پرورش گل زنبق

زنبق در نيمكره شمالى از اروپا تا خاورميانه انتشار دارد. اما بدون شك زيباترين زنبق‏هاى وحشى در خاورميانه پيدا مى‏شود.

اسم علمى: ايريس Iris 
خانواده: ايريداسه Iridacea

تاريخچه
قدمت اين گل زيبا با تاريخ گره خورده است، تا به آنجا كه يونانيان باستان، زنبق را در كنار مزار مردگان مى‏كاشتند و نقش‏هايى از آن را روى سنگ قبر تازه گذشتگان خود ترسيم مى‏كردند. پادشاهان يونانى با اشكالى از گل‏هاى زيباى زنبق تاج خود را زينت بخشيده و شاخه‏هاى بريده آن را به يكديگر هديه مى‏دادند. در اشعار شعراى پارسى صحبت از زنبق بسيار است و اين نشان مى‏دهد كه اين گياه در ميان ايرانيان چه منزلتى داشته است. ساليان سال است كه همزمان با فرا رسيدن بهار، زنبق‏هاى وحشى در دامنه‏هاى مناطق كوهستانى شكفته مى‏شوند و طبيعت ايران را به صفاى خود مى‏آرايند.

مناطق انتشار

زنبق در نيمكره شمالى از اروپا تا خاورميانه انتشار دارد. اما بدون شك زيباترين زنبق‏هاى وحشى در خاورميانه پيدا مى‏شود. بعضى از آنها در صحراهاى لم‏يزرع و زمين‏هاى آهكى مى‏رويند. برخى از زنبق‏ها در كنار چشمه‏سارها و جويبارها سبز مى‏شوند و گونه‏هايى نيز خاص صخره‏ها و سنگلاخ‏ها هستند. در ميان گياهان اين خانواده تعدادى به وادى فراموشى سپرده شده و جزو گياهان كمياب به حساب مى‏آيند.

مشخصات گياه‏شناسى
رنگ گل‏ها نامحدود است. از بنفش تا سفيد، آبى كمرنگ، نارنجى و يا مخلوطى از همه گل‏ها. برگ‏ها در زنبق‏هاى امروزى بلندند و ساقه‏هاى گل‏دهنده (گل‏آذين) از ميان آنها خارج مى‏شود. در زنبق‏هاى وحشى برگ‏ها و ساقه‏ها بسيار كوتاهند.

داشتن ساقه‏هاى زيرزمينى غده‏مانند مهم‏ترين خصوصيت خانواده زنبقيان است. ازدياد زنبق نيز به وسيله جدا نمودن همين غده‏ها و كاشت مجدد آنها صورت مى‏گيرد.

خاك
زنبق علاقه وافرى به خاك‏هاى خنثى يا قليايى و سبك و قابل نفوذ دارد. اضافه نمودن قدرى آهك به خاك‏هاى اسيدى كيفيت خاك را بهبود مى‏بخشد.

براى كاشت زنبق در گلدان دو قسمت شن و ماسه، يك قسمت خاك باغچه و يك قسمت خاكبرگ را مخلوط نموده و بستر كاشت را آماده كنيد.

كاشت باغچه‏اى
براى كاشت زنبق قبل از هر چيز علف‏هاى هرز را از زمين خارج كنيد. قدرى كود پوسيده حيوانى يا خاكبرگ را در زمين ريخته و به وسيله بيل يا بيلچه خاك را زير و رو نموده و بعد از تميز نمودن زمين از سنگ‏ها و كلوخه‏ها آن را به صورت صاف يكنواخت در آوريد.

ازدياد زنبق
ابتدا زمين را آبيارى كنيد تا ساقه‏هاى زيرزمينى به آسانى از خاك خارج شوند. سپس غده‏ها را از خاك بيرون آورده به چند قسمت تقسيم كنيد. هر يك از اين غده‏ها را در گودالى به عمق هشت سانتى‏متر و به فاصله ده سانتى‏متر از يكديگر بكاريد.

روى غده‏ها را با خاك نرم و برگ‏هاى خشك بپوشانيد. بعد از كاشت غده‏ها باغچه را آبيارى كنيد.

مراقبتهای لازم
اگر زنبق را در گلدان كاشته‏ايد آن را در فضاى باز نگهدارى كنيد. در باغچه نيز به مراقبت خاصى احتياج ندارد. علف‏هاى هرز را وجين كنيد و آبيارى را از اوايل بهار شروع نماييد. فقط زمانى به زنبق آب بدهيد كه خاك خشك باشد.

چيدن گل‏ها
هر بهار شاهد گل‏هاى زيبايش خواهيد بود. ساقه‏هاى گلدار زنبق را بريده و به دوستان و عزيزان خود هديه بدهيد. در مورد چيدن گل‏ها بايد دقت شود كه اين كار موجب از بين رفتن غنچه‏ها نشود.

روى گل‏آذين زنبق معمولاً چند غنچه گل وجود دارد كه به تدريج باز مى‏شوند. موقعى شاخه‏هاى گل‏دهنده را جدا كنيد كه غنچه‏ها شكفته شده باشند.