بذار را بزار ننویسیم
چهارشنبه 18 آبان 1401 4:01 PM
امروز فضای مجازی و بستر اینترنت به یکی از مراجع مهم برای دانش آموزان تبدیل شده است تا با مراجعه به آن پاسخ بسیاری از پرسش های خود را بیابند.
تحریریه مدرسه آنلاین تلاش می کند تا در این بخش اطلاعات به روز و مستندی را پیرامون موضوعات درسی تهیه و در اختیار کاربران فضای مجازی قرار دهد.
با توجه به اهمیت نگارش و ویرایش در انتقال میراث علمی و فرهنگی کشور و حفاظت از آن در این بخش بنا داریم تا نکاتی دربارۀ درست نویسی با هم بخوانیم.
«آیا «بزار» املای گفتاریِ «بگذار» است؟
عده‌ای در نوشته‌های گفتاری، فعل «گذاشتن» را با «ز» می‌نویسند و وقتی به آن‌ها ایراد می‌گیرند که مثلاً «بزار» درست نیست، می‌گویند:
«بزار» املای گفتاری «بگذار» است.
این حرف کاملاً بی‌اساسی است. در نوشتار گفتاری، اساساً بحث تفاوت تلفظ واژه در زبان رسمی و گفتاری مطرح است؛ به این معنی که حرف یا حرف‌هایی از واژه را حذف یا عوض می‌کنیم تا تلفظ گفتاری را نشان دهیم؛ مثلاً «می‌روم» را می‌نویسیم «می‌رم» و «خانه» را می‌نویسیم «خونه» و «دیگر» را می‌نویسیم «دیگه».
ولی هیچ‌وقت در املای گفتاری، دو حرف هم‌آوا را به هم تبدیل نمی‌کنیم؛ چون این کار هیچ تفاوت تلفظی را نشان نمی‌دهد و فقط به املای غلطی از واژه می‌انجامد. برای مثال، هیچ‌وقت «راه‌پله» را «راح‌پله» و «مطلوب» را «متلوب» و «مسواک» را «مثواک» نمی‌نویسیم و مدعی نمی‌شویم که این صورت‌ها املای گفتاری این واژه‌ها است. تبدیل‌کردن «ذ» به «ز» هم همین‌طور است. به‌بیان دیگر، تلفظ «بزار» با «بذار» هیچ فرقی نمی‌کند و درنتیجه، نمی‌توان گفت «بزار» املای گفتاری «بگذار» است. «بزار» فقط املای غلطِ «بذار» است. املای گفتاری «بگذار» فقط و فقط «بذار» است.
نکتهٔ بااهمیت دیگری را هم در شکسته‌نویسی باید در نظر گرفت و آن اهمیت املای اصلی واژه است و نقش آن در تشخیص صورت شکسته. واقعیت این است که فارسی در ابتدا به‌صورت ناشکسته‌اش به نوشتار درآمده و بعد از سده‌ها شکل شکسته نیز پیدا کرده است. این است که صورت املایی اصلی برای زبان‌ور، املای ناشکسته است و چشم زبان‌ور در وهلهٔ اول با املای ناشکستهٔ واژه‌ها آشنا است. درواقع، صورت‌های شکسته را از روی املای ناشکستهٔ کلمه و دخل‌وتصرف‌هایی که در آن شده، بازمی‌شناسند؛ یعنی مثلاً املای «هندوانه» و «می‌خواهیم» و «دارد» را در ذهن دارند و برمبنای آن، «هندونه» و «می‌خوایم» و «داره» را تشخیص می‌دهند.
تشخیص «بذار» نیز به همین ترتیب است: مخاطب املای «بگذار» را در ذهن دارد و وقتی با «بذار» روبه‌رو می‌شود، می‌بیند که فقط «گ» حذف شده و بقیهٔ کلمه با همان املای شناخته‌شده است و درنتیجه، درمی‌یابد که «بذار» شکسته‌نوشتهٔ «بگذار» است. نوشتن «بزار» این پیوند املایی میان صورت ناشکسته و شکسته را از بین می‌برد.»
منبع: صفحۀ ویر ویرایش، نوشتۀ محمد یوسفی‌شیرازی
