پیاده روی مفیده، ولی دویدن نه

تاریخچه

تجارت الکترونیک با توسعه تبادل داده الکترونیک (EDI) ، که قالبی استاندارد برای تبادل اسناد تجاری از یک کامپیوتر به کامپیوتر دیگر بود ، ممکن شد.EDI در نیمه دهه 1960 ، زمانی که شرکت‌های حمل و نقل و برخی از صنایع خرده فروشی سعی در ایجاد دفاتر بدون کاغذ Paperless داشتند ، بنیان نهاده شد.EDI در اواسط دهه 1970 ، توسط کمیته تایید استانداردهای نمایندگان صنایع به رسمیت شناخته شد و در طول دهه‌های 70 و 80 شرکت‌های بیشتری شروع به تطبیق با سیستم Edi کردند.EDI به عنوان نسل اول تجارت الکترونیک به شرکت‌ها اجازه تبادل اطلاعات ، دریافت سفارش و انتقال الکترونیک وجوه از طریق کامپیوترها را می‌داد.با این حال گسترش EDI کند بود.در اواخر دهه 80 کمتر از 1 درصد شرکت‌ها در اروپا و ایالات متحده EDI را پذیرفته بودند.هزینه بالای اتصال به شبکه EDI و برخی مشکلات فنی ، گسترش EDI را محدود می‌کرد.

[ویرایش] تعاریف

برای تجارت الکترونیک تعاریف زیادی وجود دارد. بر خلاف مباحثی چون تحقیق در عملیات یا کنترل پروژه که دوران رشد و تغییر و تحول خود را طی کرده اند اینترنت و مباحث زاییدهٔ آن هنوز در حال تغییر هستند و بنابراین تعاریف آنها نیز در این سیر تحولی در هر دوره از زمان دستخوش دگرگونی می‌شود. در بین تعاریف موجود از تجارت الکترونیک کاملترین آنها عبارت است از: خرید فروش و تبادل هرگونه کالا خدمات و یا اطلاعات از طریق شبکه‌های کامپیوتری از جمله اینترنت. این تعریف همانگونه که ملاحظه می کنید بسیار جامع و فراگیر است به گونه‌ای که مباحثی چون :e-learning ,e-medicine ، e-government و... را نیز تحت پوشش قرار می‌دهد. و تنها اینترنت را به عنوان ابزار معرفی نمی‌کند بلکه این عمل را از طریق هر گونه شبکهٔ کامپیوتری ممکن می‌داند.

انواع مدلهای این شکل جدید تجارت شامل

G2G

G2C

B2B

C2C

B2C

و...

تمامی اجزای یک جامعه اعم از افراد عادی تا ارگان‌های بزرگ دولتی را به یکدیگر پیوند داده است. C نمایانگر خریدار, B نمایانگر شرکت‌های خصوصی وG نشان‌دهنده ارگان‌های دولتی است. مدل C2C در واقع همان مزایده Online است که قابلیت مبادله کردن هر نوع کالای مورد توافق طرفین را دارد.طرفین این معامله هر دو از افراد عادی هستند. مدلهای B2B , B2C نیز قابلیت ارائه هر نوع محصولی را بر وب دارا هستند. در مدل B2B دو شرکت به مبادله تجاری با یکدیگر می‌پردازند و مدل B2C امکان تجارت الکترونیک را بین یک شرکت و یک مشتری را فراهم می‌کند. با توجه به دولتی بودن بیشتر خدمات در ایران و امکان ابتکار عمل بیشتر آنها ، پیاده سازی مدل G2G که تبادل کالا و خدمات میان نهادهای دولتی را امکان‌پذیر می‌سازد را محتمل‌تر می‌نماید.

در تمامی سیستم‌های یاد شده اجزای مشترکی وجود دارد که تشکیل‌دهنده بدنهٔ اصلی آنها هستند. ایجاد یک سایت به عنوان فروشگاه الکترونیکی بر روی اینترنت ، طراحی هدف و یک برنامه استراتژیک برای شروع و ادامه کار فروشگاه ،پیروی و استفاده از اصول و روشهای مناسب بازاریابی در اینترنت ، ایجاد زیرساخت‌های امنیتی برای محافظت سایت و ایمن سازی مراحل مبادلهٔ اطلاعات ، انتخاب شیوهٔ مناسب پرداخت در اینترنت ، شیوه‌های جدید توزیع کالا ، انتخاب سرور و host مناسب و ... از ارکان جدا ناشدنی این شیوهٔ نوین تجارت می‌باشند که در مدل‌های ذکر شده به تناسب نقش پررنگ‌تر یا کمرنگ‌تری می‌یابند.

