بخش گیاهان

تحقيقات بسياري از محققان نشان داده است كه گياهان به توجه و علاقه ما نسبت به خود پاسخ مثبت مي‌دهند. گاهي وقت‌ها نگهداري گلدان‌ها به شيوه سنتي در گلدان‌هاي سفالي به نظر دشوار مي‌رسد و گاهي هم حس مي‌شود كه ما احتياج به نوآوري در اين زمينه داريم. بارها براي همه ما پيش آمده كه با شوق و ذوق تمام، گلدان كوچكي را مي‌خريم و بعد از چند هفته گلدان خشك و خالي با گل‌هاي پژمرده را بايد از خانه خارج كنيم. به خاطر همين است كه نسبت به كاشتن گل‌ها در گلدان و حتي نگهداري و آبدهي به آنها در خانه بي‌رغبت هستيم. تراريوم يكي از روش‌هايي است كه شور و شوق گذشته را در ما بوجود مي‌آورد تا باز هم به پرورش گل و گياه در اقصي نقاط خانه، اميدوار شويم.

روش‌هاي جديد باغباني و زراعت، حاكي از آن است كه؛ بهتر است چند گياه مختلف در كنار هم و در يك محيط با هم كاشته شوند تا حضور انواع و اقسام ريشه‌ها و نيازهاي مختلف اين گياهان در كنار هم، به بهبود اوضاع رشد آنها كمك كند. چرا كه هر گياهي نيازهاي مخصوص به خود را دارد و از بخشي از فاكتور‌هاي رشدي كه ما در اختيارش قرار مي‌دهيم استفاده مي‌كند و به اين ترتيب به يك نوع همزيستي مسالمت‌آميز خواهيم رسيد. تحقيقات نشان داده است كه حضور گياهان در كنار هم فضاي مرطوب و دنجي را فراهم مي‌كند و يكي از كارهايي كه گلخانه‌ها انجام مي‌دهند، ايجاد همين محيط است. همين‌طور گلخانه‌ها طول موج‌هاي بلند نور را كه در واقع مسووليت توليد گرما را به عهده دارند جذب مي‌كنند، اما از خود عبور نمي‌دهند.

در مجموع، فضا و شرايط رشد داخل ظروف شيشه‌اي براي گياهان ايده‌آل است و آب و هواي منطقه‌اي كه در آن زندگي مي‌كنيم در رشد گياهان داخل محفظه تراريوم اثري نخواهد داشت؛ گويي گروهي از گل‌ها را در كنار هم و در گلخانه‌هاي كوچك پرورش مي‌دهيم. همين‌طور با توجه به ابعاد تراريوم امكان قرار دادن انواع و اقسام گل‌ها و گياهان، در اندازه‌هاي كوچك و بزرگ در كنار هم فراهم مي‌شود و چون رطوبت آن در يك چرخه حفظ مي‌شود، به توجه بسيار كمتري نسبت به گلدان‌هاي معمولي نياز دارد. در اين صورت پرورش و نگهداري گل‌ها در تراريوم نه تنها به خاطر زيبايي آن انجام مي‌شود ؛ بلكه فوايد بسياري در زمينه‌هاي عملي و علمي دارد.

تا حالا براي شما هم پيش آمده كه بخواهيد در گلدان‌هاي كوچك سبزي پرورش بدهيد؟ تراريوم اين امكان را هم به شما مي‌دهد. سبز كردن بذر گياهان مختلف مثل سبزيجات در چنين شرايطي بسيار دلنشين است. به اين ترتيب كه در داخل آنها قطعه‌اي كاغذ خشك‌كن يا قسمتي از يك مقواي غيرروغني كه مي‌تواند رطوبت بيشتري را در خود نگه دارد، قرار داده و سپس با افزودن مقداري آب، بذر مورد نظر را روي آن مي‌كاريم و ظرف را در محلي گرم و نسبتا روشن در حالي كه كه در آن بسته است، قرار مي‌دهيم. پس از جوانه زدن بايد گياه به محل اصلي نگهداري انتقال داده شود. از تراريوم مي‌توان براي انواع گياهاني كه هميشه نگهداري از آنها در محيط طبيعي خانه غيرممكن است استفاده كرد. اين شيوه همچنين روشي است كه در كلاس‌هاي درس باغباني براي مشاهده اثر متقابل بين گياه و محيط و همين‌طور رشد گياهان استفاده مي‌شود.

