پیش از فرارسیدن ماه مبارک رمضان که در آن ضمن برپایی آیین و مناسک دینی خاص برای مسلمین، معنویت ویژه ای حاصل می شود، دو ماه رجب و شعبان قرار دارند که طبق سخنان و سفارشات گهربار پیامبر گرامی اسلام و ائمه معصومین از برترین ماه ها نزد خداوند هستند و فرصتی مغتنم برای نزدیک شدن به درگاه کبریایی حضرت حق و زدودن گناهان و معاصی کوچک و بزرگ.
در وصف اهمیت این ماه های پربرکت همین بس که نبی مکرم اسلام در اینباره می فرمایند: رجب ماه خدا، شعبان ماه من و ماه رمضان ماه امت من است.
فضیلت روزه داری در ماه رجب
از پیامبر گرامی اسلام (ص) روایت است که: كسى كه یك روز از ماه رجب را روزه بگیرد، موجب خشنودى خدای بزرگ می‌گردد و غضب الهى از او دور می گردد و درى از درهاى جهنم بر روى او بسته گردد.
از امام موسى بن جعفر(ع) نیز روایت شده است كه: هر كس یك روز از ماه رجب را روزه بگیرد، آتش جهنم یك سال، از او دور شود و هر كس سه روز از آن را روزه بگیرد بهشت بر او واجب می گردد.
و همچنین فرمود كه: رجب نام نهرى است در بهشت که از شیر سفیدتر و از عسل شیرینتر است. هر كس یك روز از رجب را روزه بگیرد البته از آن نهر بیاشامد.
یکی از اصحاب امام صادق (ع) نقل می کند كه: در اواخر ماه رجب كه چند روز از آن مانده بود، خدمت امام صادق(ع) رسیدم. وقتی نظر مبارك آن حضرت بر من افتاد فرمود كه آیا در این ماه روزه گرفته اى؟ گفتم نه والله اى فرزند رسول خدا. فرمود كه آنقدر ثواب از تو فوت شده است كه قدر آن را به غیر از خدا كسى نمى داند. به درستى كه این ماهى است كه خدا آن را بر ماههاى دیگر فضیلت داده و حرمت آن را عظیم نموده و گرامی داشتن روزه دار را در این ماه بر خود واجب گردانیده است.
پس گفتم یابن رسول الله اگر در باقیمانده این ماه روزه بدارم آیا به بعضى از ثواب روزه داران آن نائل مى گردم؟ فرمود: هر كس یك روز از آخر این ماه را روزه بدارد خدا او را ایمن گرداند از شدت سكرات مرگ و از هول بعد از مرگ و از عذاب قبر و هر كس دو روز از آخر این ماه را روزه بگیرد از صراط به آسانى بگذرد و هر كس سه روز از آخر این ماه را روزه بگیرد ایمن گردد از ترس بزرگ روز قیامت و از شدت‌ها و هول‌هاى آن روز و برات بیزارى از آتش جهنم به او عطا كنند.
همچنین روایت شده که اگر شخصی نمی تواند در ماه رجب روزه بگیرد، هر روز صد مرتبه این تسبیحات را بخواند تا ثواب روزه آن را دریابد: سُبْحَانَ الْإِلَهِ الْجَلِیلِ سُبْحَانَ مَنْ لا یَنْبَغِى التَّسْبِیحُ إِلا لَهُ سُبْحَانَ الْأَعَزِّ الْأَكْرَمِ سُبْحَانَ مَنْ لَبِسَ الْعِزََّ وَ هُوَ لَهُ أَهْلٌ.
برکات کثرت استغفار در ماه رجب
از امام صادق(ع) روایت است كه حضرت رسول اکرم(ص) فرمود كه: ماه رجب ماه استغفار امت من است، پس در این ماه بسیار طلب آمرزش كنید كه خدا آمرزنده و مهربان است و رجب را "أصب" مى گویند زیرا كه رحمت خدا در این ماه بر امت من بسیار ریخته مى شود، پس بسیار بگوئید: «أَسْتَغْفِرُ اللهَ وَ أَسْأَلُهُ التَّوْبَةَ».