اما در بعد دیگر پیاده‌سازی و استفاده از این فن‌آوری جدید نیازمند ایجاد بسترهای فکری و فرهنگی جهت پذیرش آن از طرف جامعه، رفع موانع حقوقی و قانونی و تامین پیش نیازهای سخت‌افزاری و نرم‌افزاری می‌باشد.. به عنوان مثال Server یا Network پشتیبانی‌کنندهٔ مناسب , سیستم پرداخت متناسب در کشور و همچنین سرعت بالای دسترسی به شبکه از ملزومات فنی یک تجارت الکترونیک محسوب می‌شوند. یک فروشگاه اینترنتی دارای امکانات ویژه‌ای است :

•بر خلاف فروشگاه‌های واقعی فردی به نام فروشنده در آن وجود ندارد.

• ساعات کار آن شبانه روزی و در تمام ایام هفته است.

• مشتری‌های آن از تمام نقاط دنیا و با فرهنگ‌ها و سلایق متفاوتی هستند.

• به علت ارتقاء قابلیت‌های فنی محیط (اینترنت) تولیدکنندگان می‌توانند به صورت کاراتر و موثرتر به معرفی و عرضهٔ محصولات خود بپردازند.

• پست الکترونیکی یک شیوهٔ کارا در بازاریابی مستقیم ( direct marketing ) به شمار می‌آید.

• از طریق گروه‌های خبری ( News Groups ) و گروه‌های بحث و تبادل نظر( discussion groups ) امکان ایجاد رابطه‌ای تعاملی بین تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان و جود دارد.

بهره‌گیری از هریک از این امکانات نیازمند ایجاد ساختارهای فرهنگی لازم چه در میان مشتریان و چه در میان صاحبان بازار می‌باشد. یکی از بخشهای مهم تجارت الکترونیک سیستم پرداخت است. برای پرداختی به دور از اشکال بر شبکه جهانی وب, یک سیستم پرداخت می بایست علاوه بر دارا بودن امکانات تکنولوژیکی مناسب از قبیل کارت‌های هوشمند،کارت‌های اعتباری , چک‌های الکترونیکی ، پول‌های الکترونیکی و... باید از لحاظ امنیتی نیز قابل اطمینان باشد . استفاده از شیوه‌های مبهم سازی اطلاعات مبادله شدهٔ کارت‌های اعتباری ، استفاده از امضای الکترونیکی ، استفاده از پروتکل‌های SSL و SET ، استفاده از تکنیک‌های رمزگذاری ( Encryption ) ، استفاده از کیف‌های الکترونیکی دارای نگهبان و... از جمله روش‌های امنیتی مطرح در این زمینه می‌باشد. طراحی وب‌گاه مربوط با توجه به سلایق و نیازهای مشتریان از عوامل مهم در موفقیت یک تجارت الکترونیک است. بدیهی است که ابتکار فروشنده در بکار بردن راهکارهای مناسب برای متقاعد کردن بازدید کننده در خرید از طریق وب , بطور مثال وجود عکس و اطلاعات لازم در مورد محصول ضروری است. همچنین می‌بایست در مورد نحوهٔ جذب و حفظ مشتریان با توجه به خصوصیات یک بازار رقابتی جهانی به راهکارهایی موثر و کارا اندیشید. استفاده از قلم‌های متناسب با موضوع فعالیت، انتخاب مناسب رنگ‌ها با توجه به خصوصیات فرهنگی، استفاده از فاکتورهای جذاب مانند گرافیک تصویری مناسب ، توزیع متناسب اطلاعات و عکس‌ها ، ایجاد محیط‌های تعاملی مانند گروه‌های بحث و تبادل افکار و بسیاری از نکات دیگرمی تواند در جذب و متقاعد کردن مشتری به خرید از سایت شما موثر باشد. ورود به یک بازار جهانی نیازمند برنامه‌ای دقیق و حساب شده است. همانطور که در قبل اشاره شد یکی از مهم‌ترین و زیربنایی‌ترین مسائلی که باید در راه اندازی یک فروشگاه مبتنی بر وب مورد بررسی قرار گیرد، استراتژی‌های راه اندازی فروشگاه است.

