سیستان و بلوچستان

سیستان و بلوچستان

در تعطیلات نوروزی از سیستان و بلوچستان نباید غافل شد. این استان پهناور که بیش از ۱۱ درصد از وسعت کل کشور را در برگرفته، زادگاه کیقباد، کیکاووس و رستم دستان بوده است. رستم یلی بود از سیستان و حکیم ابوالقاسم فردوسی در شاهنامه به جهانش شناساند. از آنجا که شهرهای استان زمانی در یک بنای مستحکم بنا شده بودند که نشان دهنده اوج تاخت و تازهای تاریخی در این استان بوده است، نشانه های تاریخی بسیاری می توان یافت که برای دوستداران ایران زمین و مشتاقان شناخت این دیار بسیار جذاب و دیدنی است. نوار ساحلی استان از مناطقی است که به دلیل شرایط آب و هوایی مناسب در ایام نوروز مسافران و گردشگران زیادی را به سوی خود جلب می کند. از سویی قرار گرفتن منطقه آزاد چابهار امکان گردش و خرید را برای مسافران فراهم می کند.
سوزن دوزی از هنرهای اصیل و زیبای زنان سیستانی است که جلوه گر لباس های رنگارنگ محلی است که این دسترنج زنان هنرمند سیستانی سوغاتی مناسب و ارزشمندی برای مسافران این دیار است.
شهر سوخته در غرب زابل سواحل صخره ای، کوه های مریخی، گل فشان ها، تالاب لیپار، تمساح های پوزه کوتاه و بقایای قلعه پرتغالی ها در چابهار و شن های طلایی و مزارع کشت و پرورش درختان گرمسیری زاهدان از دیگر نقاط دیدنی استان است. همچنین بادهای شنی ۱۲۰ روزه در منطقه زابل و توتن سواری روی دریاچه هامون همراه با مرغ ها و گیاهان دریایی، دنیایی از رمز و راز زندگی را پیش روی شما می گشاید.

فارس

استان فارس تقریبا در جنوب ایران قرار دارد. این استان خاستگاه سلسله بزرگ هخامنشی و ساسانی است و از دوران قبل از اسلام تا قرن ها پس از ورود اسلام به ایران از جایگاه خاصی در کشور برخوردار بود که آثار باستانی و تاریخی بسیاری از آن دوران به یادگار مانده است.
ویرانه های بیشاپور، تخت جمشید، فیروزآباد و پاسارگاد از قدیمی ترین آثار تاریخی منطقه می باشد. از دیگر آثار تاریخی استان می توان به دروازه قرآن، آرامگاه های حافظ و سعدی، مسجد جامع نی ریز، نقش رستم، نقش رجب، باغ دلگشا، ارگ کریم خان، دام شاه چراغ، برج های سنگی، کاخ اردشیر بابکان، بازار و حمام وکیل، قلعه دختر، مقبره شاه شجاع، آرامگاه خواجوی کرمانی، باغ هفت تنان و... اشاره کرد. سوغات استان فارس شامل شیشه، چرم، خاتم، سرامیک، سفال، گیوه آباده، گلیم، جاجیم، آبلیمو، داروهای گیاهی، عرقیات، ادویه، مسقطی و خرما هستند.

قزوین

قلعه الموت یکی از منحصر به فردترین دژهای تاریخی ایران است که در منطقه رودبار الموت از توابع قزوین واقع شده است. نام الموت در تاریخ ایران با نام اسماعیلیه گره خورده است و حسن صباح به عنوان رهبر فرقه اسماعیلیه از این قلعه به عنوان پایگاه حکومت خود و ترویج عقاید اسماعیلیه بهره می برده است و افرادی که در آن می زیسته اند از مرتبه اجتماعی خاصی برخوردار بوده اند. یکی از شگفتی های قلعه حسن یا الموت، سیستم پیچیده آبرسانی با تنبوشه هایی به قطر ۱۰ سانتی متر است که از چشمه کلدر آب را به دژ رسانده و در حوض های سنگی ذخیره می کرده اند.
در جنوب باختری این قسمت از قلعه، در میان شیب بسیار تندی که به پرتگاه های عمیق می رسد؛ حوضی در دل سنگ به ابعاد تقریبی پنج در هشت متر کنده اند که هیچ گاه از آب خالی نشده است. این قلعه بسیار مورد توجه گروه های گردشگری است و هر ساله مورد بازدید گروه های گردشگری ایرانی و خارجی زیادی قرار می گیرد.
در پایان ده هرزویل آنجا که آخرین خانه های ده قرار دارند از بالای دامنه تا کف دره یک برجستگی سنگی به طور عرضی و عمود بر دره مشاهده می شود که آن سوی آن یکباره شیب تندی وجود دارد و به این ترتیب یک عامل طبیعی مانع توسعه و ادامه خانه های ده در جهت طولی آن گشته است. همچنین دروازه تهران قدیم که در انتهای خیابان تهران قدیم واقع است، از بناهای دوره قاجاریه می باشد. سابقا از زیر طاق بزرگ آن مردم و وسایل نقلیه رفت و آمد می کردند ولی اکنون در میان میدانی محفوظ شده است.
مسجد و مدرسه وسیع «صالحیه» در خیابان مولوی، مسجد پنجه علی در خیابان «پیغنبریه»، مدرسه التفاتیه، مسجد و مدرسه سردار و نیز مسجد جامع و بازار شهر با سرسرای سعدالسلطنه، وزیر و حاج رضا از دیگر دیدنی های قزوین هستند. عمارت چهلستون قزوین نیز که موزه ای در آن برپا شده یادگار دوره شاه طهماسب اول است.

