خرید و انتخاب لنز سعی کنید لنزی را انتخاب کنید که دارای حداقل گشودگی دیافراگم کمتری باشد ( کمی در این مورد فکر کنید و دلیل آن را  برای خودتان توجیح کنید!

حساسیت یا ISO
حساسیت یا ایزو ( ISO ) پارامتری فرضی در دوربین است. در واقعیت شما نمی توانید حساسیت حسگر دوربین را تغییر بدهید اما این پارامتر را می توان به صورت نرم‌افزاری تغییر داد. معمولا گستره ی ISO در دوربین‌ها از 100 شروع می شود و به صورت 200 ، 400 ، 800 و عموما تا 1600 ادامه پیدا می کند و البته در دوربین های دیجیتال حرفه ای تر تا 12800 ! افزایش حساسیت تصویر مانند افزایش نوردهی ، تصویر نهایی را روشنتر می کند و شما با افزایش حساسیت می توانید میزان نوردهی را کمتر کنید . برای مثال یک عکس با نوردهی 30 ثانیه و ایزو 100 کم نورتر از یک عکس با همان نوردهی و ایزو 200 است  و یا یک عکس با نوردهی 1 دقیقه و ایزو 100 کم نور تر و تاریکتر از یک عکس با نوردهی 30 ثانیه و ایزو 1600 خواهد بود . اما آیا این مشکل است یا نه؟ با افزایش ایزو ، میزان نویز ( Noise   ) عکس بالا خواهد رفت، یعنی هرچه حساسیت تصویر بالاتر باشد، نویز موجود در عکس نهایی بیشتر خواهد شد و در نتیجه کیفیت پایین تر خواهد آمد.

تمرین 1 :

چراغ های حیاط خانه را خاموش کنید و  تنها یک چراغ روشن بگذارید و چند عکس با مشخصات زیر بگیرید و آنها را مقایسه کنید :
عکس اول : نوردهی 4 ثانیه ، ایزو 100 ، دیافراگم حداقل ( بستگی به دوربین شما دارد )
عکس دوم : نوردهی 8 ثانیه ، ایزو 100 ، دیافراگم ثابت
عکس سوم : نوردهی 4 ثانیه ، ایزو 400 ، دیافراگم ثابت
عکس چهارم : نوردهی 4 ثانیه ، ایزو 400 ، دیافراگم 2 گام بیشتر ( به میزان 2 مرحله دیافراگم دوربین را نسبت به حالت اول بیشتر کنید )
توجه : در هیچ کدام از عکس های فوق فلاش نزنید . 

توضیح : تنظیمات فوق را تنها در حالت درستی یا manual دوربین می توان انجام داد. نوردهی در دوربین ها با واژه ی Exposure ، دیافراگم Aperture و حساسیت یا ایزو با ISO مشخص می شوند.