استراتژی‌ها

به طور کلی این استراتژی‌ها به دو دسته استراتژی‌های قبل از شروع فعالیت‌های تجاری در اینترنت و استراتژی‌های در حین فعالیت‌های تجاری تقسیم می‌شوند:

استراتژی‌های قبل از شروع فعالیت‌های تجاری

این بخش شامل کلیه راهکارها و تصمیماتی است که پیش از شروع فعالیت فروش باید مدنظر قرار گیرد. این بخش در حکم پایه و ستون یک ساختمان است که پی و اساس مجموعه را تشکیل می‌دهد. بنابراین در صورت اهمال‌کاری و یا عدم صرف زمان و دقت کافی در این امر در آینده لطمات زیادی را به سیستم طراحی شده وارد خواهد آورد. این قسمت شامل دو بخش عمدهٔ توسعهٔ محصول و توسعهٔ سایت می‌باشند.

استراتژی‌های در حین فعالیت‌های تجاری

آخرین مرحله و شاید مهمترین فاز کار را فعالیت‌های در حین فروش تشکیل می‌دهند. استراتژی‌های موجود در این بخش به دو بخش استراتژی‌های کوتاه مدت و بلند مدت تقسیم‌بندی می‌شوند :

[ویرایش] اهداف کوتاه مدت

اهداف کوتاه مدت استراتژی‌های فروش آنهایی هستند که به طورموقتی شما را در کوران فعالیت‌ها نگه می‌دارند. این نکته باید همواره مد نظر قراربگیرد که اینگونه استراتژی‌ها شاید بتواند برای مدت کوتاهی حضور شما را در جریان رقابت استمرار بخشد اما به هیچ وجه نمی‌تواند تضمین کننده حضور دائمتان در این عرصه باشند.

اهداف بلند مدت

اهداف بلند مدت استراتژی‌های فروش آنهایی هستند که باعث حضور مستمر شما در جریان مبادلات می‌شود. این استراتژی‌ها هر سال با ایجاد نتایج جدید در این راه همراه خواهد بود.

امروزه حجم زیادی از مبادلات از طریق این شیوهٔ نوین تجارت انجام می‌گیرد و با توجه به نمودار رشد ترسیم شده، انتظار می‌رود که چندین میلیون دلار از مبادلات بشری تا سال 2004 از طریق اینترنت انجام پذیرد.

تجارت الکترونیک (e- Commerce )

تجارت الکترونیک ( e- Commerce )

یکی از نمودهای شاخص فناوری اطلاعات و ارتباطات که امروزه محور توسعه اقتصادی کشورهای مختلف قرار گرفته، تجارت الکترونیک است. تجارت الکترونیک در تعریفی ساده انجام هر گونه امور تجاری و بازرگانی به صورت online و از طریق شبکه جهانی اینترنت است.

اموری از قبیل خرید و فروش عمده یا خرده، کالاهایی از قبیل اتومبیل، نرم افزار، ارائه سرویس های مختلف به مشتریان نظیر مشاوره پزشکی یا حقوقی و موارد دیگری مانند تبادل کالا به کالا و راه اندازی مناقصه ها و مزایده ها شامل این نوع تجارت می شود.

هدف از به کارگیری تجارت الکترونیک، ارائه روش های جدید در انجام امور بازرگانی است که طی آن بازرگانان قادر خواهند بود کالا و خدمات خود را بدون توجه به مرزها، به اقصی نقاط دنیا عرضه کنند.

به طور کلی تجارت الکترونیک به بسترهای مناسب تجهیزات ارتباطی (مخابرات)، اینترنت پرسرعت، گمرک الکترونیک (سیستم آسیکودا Asycu data )، بانکداری الکترونیک (e-banking )، مالیات الکترونیک، پول الکترونیک (e-cash ) و بورس الکترونیک نیازمند است.