قم

استان قم از مناطق جهانگردی زیارتی و مذهبی مهم ایران بوده و یکی از قطب های بزرگ توسعه توریسم مذهبی کشور به شمار می آید. جریان فرهنگی دینی و مذهبی، شهر قم را به یکی از بزرگ ترین مراکز آموزش علوم دینی و آیین های مذهبی تبدیل کرده است.
در این منطقه مراسم اعیاد و سوگواری های دینی و مذهبی باشکوه فراوانی برگزار می شوند. در استان قم بیش از ۳۱۷ مورد تاریخی و مذهبی به ثبت رسیده که به لحاظ جهانگردی مذهبی دارای پتانسیل و جایگاه ویژه ای است. دریاچه نمک و دریاچه حوض سلطان نیز به لحاظ طبیعی از اهمیت توریستی و علمی زیادی برخوردار هستند. این استان به دلیل قرار گرفتن در مرکز ایران و همسایگی با دشت کویر از جاذبه های توریستی و بیابان گردی کم نظیری برخوردار است .
شهرستان قم دارای دیدنی های مذهبی، طبیعی و تاریخی زیادی است که اهمیت بناهای مذهبی؛ این منطقه را به یکی از قطب های گردشگری مذهبی ایران تبدیل کرده است. آستانه مقدس حضرت معصومه(س) و مسجد مقدس جمکران در شهرستان قم؛ مهمترین بنای تاریخی - مذهبی منطقه به شمار می آیند که همواره پذیرای بازدیدکنندگان انبوه خودهستند. در میان منابع طبیعی قم، دریاچه نمک و دریاچه حوض سلطان از اهمیت بسزایی برخوردارند و جزو گردشگاه های شهرستان قم به شمار می آیند. غار وشنوه و غار کهک در کنار آثار متعدد تاریخی و مذهبی شهرستان قم، از مکان های دیدنی منطقه به شمار می آیند.
قالیبافی بخصوص فرش های ابریشمی، منبت کاری، درودگری و آجرپزی از جمله صنایع دستی رایج قم هستند.

کردستان

کردستان استان مرتفع و کوهستانی کشورمان مرکز سرسبز و خرمی به نام عقاب دارد. برای رسیدن به شهر سنندج پس از عبور از قروه باید از گردونه زیبای صلوات آباد گذشت. رقص های محلی از جاذبه های استان است. اصولا مردم کرد برای هر موضوعی از شادی و عزا،مراسم خاصی دارند. رقص بزمی و رزمی نیز از آن جمله اند. لباس کردی انواع مختلفی دارد که قشنگ ترین آن مربوط به منطقه کردستان ایران است.
سقز نیز گنجینه ارزشمندی است. پل قشقلاق آن در دوره ساسانیان بنا شده است. تپه طوس منطقه قدمت هزار ساله دارد. در سفر به کردستان از عسل طبیعی، توت فرنگی و نیز صنایع دستی آن مثل جاجیم حتما تهیه کنید. آدامس ون هم از سوغاتی های سنندج بوده که صددرصد طبیعی است.نزدیک قروه معدن طلا وجود دارد.
در «اورامانات» شهرستان سروآباد نیز دیدنی است. اورامانات شامل «اور» و «امان» به معنای «آتش به تو پناه آوردیم» است.
مراسم عروسی پیر شالیار واقعا جذاب و دیدنی است. رودخانه شوشیه (به معنی ناله های شب) در ۶۵ کیلومتری غرب سنندج از مناظر طبیعی منطقه است.برای سفر از سنندج به مریوان باید از جاده های صعب العبور زیبا و سرسبز کوهستانی و پیچ در پیچ معروف به آلپ ایران عبور کرد. روستای قلعه جی که شبیه ماسوله است در این مسیر قرار دارد.
مریوان دریاچه زیبایی به نام «زریوار» دارد که آب آن از چشمه های جوشان تامین می شود و ماهی های خوشمزه ای دارد. از زیبایی ها و جاذبه های کردستان هرچه بگوییم کم است، حیف است طبیعت بکر این استان را از نزدیک نبینید.
از جاذبه های فرهنگی استان می توان به قلعه تاریخی قمچقای بیجار قلعه «هه لوخان» مریوان، مسجد دارالاحسان سنندج (مسجد جامع)، عمارت آصف، عمارت خسروآباد (سنندج) و گنجینه سنندج اشاره کرد.

