ضرب المثل‌های عربی و متراف آن به‌فارسی

ع

• عاد الأمر إلى نصابه

• العاقل لا یبطل حقا ولا یحق باطلا

• العاقل لا یستقبل النعمة ببطر ولا یودعها بجزع

• العاقل من عقل لسانه والجاهل من جهل قدره

• عامل الناس برأی رفیق والق من تلقى بوجه طلیق

• عامل الناس بما تحب أن یعاملوک به
• عَبدُ غَیرِکَ حُرٌ مِثلکَ

• ترجمه: «بنده دیگران نسبت به تو مانند تو آزاد است.»

• العبد یقرع بالعصا والحر تکفیه الإشارة

• العتاب خیر من الحقد

• العتاب صابون القلب

• العتاب قبل العقاب

• العتاب هدیة الأحباب

• العتب على النظر

• عثرة القدم أسلم من عثرة اللسان

• العدد فی اللیمون

• العدل أساس الْمُلْک

• العدیم من احتاج من اللئیم

• عذر لم یتول الحق نسجه

• العز فی نواصی الخیل

• عَزَّ من قنع وذل من طمع

• عش رجبا ترى عجبا

• عش عزیزا أو مت وأنت کریم

• عش عزیزا أو مت وأنت کریم بین طعن القنا وخفق البنود

• عصفور فی الید خیر من عشرة على الشجرة

• ترجمه: «یک گنجشک در دست بهتر از ده گنجشک روی درخت است.»
• مترادف فارسی: «سرکه نقد به‌از حلوای نسیه.»
• مترادف فارسی: «سیلی نقد به‌از عطای نسیه.»
• مترادف فارسی: «نقد موجود به که نسیه موعود.»
• مترادف فارسی: «جگرک امروز بهتر از دنبه فردا.»
• مترادف فارسی: «گنجشک نقد به از طاووس نسیه.»
• تمثیل: «ما درخورصید تو نباشیم ولیکن// گنجشک به‌دست است به‌از باز پریده» سعدی
• تمثیل: «بدسـت آوریده خردمند سنگ// به‌نایافته‌دُر به‌ندهد زچنگ» اسدی طوسی
• تمثیل: «به‌نسیه مده نقد اگــر چند نیز// به‌خرما بود وعده و نقد خار» ناصرخسرو

• العفة جیش لایهزم

• العفو عند المقدرة

• العفو یصلح الکریم ویفسد اللئیم

• العقل أشرف الأحباب

• العقل زینة

• العقل صدق الحکم على الأمور

• العقل صفاء النفس والجهل کدرها

• العقل غریزة تربیها التجارب

• العقل یُهَابُ ما لا یُهابُ السیف

• عقوبة الحاسد نفسه

• عقول کل قوم على قَدْرِ زمانهم

• علامة الکذاب جوده بالیمین من غیر مستحلف

• العِلْمُ أشهر الأحساب

• عِلْمُ الرجل ولده المخَلَّدُ

• علم بلا عمل کشجر بلا ثمر

• ترجمه: «علم بی‌عمل درخت بی‌ثمر است.»
• مترادف فارسی: «علم بی‌عمل زنبور بی ‌عسل است.» سعدی
• تمثیل: «بار درخت علم نباشد مگر عمل// با علم اگر عمل نکنی شاخ بی‌بری» سعدی
• تمثیل: «علم چندان‌که بیشتر خوانی// چون عمل در تو نیست نادانی» سعدی
• تمثیل: «علم داری عمل نه، دان که خری// بار گوهر بری و کاه خوری» سنایی
• تمثیل: «علم کز اعمال نشانیش نیست// کالبدی دارد و جانیش نیست» امیر خسرو

• العلم زین فکن للعلم مکتسبا وکن له طالبا ما عشت مقتبسا

• العلم فی الصِّغَرِ کالنقش على الحجر

• العلم کالسراج من مر به اقتبس منه

• علم لا ینفع ککنز لا یُنْفَقُ منه

• العلم یُؤْتَى ولا یَأْتِی

• العلم یجدی ویبقى للفتى أبدا والمال یفنى وإن أجدى إلى حین

• العلم یرفع بیتا لا عماد له والجهل یهدم بیت العز والشرف

• العلماء ورثة الأنبیاء

• ترجمه: «دانشمندان وارث پیامبرانند.»

• على الباغی تدور الدوائر

• علی أن أسعى ولیس علی إدراک النجاح

• على رأسه ریشة

• علیک بالإخوان فإنهم فی الرخاء زینه وفی البلاء عُدَّةٌ

• علیک بالجنة فإن النار فی الکف

• علیه ما على أبی لهب

• العمر واحد والرب واحد

• العمل أبلغ خطابٍ

• عمل البحر طحینة

• عمى العین ولا عمى القلب

• ترجمه: «از چشم کور باش، نه از قلب.»

• عن المرء لا تسأل وسل عن قرینه

• عند الامتحان یکرم المرء أو یهان

• عند البطون تعمى العیون

• عند الرهان تعرف السوابق

• عند الشدائد تعرف الإخوان

• عند الصباح یحمد القوم السرى

• عند جُهَیْنَةَ الخبر الیقین

• عندما تغیب الهرة تلعب الفیران

• عندما تکون فی روما تصرف کما یتصرف الرومان

• عنز استتیست

• العنزة ترعى بمرعاها

• العیش فی الدنیا جهاد دائم

• عیش وملح

• العین بالعین والسن بالسن

• ترجمه: «چشم به‌ازای چشم، دندان به‌ازای دندان.»
• تمثیل: «محتسب خم شکست و من سر او// سن بالسن والجروح قصاص» حافظ

• العین لا تعلو على الحاجب