اعمال مشترك ماه مبارک رجب
اعمال مشترک اعمالی است که اختصاص به یک روز خاص از ماه ندارد و در تمام ایام ماه انجام آن سفارش شده است:
1- در تمام ایام ماه رجب دعای ذیل را که روایت شده امام زین العابدین (ع) در حجر در غره خواندند، خوانده شود:
4- از حضرت رسول اکرم(صلى الله علیه و آله) روایت شده كه:
هر كس در ماه رجب صد مرتبه بگوید: «أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ الَّذِى لا إِلَهَ إِلا هُوَ وَحْدَهُ لا شَرِیكَ لَهُ وَ أَتُوبُ إِلَیْهِ» و آن را به صدقه ختم فرماید حق تعالى براى او به رحمت و مغفرت و كسى كه چهار صد مرتبه بگوید بنویسد براى او اجر صد شهید عطا فرماید.
5- از نبی مکرم اسلام روایت است:
كسى كه در ماه رجب هزار مرتبه "لا إِلَهَ إِلا اللهُ" بگوید خداوند عز و جل براى او صد
هزار حسنه عطا کند و براى او صد شهر در بهشت بنا فرماید.
6- روایت است كسى كه در رجب در صبح هفتاد مرتبه و در شب نیز هفتاد مرتبه بگوید:
"أَسْتَغْفِرُ اللهَ وَ أَتُوبُ إِلَیْهِ" و پس از اتمام ذکر، دستها را بلند كند و بگوید: "اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِى وَ تُبْ عَلَىَّ" اگر در ماه رجب بمیرد خدا از او راضى باشد و به بركت ماه رجب، آتش او را مس نكند.
7- در کل این ماه هزار مرتبه ذکر:
أَسْتَغْفِرُ اللهَ ذَا الْجَلالِ وَ الْإِكْرَامِ مِنْ جَمِیعِ الذُّنُوبِ وَ الْآثَامِ " گفته شود؛ تا خداوند رحمان او را بیامرزد.
8- سید بن طاووس در اقبال از حضرت رسول اکرم(ص) فضیلت بسیاری براى خواندن سوره قل هو الله أحد نقل کرده است که ده هزار مرتبه یا هزار مرتبه یا صد مرتبه در این ماه تلاوت شود. و نیز روایت كرده كه هر كس در روز جمعه ماه رجب صد مرتبه سوره قل هو الله أحد را بخواند براى او در قیامت نورى شود كه او را به بهشت بكشاند.
9- سید بن طاووس از حضرت رسول اکرم(صلى الله علیه و آله) روایت كرده كه:
هر كس در روز جمعه ماه رجب، مابین نماز ظهر و عصر، چهار ركعت نماز بگزارد و در هر ركعت حمد یك مرتبه و آیة الكرسى هفت مرتبه و قل هو الله أحد پنج مرتبه بخواند، و سپس ده مرتبه بگوید: «أَسْتَغْفِرُ اللهَ الَّذِى لا إِلَهَ إِلا هُوَ وَ أَسْأَلُهُ التَّوْبَةَ» حق تعالى براى او از روزى كه این نماز را گزارده تا روزى كه بمیرد هر روز هزار حسنه به او عطا فرماید، و او را به هر آیه‌ای كه خوانده شهرى در بهشت از یاقوت سرخ و به هر حرفى قصرى در بهشت از دُرّ سفید دهد و تزویج فرماید او را حورالعین و از او راضى شود.
10- سه روز از این ماه را كه پنجشنبه و جمعه و شنبه باشد روزه گرفته شود. زیرا كه روایت شده هر كس در یكى از ماههاى حرام، این سه روز را روزه بدارد حق تعالى براى او ثواب نهصد سال عبادت بنویسد.
11- سيّد ابن طاووس از محمّد بن ذكران روایت كرده كه گفت:
به امام صادق عليه السّلام عرض كردم فدايت شود اين ماه ماه رجب است مرا در اين ماه دعايى تعليم كن كه حق تعالى مرا به آن سود بخشد، حضرت فرمود: بنويس «بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمنِ الرَّحيم» و در هر روز از رجب در صبح و شام پس از نمازهاى روزوشب بگو:
اى آن كه هر خيرى را از او اميد دارم، و از خشمش در هر شرّى ايمنى جويم، اى آن كه در برابر عبادت اندك مزد بسيار عطا میكند، اى آن كه به هركه از او بخواهد می بخشد، اى آن كه به هركه از او نخواهد و او را نشناسد نيز می بخشد، عطايش از روى مهربانى و رحمت است، با درخواستم از تو همه خير دنيا و خير آخرت را به من عنايت كن، و با درخواستم از تو همه شره دنيا و شره آخرت را بازگردان، زيرا آنچه را تو عطا كردى كاستى ندارد، و از احسانت بر من بيفزاى اى كريم.
