گونه‌های ناب گیاهان دارویی در معرض انقراض
چهارشنبه 24 آذر 1389 1:18 AM
مدیرکل دفتر امورمنابع جنگلی سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور از خطر انقراض گیاهان دارویی به‌ویژه آنقوزه، مورد و کبر، به‌دلیل رشد روزافزون قاچاق گیاهان دارویی و صنعتی به خارج کشور خبرداد.
پیمان یوسفی آذر، با اعلام این خبر به همشهری گفت: با توجه به خشکسالی و فقر پوشش گیاهی در رویشگاه‌های دارویی و صنعتی، سال گذشته این رویشگاه‌ها دچار فشار مضاعفی شده بود؛
به همین دلیل سازمان جنگل‌ها و مراتع به استناد گزارشات دریافتی از ادارات کل منابع طبیعی سراسر کشور و براساس یک برنامه کاملا فنی و کارشناسی شده، با صدور بخشنامه‌ای برداشت گیاهان دارویی و صنعتی را درسال‌جاری ممنوع اعلام کرد که این ممنوعیت شامل مواد خام و فرآوری نشده گیاهان صنعتی و دارویی نیز می‌شود.
با وجود این، عده‌ای سودجو همچنان به صدور گیاهان دارویی ادامه می‌دهند و تلاش می‌کنند این بخشنامه را از طریق روابطی که دارند لغو کنند.
این در حالی است که این ممنوعیت در واقع کمک بزرگی به حفاظت این رویشگاه‌ها می‌کند؛ ضمن آنکه ممنوعیت صدور مواد خام گیاهان دارویی باعث توسعه صنایع فرآوری و اشتغال در کشور می‌شود.
یوسفی تصریح کرد: در حالی که تجارت گیاهان دارویی وصنعتی سالانه 120 میلیارد دلار ارز آوری دارد سهم ایران از این میزان کمتر از 5 میلیون دلار است چرا که گیاهان دارویی کشور به‌صورت خام و فرآوری نشده به بهای بسیار ناچیز صادر می‌شود حال آنکه در مواردی این گیاهان با بیش از 50برابر ارزش افزوده به‌صورت فرآوری شده در قالب داروهای نادر و سایر فراورده‌های صنعتی به کشور باز می‌گردد.
مدیرکل دفتر امور منابع جنگلی سازمان جنگل‌ها و مراتع کشور با تاکید بر اینکه اگر چاره‌ای برای مقابله با قاچاقچیان این گیاهان بی‌نظیر اندیشیده نشود بسیاری از گونه‌های منحصر به فرد از جمله آنقوزه، مورد و کبر به‌زودی منقرض خواهد شد، گفت: رویشگاه‌های آنقوزه در کشور از مهم‌ترین ذخایر دارویی محسوب می‌شود که از ریشه آنها صمغی به دست می‌آید که درصنعت داروسازی و تولید اسانس بسیار کاربرد دارد.
اما متأسفانه این صمغ به‌صورت خام و قاچاق به بهای بسیار ناچیزی صادر می‌شود و در کشورهایی مثل هند با یک بسته بندی ساده و با اعمال فرآوری‌های اولیه به مواد بسیار گرانبهایی در صنعت داروسازی و اسانس تبدیل می‌شود. با این همه قاچاق این گیاه به‌شدت ادامه دارد.
یوسفی می‌گوید: عمر آنقوزه 8 سال است و در سال هشتم است که این گیاه به بار می‌نشیند و بذر می‌دهد اما از آنجایی که بهترین سال بهره برداری و گرفتن صمغ سال ششم است، قاچاقچیان مجالی برای رسیدن این گیاه به سال هشتم باقی نمی‌گذارند درنتیجه این گیاه در آستانه انقراض قرار گرفته است.
همچنان‌که گیاه نیمه مدیترانه‌ای مورد که در رویشگاه منحصر به فرد زاگرس رشد می‌کند اکنون در معرض نابودی کامل قرار دارد.از برگ این گیاه اسانسی به نام میرتل به دست می‌آید که هرشیشه آن تبدیل به میلیون‌ها دارو می‌شود؛
این در حالی است که برگ این گیاه گرانبها به قیمت بسیار ناچیزی به خارج از کشور قاچاق می‌شود. افزون براین، گیاه کبر با نام علمی کاپاریس که از گیاهان بسیار نادر است به‌صورت غنچه باز نشده از کشور خارج می‌شود.
این گیاه علاوه بر کاربرد در داروسازی و دندانپزشکی در نوشابه‌سازی نیز استفاده می‌شود.اینها نمونه‌ای از تاراج ذخایر گیاهان دارویی و صنعتی کشور است که توسط گروه معدودی که فقط به منافع خود می‌اندیشند به خارج صادر می‌شود.
وی با اشاره به اینکه گیاهان دارویی و صنعتی متولی خاصی ندارد به همین دلیل رویشگاه‌های آنها در وضعیت بحرانی قرار گرفته است، بیان داشت: اخیرا سازمان جنگل‌ها و مراتع با کمک هیات دولت در کمیسیون ماده 32، برای صیانت ازگیاهان دارویی ردیف ملی درخواست کرده که برخی با آن مخالفت کرده اند؛
اما انتظار می‌رود با توجه به شرایط بحرانی رویشگاه‌های گیاهان دارویی و توجه خاص وزیرجهاد کشاورزی و سایر مسئولان ذی‌ربط به این ذخایر ارزشمند، این درخواست به نتیجه برسد در غیراین صورت در آینده نزدیک، اثری از رویشگاه‌های گیاهان دارویی و صنعتی در کشورباقی نخواهد ماند.