البته تجارت الکترونیک، منحصر به خرید و فروش از طریق شبکه اینترنت نیست بلکه به سادگی می توان هر گونه فعالیت مالی و تجاری بین موسسه ها و افراد مختلف را در حیطه تجارت الکترونیکی به انجام رساند.

در تجارت الکترونیک، برای انتقال اطلاعات تجاری از کامپیوترهای یک یا چند شبکه متصل بهم برای انتقال اطلاعات تجاری استفاده می شود که بیشتر با خرید و فروش اطلاعات، کالاها و خدمات از طریق اینترنت مرتبط هستند.

ارزش تجارت الکترونیک جهان، در سال2003 بین1/5 تا3 تریلیون دلار با رشدی معادل48/6 درصد بوده است و پیش بینی

می شود در سال2006 این رقم به12/8 تریلیون دلار برسد.

انواع تجارت الکترونیک

تجارت الکترونیک در6 روش تجاری به شرح زیر طبقه بندی شده که در مورد هر یک توضیحات لازم ارائه می شود.

1- تجارت (Business To Business) B2B

2- تجارت (Government To Government) G2G

3- تجارت (Consumer To Consumer) C2C

4- تجارت (Business To Administrator) B2A

5- تجارت (Consumer To Administrator) C2A

6- تجارت (Business To Consumer) B2C

تجارت B2B : برای انجام خرید و فروش عمده توسط تجارت الکترونیک، از سرویس B2B استفاده می شود. به عنوان مثال چنانچه تولید کننده یک ماده اولیه بخواهد تولیدات خود را از طریق تجارت الکترونیک به یک خریدار بفروشد، می بایست هر دو طرف معامله از سرویس B2B استفاده کنند.

تجارت G2G : این نوع تجارت برای بستن قراردادهایی در زمینه های مختلف بین دو کشور، مورد استفاده قرار می گیرد. برای مثال در انعقاد قراردادهای همکاری در زمینه های صادرات و واردات بین دو کشور می بایست از سرویس G2G استفاده شود.

تجارت C2C : برای انجام مزایده و مناقصه کالا، از طرق اینترنت، این نوع تجارت الکترونیک مورد استفاده قرار می گیرد. این نوع تجارت، به سرعت در حال رشد است و می توان نمونه آن را در سایت ebay مشاهده کرد.

تجارت B2A : این نوع تجارت شامل فعالیت های تجاری و مالی بین شرکت ها و سازمان های دولتی است. تامین نیازهای دولت توسط شرکت ها و پرداخت عوارض و مالیات ها از طریق این سیستم انجام می شود. این نوع تجارت در حال حاضر در مرحله ابتدایی خود به سر می برد و زمانی که دولت ها نسبت به ارتقای ارتباطات خود از طریق تجارت الکترونیک توجه بیشتر نشان دهند، رونق لازم را کسب خواهد کرد.

تجارت C2A : این نوع تجارت، هنوز پدیدار نشده، ولی با رشد انواع تجارت B2C و B2A ، این روش فعالیت های الکترونیکی در حیطه

جمع آوری کمک های مردمی یا پرداخت مالیات و هرگونه امور تجاری بین دولت و مردم را زیر پوشش قرار می دهد.

تجارت B2C : این نوع تجارت از حدود ده سال پیش با راه اندازی سایت های چون Amazon و CD NOW آغاز شده است. شخصی بنام جف بزوس در سال1994 شرکت Amazon را با هدف تجارت به صورت خرده فروشی تاسیس کرد. هدف وی فروش کتاب از طریق اینترنت بود. این ایده ساده مقدمه ای برای ایجاد یک تحول جهانی و تجارت B2C شد. در حال حاضر و با توجه به گسترش WEB ، تجارت B2C گسترش فراوانی پیدا کرده و جزو متداول ترین فعالیت تجاری بین فروشنده و خریدار درآمده است.

در این سرویس هر تولید کننده ای می تواند محصولات خود را برای فروش عرضه کند. به طور مثال هر شخص می تواند از منزل خود نسبت به خرید مایحتاجش از قبیل کتاب، CD ، لباس، کفش و غیره به صورت الکترونیک اقدام کند.

