مقدمه

مسأله ی مهدویت و عقیده به ظهور حضرت مهدی- علیه السلام- در اسلام، مسأله ای اصیل و ریشه دار است، و اختصاص به «تشیّع» ندارد، و قبل از این که یک عقیده ی «شیعی» باشد، یک عقیده ی اسلامی ثابت و خالص است که مدت چهارده قرن از عمر آن می گذرد و در طول این مدت، پیوسته مورد اتفاق و اجماع عموم مسلمانان بوده و علما، دانشمندان و نویسندگان - از شیعه و سنّی - در این باره کتابها، مقاله ها و رساله ها نوشته اند؛ تا آنجا که فقط از علمای اهل تسنن، پنجاه جلد کتاب معتبر مستقل درباره ی وجود مقدّس حضرت مهدی(ع) به رشته ی تحریر آمده است (1) که اینها خود، دلیل قطعی بر اصالت مسأله ی مهدویت و ریشه دار بودن این عقیده راسخ می باشد. ما نیز در تأیید مطالب فوق، در این نوشتار کوتاه، سعی بر آن داریم تا موضوع مهدویت را از زوایای مختلف با توجه به منابع اهل سنت، مورد بحث و بررسی قرار دهیم. امید است مورد استفاده ی عاشقان و شیفتگان حضرت ولی عصر- عجل الله تعالی- قرار گرفته، معرفتی هر چند مختصر در آنان بوجود آورد.

ولادت حضرت مهدی(ع)

پیرامون ولادت حضرت مهدی(ع) عبارتهای فراوانی در منابع اهل تسنن به چشم می خورد که راه انکار را بر هر انسان منصفی می بندد که در اینجا به برخی از آنها اشاره می کنیم.

ابن اثیر، مورخ معروف اهل تسنن، در پایان حوادث سال 260هجری چنین می نویسد: «... و در این سال، ابومحمّد علوی عسگری وفات نمود و او طبق مذهب امامیه، یکی از ائمه ی دوازده گانه است و او پدر محمّد است. همان کسی که امامیه معتقدند او «منتظر» است»(2) و نیز ابن خلکان از دانشمندان معروف اهل تسنن می گوید: «ابوالقاسم محمّد، فرزند حسن عسگری دوازدهمین امام از امامان امامیه است که به عنوان «حجت» معروف است و ولادتش درروز جمعه نیمه ی شعبان سال 255هجری بوده است».(3)

نسب امام زمان(عج)

یکی از موضوعات مهمی که علمای اهل تسنن در کتابهای خود به آن پرداخته اند، نسب حضرت مهدی(ع) است که روایات انبوه و مختلف از رسول خدا(ص) در این زمینه نقل کرده اند، تا همگان بدانند مهدی موعود کسی نیست جز فردی از خاندان پیامبر و فرزندی از فرزندان فاطمه – سلام الله علیها -.

در حدیثی از رسول خدا(ص) آمده است که فرمودند: «بشارت می دهم شما را به مهدی، که مردی از قبیله ی قریش و از عترت من است».(4)

و نیز در جایی دیگر فرمودند: «المهدی من عترتی من ولد فاطمه؛ مهدی از خاندان من و از فرزندان فاطمه است».(5)

گوشه ای از فضایل مهدی(ع)

باید اعتراف کنیم که شناخت ما نسبت به ابعاد شخصیت آن وجود شریف، بسیار ناچیز است و اگر جرأت سخن گفتن پیرامون آن بزرگوار را یافته ایم، به برکت احادیثی است که از وجود مبارک رسول خدا و ائمه ی معصومین(ع)، درباره ی آن حضرت به ما رسیده است.

ولایت تکوینی

امیر مؤمنان(ع) فرمودند: پرنده ای که در حال پرواز است، با اشاره ی مهدی در دستان آن حضرت قرار می گیرد و آن حضرت، شاخه ی قطع شده ای را در زمینی غرس می کند و بر خلاف عادت، سر سبز می شود.(6)

فرشتگان در خدمت

رسول خدا(ص) فرمودند: «جبرئیل در پیشاپیش حضرت مهدی(ع) و میکائیل به پشت سر آن حضرت، حرکت می کند».(7)

طاووس بهشتیان

پیامبر(ص) فرمودند: «مهدی، طاووس اهل بهشت است».(8)

برتری بر عیسی

پیامبر(ص) فرمودند: «از ماست آن کسی که عیسی بن مریم پشت سرش نماز می گزارد».(9)

اوج مقام و منزلت

در مقام منزلت مولایمان همین بس باشد که چون از حضرت اباعبدالله الحسین سؤال شد آیا حضرت مهدی(ع) متولد شده است، حضرت پاسخ دادند: «لا و لو ادرکته لخدمته ایام حیاتی؛ خیر اگر او را درک می کردم، تا زنده بودم خدمتش می کردم».(10)

ویژگی های ظاهری

در کتابهای اهل تسنن، پیرامون خصایص و ویژگی های ظاهری حضرت بقیت الله(عج) نیز روایات بی نظیری به چشم می خورد که شعله ی عشق به آن حضرت را در دل تمامی دوستداران وعاشقانش فروزان تر می گرداند.

