تاپیک جامع دندان پزشکی

لثه سالم، ژنژيويت(آماس لثه) و جرم گيري مخاط پوشاننده دهان در نواحي دنداني لثه نام دارد. لثه سالم به رنگ صورتي بوده، سفت و چسبيده به استخوان و دندان با نمايي شبيه پوست پرتقال مي باشد. ضمناً لثه سالم فاقد تورم، قرمزي و آماس مي باشد. دندانها مستقيماً به استخوان نچسبيده اند و توسط اليافي كه پريودونتال ليگامنت ناميده مي شود به استخوان وصل شده و نگهداشته مي شوند. به مجموعه ساختماني متشكل از لثه، استخوان ناحيه دنداني، الياف نگهدارنده و سمان كه سطح ريشه را پوشانيده است، بافتهاي اطراف دندان (Periodontal tissue ) گفته مي شود. وظيفه اين بافتها تغذيه و نگهداري دندانها در حفره هاي استخوان فك به نحوي است كه بتوانند وظيفه شان را انجام دهند.

علائم بيماري آماس لثه چيست؟
- خونريزي لثه به هنگام مسواك زدن و در اثر معاينات دندانپزشكي
- تغيير رنگ لثه به سمت قرمز و ياقرمز مايل به آبي
- جدا شدن لثه از دندان،تورم و زياد شدن عمق شيار بين لثه و دندان
- احتمال بو و طعم بد دهان
- درد معمولاً وجود نداشته و در معاينه راديوگرافيك تحليل استخوان نيز ديده نمي شود.
عامل ايجاد كننده بيماري لثه چيست؟
عامل ايجاد كننده بيماريهاي لثه ميكروبهايي است كه در محيط دهان وجود دارند. ميكروبها بر روي دندانها تجمع يافته و بصورت يك لايه بيرنگ و چسبنده اي به دندان و لثه چسبيده و باعث آماس لثه مي شوند.
پلاك ميكروبي چيست؟
به لايه مذكور كه بيرنگ و چسبنده بوده و از تجمع ميكروبهاي دهان بر روي زمينه و لايه چسبنده اي از بزاق تشكيل مي شود، پلاك ميكروبي گفته مي شود كه حاوي مقاديري از خرده هاي غذايي نيز مي باشد. اين لايه ، با كشيدن ناخن بر دندان به زير ناخن جمع شده و به راحتي با مسواك زدن پاك مي شود ولي با شستشوي فقط با آب و يا دهانشويه هاي معمولي پاك نمي گردند. لذا بايستي براي پاك كردن آن از وسايلي چون مسواك و خمير دندان و نخ دندان استفاده كرد.
جرم چيست؟
اگر پلاك ميكروبي هر روز و يا در مراحل اوليه از سطح دندان تميز نشود، املاح موجود در بزاق و مواد غذايي برآن رسوب نموده و منجر به ايجاد جرم دندان كه سخت مي باشد، ميگردد. جرم با مسواك زدن پاك نشده و با عمل جرم گيري توسط دندانپزشك برداشته مي شود.