در این نوع تجارت، خرید و فروش های عمده صورت نمی گیرد، بنابراین افراد می توانند بدون نگرانی در مورد از دست دادن سرمایه، میزان قابل توجهی از سرمایه خود را به خرید و فروش اختصاص دهند. با توجه به فراگیر شدن سرویس B2C و اینکه اگر چنین سرویسی در جامعه پیاده شود، اکثر افراد جامعه می توانند به نوعی از آن استفاده کنند، در مورد این سرویس توضیحات بیشتری می دهیم.

مزایای تجارت الکترونیک از نوع B2C

از دیدگاه مشتریان، فروشگاه های الکترونیکی و تجارت از نوع B2C امتیازاتی دارد که به اختصار به شرح آنها می پردازیم:

- کاتالوگ ها و مشخصات کالاها به سهولت در دسترس و مشاهده است و مشتری می تواند بر اساس سلیقه خود نسبت به انتخاب نام، نوع، رنگ، قیمت، وزن وسایر مشخصات کالای مورد نظر اقدام کند.

- خرید از این طریق می تواند به صورت24 ساعته و در تمام روزهای هفته انجام پذیرد.

- بعضی از محصولات مانند نرم افزار، کتاب های الکترونیکی (e-book ) ، موسیقی، فیلم در همان زمان خرید از سایت فروشنده، قابل دریافت می باشد.

- قیمت کالاها در فروشگاه الکترونیک به علت کم بودن هزینه هایی سربار و زیاد بودن مشتریان به مراتب کمتر از فروشگاه های واقعی است.

- فشار و استرس معمول در هنگام خرید از فروشگاه واقعی، در هنگام خرید از فروشگاه الکترونیکی وجود ندارد.

- خریدار می تواند در کمترین زمان و با یک click از قیمت همان کالا در سایر فروشگاه ها مطلع شود و قیمت ها و نوع کالا را مقایسه کند.

- خریدار می تواند به سادگی و پس از انتخاب با فشردن چند کلید، نسبت به انجام سفارش و پرداخت هزینه آن اقدام و در

کوتاه ترین زمان، کالای مورد نظر را در منزل یا محل کار خود دریافت کند و گرفتار رفت و آمد و ترافیک درون شهری نشود.

- خریدار می تواند پس از دریافت کالا اگر مشکلی در کالای خود مشاهده کرد، با مراجعه به سایت فروشنده از امکانات پس دادن کالا استفاده کند.

اما از دید فروشندگان و صاحبان فروشگاه های الکترونیکی، موارد زیر به عنوان امتیازات تجارت از نوع B2C محسوب می شود:

- هزینه راه اندازی فروشگاه الکترونیک بسیار کمتر از راه اندازی یک فروشگاه فیزیکی (واقعی) است.

- تبلیغ محصولات به راحتی و ارزان و در سطح جهانی امکان پذیر است.

- برای این نوع تجارت مرزهای جغرافیایی معنا ندارد و مشتریان منحصر به یک منطقه و یا کشور نخواهند بود.

- رقابت زیاد برای جذب مشتری، سبب ارتقای کیفیتِ محصولات خواهد شد.

- مدیریت فروشگاه الکترونیک بسیار آسان است.

- مدیران فروشگاه ها می توانند به سهولت مشتریان خود را بر اساس سلیقه، علاقه و

انتخاب های آنان، شناسایی کرده و آنها را در انتخاب کالا راهنمایی کنند.

- سفارشات را می توانند به صورت الکترونیکی دریافت و ارسال کنند.

- ارتباط با مشتری از طریق صفحات web بسیار سریع و آسان است.

- تعداد مشتریان خود را به سرعت افزایش خواهند داد.

- میزان سود حاصله در فروشگاه ها در مقابل هزینه های مصرفی افزایش خواهد یافت.

برای انجام تجارت الکترونیک بستر سازی سخت افزاری و نرم افزاری مناسبی مورد نیاز است تا بتوان انواع تجارت های الکترونیک را انجام داد. تجارت الکترونیک در حال حاضر در ایران در حال راه اندازی و در مراحل اولیه است.

می توان با استفاده از موتورهای جستجوی فارسی مانند www.iranmehr.com نسبت به یافتن آدرس سایت فروشگاه هایی که امکان فروش الکترونیکی دارند اقدام کرد