مساجد تاریخی اصفهان

هو العزیز

سلام

یکی دیگر از مساجد تاریخی اصفهان مسجد حکیم است . که در زیر مطالبی در مورد این مسجد می گذارم امیدوارم مورد توجه دوستان قرار بگیره .

معروف به: مسجد جامع رنگرزان

موقعیت: خیابان حیكم

سال تاسیس: قرن 4 هجری

به وسیله طبیب شاه عباس دوم در محل ویرانه های مسجد جامع جوجیر یا مسجد صاحب اسماعیل بن عباد ساخته شد

خطاط: محمد رضا امامی

سر در قدیمی مسجد با قدمت 1000 ساله یكی از آثار طراز اول صدر اسلام به شمار می رود

از دلایل شهرت این مسجد علاوه بر فرم و ساختار گلی مسجد وجود خطوط بنایی در گوشه های این اثر نفیس و كم نظیر است

از جمله مساجد بسیار جالب و مشهور عصر صفوی، مسجد حکیم اصفهان است که کاشیکاریهای زیبا و خطوط متنوع، کار اساتید نامدار عصر صفویه، آن را در عداد یکی از شاهکارهای معماری اسلامی قرار داده است.

این مسجد با شکوه در محل مسجدی واقع شده که در دوران حکومت دیالمه آن را جورجیر می نامیده اند. و چون در انتهای بازار رنگرزان واقع بوده به جامع رنگرزان نیز معروف بوده است. امروز جز سردر این مسجد اثری بر جای نمانده است. در نمای این سردر اختلاف سطح ها را با نوعی اندود پر کرده بودند که پس از زدودن اندودها طرحهای بسیار جالب توجهی نمودار گشته است. این سردر نفیس و با شکوه با 1000 سال قدمت یکی از آثار طراز اول صدر اسلام به شمار می رود. مسجد حکیم در زمان سلطنت شاه عباس دوم صفوی ساخته شده است. علت نامگذاری این مسجد به « حکیم » این بوده که بانی مسجد « محمد داوود » نامی بوده که به طبابت اشتغال داشته و حکیم داوود نامیده می شده است.

مورخین و محققینی كه در تاریخ تتبع و مطالعه كرده اند درباره این شخص می نویسند: وی طبیب شاه عباس دوم بوده كه به دلائلی مورد خشم قرار می گیرد. و از بیم جان به هندوستان می گریزد. و چون در آن دیار ترقی می كند و برخی معالجاتش در مورد بزرگان و امرا مؤثر واقع می شود به لقب تقریب خان ملقب شده و ثروت زیادی می اندوزد. حكیم داوود مقداری از این ثروت را برای كسانش به اصفهان می فرستد و از آنان می خواهد مسجدی عالی در شهر اصفهان بنا كنند.

بدین ترتیب مسجد حكیم ساخته می شود. كتیبه سردر شمالی مسجد به خط ثلث سفید بر زمینه كاشی لاجوردی است بیانگر این مطلب است، كه خطاط این كتیبه محمد رضا امامی خوشنویس نامدار عصر صفوی است و تاریخ نامدار عصر صفوی است و تاریخ آن 1073 هجری قمری یعنی سال اتمام مسجد است. در طرفین این سردر در دولوحه كوچك با خط نستعلیق سفید بر زمینه لاجوردی رنگ سازنده این سردر زیبا و نفیس به نام محمد علی بن استاد علی بیك بناء اصفهانی معرفی شده است.

بر سر در شرقی مسجد حكیم با خط نستعلیق سفید بر زمینه كاشی لاجوردی سال شروع ساختمان مسجد یعنی 1067 هجری قمری نوشته شده است.

در داخل ایوان بعد از آیات و عبارات قرآنی نام محمد رضا امامی و تاریخ 1071 هجری گنبد به تاریخ 1069 هجری كتابت شده است و نویسنده آن محمد رضا امامی است. نویسنده كتیبه اطراف محراب نیز محمد رضا امامی و تاریخ كتابت 1071 هجری است.

دو شبستان در شرق و غرب گنبد قرار گرفته كه كتیبه شبستان شرقی به تاریخ 1069 هجری به وسیله محمدرضا امامی نوشته شده است. اما خطاط كتیبه شبستان غربی محمد باقر شیرازی است و تاریخ آن 1254 هجری قمری است.

ایوان شمالی مسجد نیز حاوی كتیبه های بسیار زیبا است در اطراف این ایوان آیات قرآن كریم به خط محمد رضا امامی و تاریخ 1071 هجری نوشته شده است.

در طرفین این ایوان دو حجره كوچك خود نمائی می كنند كه بر آنها اشعاری با خط بنائی ساده سه رگی نوشته شده است. در ایوان غربی نیز آیات قرآنی با نام محمد رضا امامی و تاریخ 1073 هجری به چشم می خورد. مسجد حكیم شبستان مسقف و زیبایی دارد كه در سمت مغرب واقع شده و دارای محراب بسیار نفیس و جالبی می باشد كه كتیبه آن به خط ثلث سفید بسیار عالی نوشته شده است. یكی از دلایل شهرت مسجد حكیم علاوه بر فرم و ساختار كلی مسجد كه آن را در عداد یكی از بهترین بناهای مذهبی ایران در آورده است وجود خطوط بنایی در گوشه های این دو اثر نفیس و كم نظیر است.

توضیح اینكه ضرورت دارد كه آغاز استفاده از خط بنایی كه الهامی از خط كوفی است به عصر تیموریان باز می گردد اما در عصر صفویه این خط در اصفهان به كمال و اعتلاء رسید و مراحل تكامل را پیمود و به مرتبه ای رسید كه خطاطان و استادان از آن در اماكن متبركه و مساجد استفاده كردند.

از مجموع مطالعات انجام شده بر روی مسجد حكیم این نكته مشخص می گردد كه قسمت گنبد و مقصوره و شبستانهای طرفین مسجد حكیم در دو محله ساخته شده است. مرحله اول همزمان با ساخت مسجد در عهد صفویه و مرحله دیگر در زمان گسترش مسجد در دوره های بعد از صفویه بود. با احداث خیابان حكیم و نمایان شدن جبهه غربی مسجد بر تعداد گردشگرانی كه این ساختمان بی بدیل را مورد بازدید قرار می دهند افزوده شده و علاقمندان بسیاری برای بازدید از آن اظهار اشتیاق می كنند.