معمولا براي اين نوع باغباني نيازي به وسايل خاص نيست و بسته به ابتكار و خلاقيت، سازنده مي‌تواند از ظرف‌هاي مختلف استفاده كند. مثلا استفاده از ظروف شيشه‌اي مربا، تنگ ماهي يا ظروف با طرح‌هاي مختلف، آكواريوم و پارچ با دهانه گشاد، موفقيت‌آميز است. معمولا تراريوم را در 3 نوع مختلف تهيه مي‌كنند. در ظروف و محفظه‌هاي چهارگوش، در جام‌ها و محفظه‌هاي دهان گشاد و ظروف گرد و حتي در بطري‌ها و ظرف‌هاي با دهانه تنگ كه البته كشت گياه در آنها به سختي انجام مي‌گيرد. اندازه گياه در تعيين نوع ظرف، موثر است. ظرفي كه انتخاب مي‌شود، بايد اجازه نفوذ نور كافي به داخل جهت استفاده گياه در فرآيند فتوسنتز را بدهد. به همين دليل معمولا از شيشه‌هاي مات و رنگي استفاده نمي‌شود؛ البته در صورتي كه از شيشه و ظروف رنگي استفاده مي‌شود بايد از گياهان سايه دوست استفاده شود.

قبل از انتقال گياه و خاك به داخل ظرف بايد ظروف را ضدعفوني كرد، كه با آب داغ يا مايع شوينده مقدور است، استفاده از ظروف چهارگوش به خاطر سهولت در كاشت بسيار معمول است. گياهاني كه رشد غيرسريع دارند انتخاب‌هاي بهتري هستند. براي موفقيت بيشتر بهتر است از سازگاري گياهان مختلف با هم اطمينان حاصل شود.

در انتخاب نوع گياهان در اين مجموعه بايد دقت زيادي صورت گيرد چرا كه گياهان بومي جنگل‌هاي مرطوب جنوب و مركز آمريكا و جنوب شرقي آسيا و آفريقا عملا سازگاري بهتري با اين شرايط نگهداري دارند. از جمله گياهاني كه در روش تراريوم جواب بهتري مي‌دهند از انواع بنفشه‌هاي آفريقايي، برگ بيدي، پرسياووش، ديفن‌باخيا، دراسنا، مارانتا، فيلودندرون، سرخس، فيكوس و بگونيا مي‌توان نام برد.

اين واژه در لغت به معناي باغ شيشه‌اي است و اين روش نگهداري از گل و گياه براي اولين بار به‌طور اتفاقي و توسط يك پزشك جراح انگليسي در سال 1829به نام ناتانيالا وارد ابداع شد. وارد تصميم داشت تغيير و تحول پروانه‌اي را در پيله بررسي كند، اما متوجه شد كه آلودگي هواي حاصل از كارخانه‌هاي لندن كه نزديك منزلش بود مانع از رشد آنها مي‌شود. او براي اين بررسي شفيره پروانه‌اي را درون يك ظرف مربا قرار داد و مقداري خاك در آن ريخت بعد از چند هفته يك گياه درون آن مشاهده كرد، كه از بذري كه در داخل خاك بود حاصل شده بود. او فهميد وقتي گياه رطوبت را از طريق سطح برگ‌هايش از دست مي‌دهد اين رطوبت روي ديواره شيشه تجمع پيدا كرده و دوباره به كف ظرف بر مي‌گردد. اين چرخه پايدار، شرايط ايده‌آلي را براي رشد و پرورش گياهان فراهم مي‌كند. بيش از 150 سال پيش اين ظروف براي رشد و جابجايي گياهان از قاره‌اي به قاره ديگر استفاده شدند و امروزه بيشتر روي جنبه تزئيني آن تمركز شده است. دكتر وارد همچنين 2 باغ شيشه‌اي (تراريوم) كوچك ساخت كه در آن سرخس و نوعي گياه از خانواده غلات كاشته بود و آنها را با كشتي به سيدني فرستاد. در طول مدت سفر كه 8 ماه به درازا كشيد و با توجه به تفاوت فاحش درجه حرارت در طول مدت سفر، گياهان بخوبي رشد كردند و صحيح و سالم به استراليا رسيدند. وي توانست در همين شرايط گياهان را از استراليا به لندن بازگرداند.

عاصفه الله‌وردي