سراج التواریخ (جلد اول)

نقطه آغاز تمام نو شته های تاریخی شنا سایی موارد مختلف استفاده از مأ خذ تاریخی ( مقدم و اصلی و فرعی و ثانوی) می باشد، و از حسن اتفاق تشخیص اختلاف بین این دو کاری است اسان، مرا جع مقدم و اصلی، کتب و اثاری است که در زمان و قوع وا قعه یا در سال های نزدیک به ان نو شته شده باشد واقعات شاه شجاع مثلا در باره تعرض اول انگلیس بر افغانستان یا کتاب محا ربه کابل و قندهار در باره ان واقعه مر جع اصلی است. مر جع ثا نوی و فر عی کتاب و رساله یا اثر که واقعه ای را بیان کند اما بعد از وقوع ان واقعه نو شته شده باشد، کتاب افغانستان در قرن نزده در بیان واقعه فوق مر جع فرعی و ثا نوی می باشد، هو یت اسناد فرعی و ثانوی را می توانیم بر حسب و ابستگی به زمان مو ضوع مو رد بحث، تشخیص و تعین نمایم. در تحقیق مسایل، مطالب و مو ضو عات تاریخی همیشه مر جع اصلی و مقدم و مر جع، دارای ارزش خاص می باشد.فیض محمد کاتب که در تدوین تاریخ مقام ار جمند داشته همیشه د رتشخیص مدارک و طرز استفاده از ان دقیق بو ده است.