پیامبر خدا(ص) فرمودند: «مهدی مردی از فرزندان من است. چهره اش مانند ستاره درخشان است»(11) و نیز در جملاتی از حضرت علی(ع) آمده است: «مهدی، جوانی است چهارشانه و خوش سیما. موی سرش بر روی شانه هایش ریخته است و نور صورتش، سیاهی مو و محاسن و سرش را تحت الشعاع قرار داده است».(12)

عصر غیبت

یکی از مسائل مهم اصل مهدویت، مسأله ی غیبت است که بدلیل حساسیت و اهمیّت آن، روایات متعددی پیرامون آن از پیامبر اکرم و ائمه ی معصومین(ع) رسیده است که در اینجا به بیان یکی از آنها می پردازیم.

رسول خدا(ص) فرمودند:«مهدی(عج) از فرزندان من است؛ خداوند به وسیله ی او شرق و غرب عالم را فتح خواهد نمود. مهدی کسی است که از دوستانش غایب می شود. غیبتی که بخاطر طولانی بودنش، هیچ کس بر اعتقاد به امامت او باقی نمی ماند؛ مگر آن کسی که خداوند، قلبش را برای ایمان آزمایش نموده است (دارای ایمان مستحکم باشد) پس جابر بن عبداللّه انصاری سؤال کرد، یا رسول اللّه! آیا در طول غیبت،وجود ایشان نفعی برای دوستانش دارد؟ پیامبر(ص) فرمودند: سوگند به آن خدایی که مرا به حق به پیامبری مبعوث کرد، دوستان آن حضرت از نور وجودش کسب روشنایی کرده، از ولایتش در زمان غیبتش بهره مند خواهند شد؛ آن گونه که مردم از خورشید، زمانی که پشت ابر است، بهره مند می شوند.»(13)

روش حکومتی حضرت مهدی(عج)

در روایات اسلامی، مشخصه های متعددی از حکومت حضرت مهدی(ع) بیان شده است که نه تنها ترسیم کننده ی وضعیت آینده ی جهان است، بلکه نمونه و الگوی کاملی از یک حکومت اسلامی است که در تمامی عرصه های اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی جامعه باید مورد نظر و توجه قرار گیرد.

1- عمل بر طبق سنت پیامبر

در حدیثی از رسول خدا(ص) آمده است: «مهدی که از خاندان من است، چون ظاهر می شود طبق سنّت من عمل خواهد کرد.(14)

2- سخت گیری نسبت به کارگزاران

در حدیثی آمده است: «زمانی که مهدی موعود(عج) ظهور می نماید، سه خصوصیت در عملکرد ایشان مشاهده می شود و آنها عبارتند از: کمک های مالی فراوان به مردم، سخت گیری زیاد نسبت به کارگزاران و ترحّم بر مساکین و فقیران.(15)

3- رعایت عدالت

پیامبر خدا(ص) فرمودند: «بشارت باد بر شما به مهدی که زمین را آن گونه که از ظلم و جور پر شده، از عدالت پُر خواهد نمود (به گونه ای که) اهل آسمانها و زمین از او راضی می شوند.(16)

4- دقت در احقاق حقوق

در روایتی آمده است که: «حضرت مهدی(عج) برای احقاق حق و ردّ مظالم تا آن جا پیش خواهد رفت که حتّی اگر مختصر چیزی (که متعلق به انسان مظلومی است) زیر دندان های انسان ظالم باشد، آن را گرفته و به صاحبش برمی گرداند.(17)

سخن آخر

با توجه به مطالبی که گذشت، به راحتی درمی یابیم احادیث مهدویت آنقدر گسترده و متواتر است که در زوایای مختلف و گوناگون در کتابهای مهم اهل تسنن بطور کامل و دقیق منعکس شده است و این خود، سبب اعتقاد تمامی فرق اسلامی به ظهور حضرت مهدی(عج) و قیام جهانی آنجناب گشته است، چنانچه ابن ابی الحدید معتزلی می گوید: «تمامی فرقه های مسلمانان اتفاق دارند که دنیا و تکلیف به پایان نمی رسد، مگر این که مهدی(ع) ظهور نماید»(18) و نیز سفارینی حنبلی می نویسد: «ایمان به خروج مهدوی واجب است، همان گونه که نزد اهل علم، تقریر یافته و در عقاید اهل سنّت تدوین شده است.(19) و احمد امین مصری، از دانشمندان معاصر اهل سنت، می گوید: «اهل سنت به مهدی و مسأله ی مهدویت یقیناً ایمان دارند».(20)

پی نوشت ها:

1- ر. ک. الامام المهدی، ص 260.

2- الکامل فی التاریخ، ج 7، ص 274.

3- وفیات الاعیان، ج 4، ص 176.

4- الصواعق المحرقه، ص 99.

5- سنن أبی داود، ج 4، ص 107.

6- البرهان فی علامات مهدی آخرالزمان، ص 76.

7- همان، ص 77.

8- نورالابصار، ص 187.

9- عقد الدرر، ص 230.

10- عقد الدرر، ص 160.

11- کنز العمال، ج 14، ص 264.

12- عقد الدرر، ص 41.

13- ینابیع المودة، ج 3، ص 77.

14- عقد الدرر، ص 156.

15- البرهان فی علامات مهدی آخرالزمان، ص 86.

16- نور الابصار، ص 188.

17- عقد الدرر، ص 36.

18- شرح نهج البلاغه، ج 10، ص 96.

19- الاذاعة، ص 146.

20- المهدی المنتظر والعقل، ص 59.