پرسش و پاسخ در قلمرو ادیان

پرسش :

آيا غير از اين است كه مسلمانان نيز مانند پيروان آئين شينتو ارواح را مي‌پرستند؟

پاسخ :

در دين اسلام ارواح مورد پرستش قرار نمي‌گيرند و فقط خداوند كه همتايي ندارد، پرستش مي‌شود.[1]به همين دليل اسلام از زمرة اديان توحيدي به حساب مي آيد. در جهان‌بيني اسلامي مرگ پايان زندگي نيست و روحِ انسان‌ها سرانجام در بهشت يا جهنّم جاودان خواهند بود و مسلمانان با صدقه دادن و طلب مغفرت، از خداوند مي‌خواهند كه ارواح گناهكاران را بيامرزد و ارواح نيكوكاران را علو درجه دهد.[2] به اين ترتيب در اسلام براي ارواح در گذشتگان استقلال ويژه‌اي در نظر گرفته نمي‌شود امّا در آئين «شين‌تو» كه از عقايد ابتدايي ژاپني‌هاي اوليه شكل گرفته، اجداد خانواد‌ه، نياكان عشيره و به ويژه امپراتوران و خدايان ژاپني، هر يك به صورت مستقل يا به طور دسته جمعي، مورد پرستش قرار مي‌گيرند.[3] به اين ترتيب اين آيين با يگانه‌پرستيِ اسلام در تضاد كامل است. از سوي ديگر در آيين شين‌تو سخن از بهشت و جهنّم و يا جاودانگي ارواح نيست.[4]
نام شين‌تو در قرن ششم ميلادي پيدا شد، به اين قصد كه فرقي بگذارند ميان دين بومي و آيين بودا كه وارد ژاپن شده بود. شين‌تو در اساس، بيشتر يك مجموعه باورها و آداب باستاني است و فاقد مسائل اعتقادي و نظام ديني مي‌باشد.[5] تلاش‌هاي مكرّري كه براي سازمان دادن اين باورهاي ابتدايي به صورت دين ملّي يا دولتي صورت گرفته، حول ستايش پادشاه به مثابه خلف «خدايي كه دولت را بنياد نهاد» خصوصاً بانو خداي خورشيد، مستقر شده است. اين بانو خدا برترين خداي دين شين‌تو است.[6]
پرستش مردگان در آئين شين‌تو ريشة در ترس آنان از مردگان داشته[7] و بر يك اعتقاد و جهان‌بيني پيشرفته مبني بر جاودانگي ارواح و مانند آن استوار نيست.
بنابراين بايد گفت مقايسة پرستش ارواح در آيين شين‌تو با طلب مغفرت از درگاه خداوند يگانه براي مردگان صحيح نيست و هيچ گونه سنخيّتي ندارد.
معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. درسهايي از اصول دين، هيئت تحريرية مؤسسة در راه حق.
2. دين شين‌تو، ماساهارو آنه ساكي، مترجم: ع . پاشايي.
3. مقدمة كتاب كوجيكي، كتاب مقدس ژاپن، آئين شين‌تو، ترجمة احسان مقدس.
[1] . انبياء/25.
[2] . ابراهيم/41.
[3] . كوجيكي، كتاب مقدس ژاپن، آئين شين‌تو، ترجمة احسان مقدس، انتشارات نيروانا، چاپ اول، 1380، ص 7.
[4] . همان.
[5] . مجلة هفت آسمان، شمارة 5، بهار 1379، ماساهارو آنه ساكي، ترجمه ع پاشايي، ص 73 به بعد.
[6] . همان.
[7] . كوجيكي، كتاب مقدس ژاپن، آئين شين‌تو، ص 12.