کرمان

برای دیدن یکی از بزرگ ترین مساجد کشور باید به کرمان رفت. «مسجدجامع کبیر (مظفری)» این مسجد در قرن هشتم هجری و در طی حکومت پادشاهان آل مظفر ساخته شده است. مسجد امام خمینی (ره) (ملک)؛ نیز در طی حکومت تورانشاه سلجوقی ساخته شده و دارای شبستان های متعددی است. در نیمه دوم قرن پنجم هجری قمری حیاطی بزرگ و آب نماهایی به این مسجد اضافه شد.
مسجد امام (ره) که در گذشته به مسجد ملک شهرت داشته است بزرگ ترین و قدیمی ترین مسجد کرمان و با ۹۰۰ سال قدمت یکی از کهن ترین مساجد ایران محسوب می شود. مسجد ملک سه در ورودی و چهار ایوان دارد.
حمام گنجعلیخان نیز بخشی از مجموعه گنجعلیخان است که شامل مدرسه، کاروانسرا، بازار، آب انبار و میدان و در بخش جنوبی میدان گنجعلیخان واقع است. این ساختمان آمیزه ای است از هنر، معماری و مجسمه های موجود در حمام یادآور صحنه هایی از گذشته است.
حمام در بازار اصلی کرمان واقع شده و امروزه موزه مردم شناسی است و تعداد بسیار زیادی از جهانگردان و ایرانگردان را به سوی خود می خواند. این حمام از بعد معماری دارای کاشیکاری بی نظیر، نقاشی های دیدنی، گچکاری و طاق های زیباست و تا حدود ۶۰ سال قبل دایر بوده است.
مدرسه، حمام و شاه نشین مجموعه ابراهیم خان ظهیرالدوله را نیز باید از نزدیک دید.کاشیکاری مدرسه این مجموعه جذابیتی درخور تحسین دارد. علاوه بر آن قیصریه جنب مدرسه و آب انبار و حمام هم دیدنی است. آتشکده گنبد جبلیه، گنبد سبز (قبه سبز) قلعه دختر با معبد آناهیتا، گنبد مشتاقیه و چاپخانه حمام وکیل نیز از مراکز دیدنی کرمان هستند.
یکی از جالب ترین نقاط تاریخی کرمان بازار شهر است که شامل بازار مسگری، بازار گنجعلیخان، بازار اختیاری و بازار وکیل است.

کرمانشاه

استان تاریخی کرمانشاه همچون دیگر نقاط کشور کهنسال ما آثاری از روزگار مجد و عظمت ایران را در سینه کوه ها و پهن دشت های خود محفوظ کرده است. برخلاف سایر نقاط ایران که به صورت مقطعی مورد سکونت قرار گرفته اند، این استان بدون وقفه در ادوار مختلف تاریخ سکونتگاه مردم بوده است. غار شکارچیان بیستون نکات جالبی را درباره سابقه زندگی بشری در دوران پارینه سنگی در ایران روشن می کند.
از مهمترین آثار باستانی دیدنی در این استان می توان به مسجد عمادالدوله اشاره کرد که یکی از باشکوه ترین مساجد قاجاریه شهر کرمانشاه است که در سال ۱۲۸۵ هجری قمری توسط امامقلی میرزا عمادالدوله والی غرب در بازار زرگرها ساخته شده است. بازار و کاروانسرای عمادالدوله که از صدها مغازه و حجره تشکیل شده وقف بر مصارف این مسجد است. از دیگر مساجد دیدنی استان مسجد جامع پاوه است . بنای این مسجد در شمال شهر پاوه بر روی بقایایی از آتشکده دوره ساسانی پی ریزی شده است. این مسجد فاقد صحن بوده و از یک شبستان مستطیل شکل تشکیل شده است.
تکیه بیگلربیگی که در محله قدیمی فیض آباد واقع شده از آثار دیدنی کرمانشاه به شمار می آید. در حال حاضر تکیه بیگلربیگی به عنوان موزه خط و کتابت مورد بازدید عموم قرار می گیرد.
سوغاتی را که مسافران و گردشگران از این خطه با خود می توانند به شهرهایشان ببرند، علاوه بر صنایع دستی از قبیل گلیم، موج، سجاده، قلمکاری، چاق، نمد، گیوه می توان به شیرینی هایی مانند کاک، نان برنجی، نان خرمایی و روغن دان (روغن حیوانی) اشاره کرد. گیوه کشی یکی از هنرهای دستی کرمانشاه است. مسافران قدیم برای پیاده پیمودن مسیرهای طولانی باید پای پوشی مقاوم انتخاب می کرند که ضمن سبکی و خنکی، در گرما و سرما پوشش مناسبی برای حفاظت از پا باشد.

تهیه و تنظیم: گلناز پناهی ابوذر ـ آوا کشاورز