تورنگ تپه

اهمیت تورنگ تپه با کشفِ اتفاقی مجموعه اشیایی معروف به گنج استرآباد در 1257/1841 آشکار شد. برخی از اشیای این مجموعه را، که امروزه از سرنوشت آنها اطلاعی در دست نیست ، به دربار محمدشاه قاجار فرستادند (دئی ، 1969 الف ، ص 11؛ وولسین ، ص 3) و در آنجا دوبد ، دیپلمات و پژوهشگر روسیِ فرانسوی تبار، آنها را مطالعه و طرحهایی از آنها تهیه کرد. دوبد در سفری به ناحیة گرگان ، محل کشف اشیا را در تورنگ تپه شناسایی و نتایج مطالعات خود را با عنوان > پژوهشی در بارة گورکانِ تازه کشف شده در حوالی استرآباد < در 1301/1884 منتشر کرد. در بهار و پاییز 1310 ش / 1931، فردریک وولسین از طرف مؤسسة امریکایی هنر و باستان شناسی ایران و موزة دانشگاه پنسیلوانیا، در تورنگ تپه حفاری کرد ( رجوع کنید بهوولسین ، ص 1ـ2؛ دئی ، 1969 الف ، همانجا). با اینکه وی به یافته های مشابه با گنج استرآباد دست نیافت ، کاوشهای او نشان داد که قدمت آثار تورنگ تپه به هزارة چهارم پیش از میلاد می رسد. پس از آن بین سالهای 1340 و 1358 ش / 1960 و 1979 م ژان دِئِی از دانشگاه لیون فرانسه ، به سیزده فصل حفاری مداوم در تورنگ تپه پرداخت که حاصل آن تعیین گاه نگاری روشنی از محوطه با نُه دورة فرهنگی بود که یکی از مهمترین مراکز استقرار در شمال شرق ایران محسوب می شود