پرسش و پاسخ در قلمرو ادیان

شبهه :

تصوّف مخالف شيعه نيست چون علماي شيعه، بر عليه آنها كتابي ننوشته‌اند.


پاسخ :

ترديدي نيست كه تصوّف ريشه‌هاي غيراسلامي دارد و از خارج وارد جامعه اسلامي شده[1] و منشأ آن مسيحيّت، آداب و افكار هندي ماني[2] و فلسفه يونان مخصوصاً نوافلاطوني مي‌باشد.[3] و از اصول واقعي اسلام منحرف است. بنابراين فقهاي عظيم‌الشأن شيعه با پيروي از اهل بيت ـ عليهم السلام ـ در طول تاريخ در برابر اين دسته، ايستادگي كرده و با بيان و قلم عرصه را بر آنها تنگ نموده‌اند و هميشه مردم را از پيروي صوفيان برحذر داشته‌اند.
شيخ حرّعاملي صاحب كتاب وسائل‌الشيعه صدها روايت در مذمت صوفيه نقل كرده است. و خود او در ابطال تصوّف و نكوهش آن مي‌نويسد: «شيعه اماميّه و جميع طائفه اثني‌عشريه بر بطلان مذهب تصوّف و رد بر صوفيه از زمان پيامبر اكرم ـ صلي الله عليه و آله ـ و ائمه معصومين ـ عليهم السلام ـ تا زمان حاضر اجماع داشته‌اند و همواره شيعيان به تبعيّت از امامان معصومشان در پي انكار صوفيه بوده‌اند.[4]
و هم ايشان در جاي ديگر از كتاب خود مي‌نويسد: «تمام شيعه، صوفيّه را انكار نموده‌اند و از امامان خويش احاديث بسياري در نكوهش آنان نقل كرده‌اند و علماي شيعه كتابهاي بسياري در ردّ اين گروه و اثبات كفر آنان تأليف نموده‌اند كه از جمله كتاب شيخ مفيد در ردّ بر اصحاب، جلّاح است كه در آن آمده است كه صوفيه در اصل دو فرقه مي‌باشد، جلوليّه و اتحاديّه»[5]
در اين راستا علما و بزرگان شيعه كه افكار و آراء باطل صوفيه و حقيقت تصوّف را خوب مي‌شناسند بر عليه آنها كتاب و يا رساله نوشته‌اند كه از جمله: علامه آل آقا در كتاب «فضايح صوفيه» اسامي 120 كتاب مهم و تحقيقي در اين مورد را ذكر مي‌كند، از آنجا كه ذكر همه آنها در حوصله اين نوشتار نيست به برخي از آنها اشاره مي‌شود:
1 . الرد علي الصوفيّه الغاليه، تأليف حسين بن سعيد اهوازي از اصحاب امام رضا ـ عليه السّلام ـ .
2 . رد بر حسن بصري، تأليف فضل بن شاذان.
3 . كسر الأصنام در ابطال تصوّف، ملاصدرا، صدرالمتألهين صاحب كتاب اسفار اربعه.
4 . الرد علي الصوفيه، ابوالفتح محمد بن علي الكراجكي.
5 . المطاعن المجرميّه في ردّ صوفيه، شيخ نورالدين أبي الحسن علي بن عبدالعالي الكركي.
6 . عين الحياه، محمد باقر مجلسي.
7 . الرد علي اهل الشهود القائلين بوحده الوجود، ملّا سعيد لاهيجاني.
8 . الرد علي الصوفيه، تأليف ملّا اسماعيل بن محمدحسين مازندراني.
9 . الرد علي الصوفيه، سيد قاضي هاشمي دزفولي.
10. كلمه في التصوّف، محمدصالح مازندراني سمعاني.
11 . ارشاديّه رد بر صوفيه، شيخ علي معصومي گنابذي.
12 . حجّت قوي رد بر مولوي و مثنوي، شيخ جواد خراساني.
13 . كشف‌التهمه، تأليف ذبيح الله محلاتي.
14 . ميزان‌المطالب، تأليف ميرزا جواد تهراني.
15 . خيراتيه، آقا محمدعلي بن علّامه وحيد بهبهاني.
16. تنبيه‌الغافلين، آقا محمد بن آقا محمد علي بن وحيد بهبهاني.
آنچه ذكر شد بخشي از كتابهايي است كه به طور مستقل توسط فقها و انديشمندان شيعه اماميه از زمان امامان معصوم ـ عليهم السلام ـ تا به حال در ابطال عقايد و باورهاي پشمينه ‌پوشان (صوفيه) تأليف شده است، اما كتابهاي كه قسمتي از آنها در رد اين گروه نوشته شده و يا فصل خاصي به اين موضوع اختصاص داده شده بسيار زياد است كه نياز دارد در اين مورد منبع‌شناسي مستقل صورت گيرد.
[1] . مطهري، مرتضي، آشنايي با علوم اسلامي، ج 2، ص 98، تهران، صدرا، بسيت و دوم 1378 ه.
[2] . مشكور، جواد، فرهنگ فرق اسلامي، ص 306، مشهد، آستان قدس رضوي، 1368 ه.
[3] . لاهيجي، محمد، مقدمه مفاتيح الاعجاز، ص 36، تهران، سعدي، پنجم، 1371 ه.
[4] . حرعاملي، الاثني‌عشريه، ص 44، قم، دارالكتب العلميه، بي‌تا.
[5] . همان، ص 52.