راوى گفت: حضرت محاسن (موهاى صورت) شريف خود را در پنجه چپ گرفت و اين دعا را با حالت درماندگى و زارى همراه حركت دادن انگشت اشاره دست راست خواند، و پس از اين گفت:
اى داراى بزرگى و بزرگوارى، اى داراى بخشش و جود، اى داراى عطا و كرم، محاسنم را بر آتش دوزخ حرام كن.
و چون به پايان رساند، دستها را بلند كند و بگويد:
اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِي وَ تُبْ عَلَيَّ
خدايا مرا بيامرز و توبه ام را بپذير
پس اگر در ماه رجب از دنيا برود، خدا از او خشنود باشد و به بركت ماه رجب، آتش دوزخ با او تماس نگيرد.
12- سيّد روايت كرده:
هركه در ماه رجب يك روز روزه بدارد، و چهار ركعت نماز بگذارد و به اين ترتيب كه در ركعت اوّل صد مرتبه «آية الكرسى» بخواند و در ركعت دوّم دويست مرتبه سوره توحيد، نمی ميرد تا مقامش را خود در بهشت ببيند، يا ديگرى براى او ببيند.
13- سه روز اين ماه را كه پنجشنبه و جمعه و شنبه باشد روزه بدارد، زيرا روايت شده: هركه در يكى از ماههاى حرام اين سه روز را روزه بدارد، حق تعالى براى او ثواب نهصد سال عبادت را می نويسد.
14- در تمام ماه رجب شصت ركعت نماز بخواند در هر شب دو ركعت به اين ترتيب كه در هر ركعت يك مرتبه سوره «حمد» و سه مرتبه «قل يا ايّها الكافرون» و يك مرتبه سوره توحيد بخواند، و چون سلام دهد دستها را بلند كرده و بگويد:
معبودى جز خدا نيست، يگانه و بی شريك است، فرمانروايى و سپاس مخصوص اوست زنده میكند و می ميراند و او زنده اى است كه هرگز نمی ميرد، خيز تنها به دست اوست، و او بر هر كارى توانا است، و بازگشت همه به سوى اوست، و جنبش و نيرويى نيست جز به عنايت او، خداى برتر و بزرگ، خدايا! بر محمّد پيامبر درس ناخوانده و خاندانش درود فرست.
سپس دستها را به صورت خويش بمالد، از پيامبر روايت شده، هركه اين عمل را بجا آورد، خدا دعايش اجابت كند، و پاداش شصت حج و شصت عمره را به او عطا فرمايد.
15- از پيامبر صلى اللّه عليه و آله روايت شده:
هركه در يك شب از ماه رجب، در دو ركعت نماز صد مرتبه سوره توحيد بخواند مانند كسی است كه در راه خدا صد سال روزه گرفته و حق تعالى براى اين عمل صد قصر در بهشت به او مرحمت فرمايد، هر قصرى در جوار پيامبرى از پيامبران عليهم السّلام.
16- و نيز از آن حضرت روايت شده:
هركه در يك شب از شبهاى رجب ده ركعت نماز بجاى آورد به اين ترتيب كه در هر ركعت سوره «حمد» و يك بار«قل يا ايّها الكافرون» و سه بار سوره توحيد را بخواند حق تعالى هر گناهى كه پيش از آن مرتكب شده بيامرزد.
17- علاّمه مجلسى در كتاب «زاد المعاد» فرموده:
از حضرت امير المؤمنين عليه السّلام روايت شده: حضرت رسول صلى اللّه عليه و آله فرمود: هركه در هر شب و هر روز ماههاى رجب، شعبان و رمضان، هر يك از «حمد» و «اية الكرسى» و
«قل يا ايّها الكافرون» و «قل هو اللّه احد» و «قل اعوذ بربّ الفلق» و «قل اعوذ بربّ النّاس» را سه مرتبه قرائت كند و سه مرتبه بگويد:
سُبْحَانَ اللَّهِ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ وَ لا إِلَهَ إِلا اللَّهُ وَ اللَّهُ أَكْبَرُ وَ لا حَوْلَ وَ لا قُوَّةَ إِلا بِاللَّهِ الْعَلِيِّ الْعَظِيمِ
منزّه است خدا و سپاس خداى را و معبودى جز خدا نيست و خدا بزرگ تر از هرچيز است و جنبش و نيرويى جز به خدا نيست، خداى برتر و بزرگ و سه مرتبه بگويد:
