پرسش و پاسخ در قلمرو ادیان

پرسش :

چرا حتماً بايد دين اسلام را انتخاب كرد؟



پاسخ :

دين اسلام ديني است كه پذيرفتن تمام دستورات آن سبب سعادت هر دو دنياي انسان مي‏گردد و مسير صحيح زندگي فردي و اجتماعي را فرا روي ما مي‏نهد و انتخاب دين مقدس اسلام، به خاطر شايسته‏ها و خصوصيات ويژه اين دين است كه در اديان ديگر وجود نداشته است. هر چند "ايمان(1) به همه پيامبران و فرق نگذاشتن بين آنها از نظر تصديق نبوت و نيز پذيرفتن همه پيامها و معارفي كه بر آنان نازل شده و عدم تبعيض بين آنها، بر هر انساني لازم است.(2) و تكذيب هيچيك از پيامبران نيست بلكه تكذيب يك پيامبر به منزله همه ايشان و افكار يك حكم الهي، حجت به انكار همه احكام خدا هست.(3) ولي وظيفه عملي هر امتي در هر زماني، پيروي از دستور العملهاي پيامبر همان امت و همان زمان مي‏باشد."
اما رسالت پيامبر اسلام‏صلي الله عليه وآله اختصاص به قوم خاصّي ندرد و نيز پيامبر ديگري بعد از آن حضرت مبعوث نمي‏شود كه شريعت وي را نسخ كند بلكه دين اسلام ناسخ اديان ديگر است و اديان ديگر الهي، در شرايط فعلي اعتبار ندارد. تنها دين اسلام كاملترين ديني است كه پاسخ گوي تمام نيازهاي بشري در تمام اعصار و قرون مي‏باشد. و اسلام يك دين جهاني، كامل، جامع و جاودانه و ثابت است. توضيح بيشتر:
جهاني بودن دين اسلام
از ضروريات اين آيين الهي است. همگان هم به خوبي مي‏دانند كه محدود به منطقه جغرافيايي خاصّي نبوده است. علاوه بر اين، پيامبر اكرم‏صلي الله عليه وآله به سران كشورهايي مانند: قيصر، روم، پادشاه ايران و فرمانروايان مصر و... نامه نوشتند و همه را دعوت به پذيرفتن دين اسلام كرده و از پيامدهاي كفر بر حذر داشتند. و اگر دين اسلام، جهاني نبود چنين دعوتي عمومي انجام نمي‏گرفت و ساير اقوام و امتها هم عذري براي عدم پذيرش مي‏داشتند. بنابراين، نمي‏توان بين ايمان به اسلام و ضرورت عمل بر طبق اين شريعت الهي تفكيكي قايل شد و در نتيجه كسي يا كساني را از اين آيين الهي مستثني دانست.(4)
آيات قرآني نيز دين اسلام را براي هدايت تمام مردم مي‏داند "اِنْ هُوَ اِلاّ ذكرٌ لِلعالَمِين"(5) در اين آيه تأكيد شده است كه قرآن و پيامبر براي جهانيان نازل شده است.
ودر آيه ديگر خبر از پيروزي دين جهاني اسلام، بر همه اديان خبر داده و مي‏فرمايد: "هو الذي ارسل رسوله بالهُدي و دين الحقِّ لِيَظْهِرَةُ لي الّذين كُلِّهِ"(6) "او كسي است كه رسول خود را با هدايت و دين حق فرستاد تا او را بر همه اديان غالب سازد.
اسلام دين كامل
يكي از ويژگيهاي دين اسلام كامل بودن آن است. دليل آن هم آيه قرآن است: "اليوم يئس الذين كفروا من دينكم فلا تخشوهم و اخشون اليوم اكمت لكم دينكم و اتممت عليكم نعمتي و رضيت لكم الاسلام ديناً"(7) "امروز كافران از دين شما نااميد شدند از آنها نترسيد و از من بترسيد، امروز دين شما را كامل كردم و نعمت خود را بر شما تمام ساختم و از اسلام به عنوان يك دين براي شما راضي شدم."
در آيه از اتمام نعمت و اكمال دين سخن به ميان آمده است و طبق اين آيه دين در يك روز خاص به كمال مي‏رسد كه مراد از اين روز روزي است كه پيامبر علي‏عليه السلام را به امامت بر مي‏گزيند يعني پس از طرح مجموعه‏اي از معارف و احكام يك چيزي باقي مي‏ماند كه بايد مطرح شود تا دين به كمال خود برسد و آن هم امر امامت است.
"البته جامعيّت و كمال دين، با يكديگر در ارتباط هستند يعني مي‏توان گفت كه دين كامل است اما جامع نيست عدم جامعيت دين معنايش ناقص بودن دين است يعني در دين، بايد چيزهايي مي‏بوده كه نيست، دين داراي اجزايي است كه با جمع آن اجزاء تمام مي‏شود و پس از آنكه تمام شد، اگر به هدف خود برسد كمال پيدا خواهد كرد طبق آيات قرآني دين اسلام هم تمام و جامع و هم كامل است" لذا انتخاب دين كامل براي مردم شايسته است.(8)
جامعيت دين اسلام
جامعيت دين به دو گونه بررسي شده است: 1- جامعيت قرآن؛ 2- جامعيت منابع دين. گروهي از انديشمندان اسلامي جامعيت دين را همان جامعيت قرآن دانسته‏اند و براي بيان جامعيت قرآن به آيات استناد كرده‏اند: 1- آيه‏اي كه تبيين بودن قرآن را مطرح كرده است: "يوم نَبعثُ في كُلّ اُمةٍ شهيداً عليهم مّن أنفسهم و جئنابك شهيداً علي هؤلاء و نزّلنا عليك الكتب تبياناً لكلّ شي‏ء و هدي و رحمة و بُشري للمُسلمين"(9) "(به ياد آوريد) روزي را كه از هر امتي، گواهي از خودشان بر آنها بر مي‏انگيزيم و تو را گواه بر آنان قرار مي‏دهيم.
و ما اين كتاب را بر تو نازل كرديم كه بيانگر همه چيز، و مايه هدايت و رحمت و بشارت براي مسلمانان است.
طبق اين آيه، هدف از نزول قرآن روشنگري است يعني قرآن بيانگر و روشنگر همه امور است كه نظر صحيح آن است كه قرآن بيانگر همه مسايل مربوط به هدايت انسان است.
در آياتي نيز اشاره به اين نكته شده است كه قرآن تفصيل دهنده هر چيز است: "ما كان حديثاً يفتري ولكن تصديق الذي بين يريه و تفصيل كل شي‏ء"(10) اينها داستان دروغين نبود؛ بلكه (وحي آسمان است و) هماهنگ است با آنچه پيش روي او (از كتب آسماني پيشين) قرار دارد و شرح هر چيزي (كه پايه سعادت انسان است).
از آنجا كه قرآن، كتاب هدايت است و براي رشد و كمال انسانها نازل شده، لذا مراد از تفصيل "كل شي‏ء" محتواي برنامه پيامبر است يعني هر آنچه را كه بشر براي تكامل خود لازم دارد در قرآن آمده است.(11)
اسلام دين ثابت و جاودانه
در قرآن از دين الهي به عنوان اسلام ياد شده و درباره ثبات آن براهين اقامه شده است كه به جهت اختصار به بعضي از براهين اشاره مي‏شود:
1- برهان اولي كه براي ثبات دين اقامه شده است، مبتني بر مبدأ فاعل دين است. اين برهان از انضمام دو آيه حاصل مي‏شود. آيه اول مي‏فرمايد: "اِن الذين عنه الله الاسلام"(12) يعني تسليم و انقياد در برابر حق تنها ديني است كه در نزد خداوند به رسميت شناخته شده است و آيه دوم نيز مي‏فرمايد: "ما عندكم ينفَدُو ما عند اللّه باقٍ"(13) يعني آنچه در نزد شماست فناپذير و از بين رفتني است و آنچه در نزد خدا است هميشگي و باقي است. ملحض برهان اين است كه دين اسلام نزد خداوند است و آنچه در نزد خداوند است باقي است، پس دين اسلام باقي است.
2- دين برهان مبتني بر فطرت انساني است كه مبدأ قابلي دين است به اين بيان كه اسلام براي پرورش و شكوفايي فطرت انساني نازل شده است و فطرت انساني امري ثابت و تغيير ناپذير است چنانكه فطرت اصيل همه انسانها متحد است آنچه كه در زندگي انسان محل تغيير است آداب، عادات و رسومي است كه متعلق به طبيعت و زندگي مادي است. اما ساختار دروني و روحي انسان كه امري خدا خواه و خدا طلب است ثابت و مشترك بين همگان است، پس ديني كه براي تربيت فطرت انسانها تنظيم مي‏شود ثابت و مشترك خواهد بود.(14)
ويژگيهاي دين جامع و جاودانه:
1- توجه به انسان شناسي: دين جامع بايد از انسان شناسي عميق برخوردار باشد و در اين دين به تمام ابعاد انسان توجه شده باشد. يعني از معماهاي وجود انسان، جايگاه انسان در هستي، عوامل تكامل انسان، نيازهاي انسان و راههاي ارضاي آنها، روش رشد انسان در ارتباطهاي انسان يعني رابطه انسان با خود، خدا، طبيعت و ديگران و سنتهاي الهي حاكم بر حيات فردي و جمعي انسان سخن نگويد.
2- هماهنگي با فطرت: اگر بنا شود كه دين براي تمام اعصار داراي پيام باشد بايد دستورات آن مطابق با فطرت باشد.
3- سهولت و سادگي: دستورالعمل دين جاويد و جامع، بايد آسان باشد زيرا كه دين براي همه افراد بشر در تمام زمانها آمده است بايد به گونه‏اي باشد كه التزام به آنها عسر و حرجي را براي مكلفين ايجاد نكند "يُريدُ اللّهُ بِكُم اليُسْرَ وَ لا يُريدُ بِكُم العُسْر"(15) خداوند راحتي شما را مي‏خواهد نه زحمت شما را.
4- انعطاف پذيري: دين ثابت و جامع بايد انعطاف‏پذير باشد تا بتواند نيازهاي همه اعصار را جوابگو باشد. 5- عقلاني بودن: تعاليم دين جامع و جاودانه بايد بر مبناي عقل و منطق باشد. عقايد و احكام نيز مبتني بر مصالح باشد كه زمينه ساز تكامل انسان قرار گيرد. تمام اين ويژگيها در دين اسلام موجود است.
كوتاه سخن اينكه: اگر كسي دين را با اين ويژگيها و جامعيت كامليت بگذارد و دنبال دين ديگري برود نشان از استضعاف فكري يا عدم شناخت كافي از اسلام است.
منابع جهت مطالعه بيشتر:
1- انتظار بشر از دين، تأليف دكتر عبدالله منصوري.
2- آموزش عقايد، مصباح يزدي، ج 1 و 2.
3- شريعت در آينه معرفت، استاد جوادي آملي.
چرا حتماً بايد دين اسلام را انتخاب كرد؟
پاسخ اجمالي:
انتخاب دين اسلام به خاطر چند امر زير است:
1- جهاني بودن دين اسلام: كه اين دين محدود به جغرافياي خاصّي نيست. پيامبر اكرم‏صلي الله عليه وآله نيز دعوت عمومي و همگاني داشته است. قرآن كريم نيز از جهاني بودن اسلام سخن مي‏گويد كه قرآن براي تمام جهان آمده و براي قوم يا گروهي خاص نازل نشده است.
2- اسلام دين كاملي است زيرا قرآن از اكمال دين و اتمام نعمت در يك روز خبر مي‏دهد كه همان روزي است كه پيامبر علي‏عليه السلام را به امامت بر مي‏گزيند.
3- اسلام دين جامع است زيرا هم قرآن جامع است و هم داراي منابع جامع است.
4- اسلام دين جاودانه است زيرا دين اسلام نزد خداست و آنچه نزد خداست باقي است. پس دين اسلام باقي است. دين اسلام مبتني بر فطرت است، فطرت انسان ثابت است ديني كه براي تربيت فطرت تنظيم شده نيز ثابت خواهد بود. دين جامع و ثابت داراي اين ويژگي‏هاست: توجه به انسان شناسي؛ هماهنگي با فطرت؛ سهولت و سادگي ؛ انعطاف پذيري و عقلائي بودن.
پي نوشت ها:
1) محمد تقي مصباح يزدي، آموزش عقائد، ج 1 و 2 "مركز چاپ و نشر سازمان تبليغات اسلامي، چاپ سيزدهم، پائيز 74 ص 280.
2) قرآن كريم، سوره شوري: 13. نساء: 135-136. آل عمران: 84-85.
3) نساء: 15. بقره: 85.
4) محمد تقي مصباح يزدي، اصول عقايد، ج 1 و 2 (ناشر مركز چاپ و نشر سازمان تبليغات اسلامي، چاپ سيزدهم، پائيز 74) ص 329-330.
5) تكوير: 27.
6) صف: 9.
7) مائده: 3.
8) تلخيص از كتاب انتظار بشريت از دين، دكتر عبدالله منصوري (ناشر: مؤسسه فرهنگي دانش و انديشه معاصر، چاپ ديتا، چاپ اول، بهار 1378) صص 79-80.
9) نحل: 89.
10) يوسف: 111.
11) تلخيص از كتاب انتظار بشر از دين، عبدالله نصري، همان، صص 71-73.
12) آل عمران: 199.
13) نحل: 96.
14) تلخيص از شريعت در آينه معرفت، جوادي آملي (مركز نشر اسراء، چاپخانه اسوه، چاپ اول، پائيز 77) صص 115-116.
15) بقره: 185.