قبل از جرم گيري

پس از جرم گيري

چگونه مي توان از آماس لثه جلوگيري كرد؟
با رعايت بهداشت دهان ودندان به كمك وسايلي چون مسواك، خمير دندان و نخ دندان و برداشتن پلاك ميكروبي آماس لثه بوجود نمي آيد. در صورتيكه پلاك تبديل به جرم شده باشد، جرمگيري توسط دندانپزشك توصيه مي گردد.
آيا جرم گيري به دندان صدمه مي زند؟
خير، جرم دندان علاوه بر اينكه براي لثه و بافتهاي نگهدارنده دندان مضر مي باشد محلي نيز براي تجمع و تكثير ميكروبهاي پوسيدگي زا است. با عمل جرم گيري تعداد اين ميكروبها دردهان به مراتب كمتر مي شود. با برداشته شدن جرم، بيمار ممكن است با زبانش حس كند كه دندانش خالي شده است. اين احساس همراه با مقداري حساسيت به سرما يا گرما (بعد از جرم گيري) اين تصور غلط را تقويت نموده است كه شايد دندانهايش در حين جرم گيري تراش خورده باشند، در صورتيكه مكانيزم دستگاه جرم گيري لرزشي بوده و قادر به تراش نمي باشد.
علت حساسيت دندان به سرما بعد از جرم گيري چيست؟
دندان داراي حس بوده و در ناحيه طوق بسيار حساس تر مي باشد. وجود جرم بر طوق دندان به علت ضخامتي كه دارد به عنوان يك عايق حرارتي عمل مي كند و يا به عبارت ديگر جلوي حس دندان را مي گيرد. با برداشته شدن آن بديهي است كه دندان بهتر متوجه تغييرات حرارتي مي گردد، ضمناً بر اثر وجود جرم لثه پرخون و متورم شده و با عمل جرم گيري التهاب آن فروكش مي كند لذا مقدار بيشتري از دندان نسبت به حالتي كه قبلاً آماس لثه وجود داشته در دهان ديده مي شود و اين خود باعث احساس بيشتر تغييرات حرارتي مي گردد. حساس شدن به سرما را مي توان به احساسي كه بدن انسان بعد از استحمام دارد، تشبيه نمود. حساسيت به سرما هميشه و غالباً بوجود نيامده و در صورت ايجاد، گذرا و موقتي بوده و جاي هيچگونه نگراني ندارد.
آيا دندان بعد از جرم گيري لق مي شود؟
خير، با تجمع تدريجي جرم بر دندان، لثه و به دنبال آن مقداري از استخوان نگهدارنده دندان تحليل مي رود. در حقيقت دندان به اين دليل قبلاً لق شده ولي به علت انباشتگي و يكپارچگي جرم و چسبيده شدن دندانها به هم توسط آن، اين حالت درك نشده و يا برداشته شدن جرم كشف مي گردد و بيمار آن را منتسب به عمل جرم گيري مي داند. يك ضرب المثل مي گويد « جلوي ضرر را از هركجا بگيري، منفعت است». لق شدن دندان منوط به تحليل استخوان و انساج نگهدارنده دندان در اثر جرم و پلاك ميكروبي است و در همه موارد بخصوص در مراحل اوليه بيماريهاي لثه و بافتهاي اطراف دندان ديده نمي شود.
آيا جرم گيري درد دارد؟
خير، موردي براي بيحس كردن دندان به هنگام جرم گيري وجود ندارد. جرم گيري يا توسط قلم هاي دستي و يا با دستگاه صورت مي گيرد. نوك قلم دستگاه جرم گيري داراي لرزش و نوساناتي مي باشد كه با زدن ضربه هاي بسيار كوتاه بر جرم، آن را پاك مي كند و دندان را نمي تراشد، آب دستگاه علاوه بر تميز كردن و شستشو، دندان را نيز خنك مي كند.
جرم گيري را هر چند وقت بايد انجام داد؟
بسياري از اشخاص با يكبار جرم گيري و رعايت هميشگي بهداشت دهان و دندان ممكن است تا مدت ها نيازي به جرم گيري مجدد نداشته باشند. بديهي است كه هرگونه كوتاهي در رعايت اصول بهداشت دهان منجر به تجمع دوباره جرم خواهد شد. ضمناً بعضي از بيماران به علت دارا بودن بزاقي با ويژگي هاي خاص از نظر ميزان ترشح و تركيب، بسيار مستعد به تشكيل جرم هستند، ضمناً استعداد به بيماريهاي لثه در خانواده هايي بيشتر مي باشد. در اين گروه از بيماران توصيه مي گردد جرم گيري در تناوب زماني كوتاهتري انجام شود.
آيا استفاده از خمير دندانهاي ضد جرم مفيد مي باشد؟
خير، جرم با مسواك و خمير دندان پاك نشده و براي اين منظور از دندانپزشكان بايد كمك گرفت، ضمناً خمير دندانهايي كه به عنوان ضد جرم معرفي شده اند داراي مقادير زيادي از مواد ساينده بوده و فقط رنگ و لكه هاي رسوب نموده بر دندان را كه Stain (زنگ) نام دارد، تميز مي كنند و استفاده هميشگي از آنها توصيه نمي گردد. اين خميردندانها، بعلت دارا بودن مواد ساينده زياد،ايجاد خراش هاي بسيار ظريف بر سطح دندانها نموده و زمينه را براي تجمع و چسبندگي بيشتر پلاك ميكروبي فراهم مي آورند.