مناسبت روز/ نخستین فرستنده رادیویی

تاریخچه رادیو

بخش اول: امواج رادیویی

مقدمه

یکی از زمینه‌های فعالیت شرکت مهندسی سامانه‌های عصر تمدن، طراحی و راه‌اندازی سامانه‌های تولید، پخش و آرشیو مراکز رادیویی است و تاکنون مراکز رادیویی متعددی را در مقیاس ملی، منطقه‌ای (استانی) و محلی راه‌اندازی کرده است. در اینجا قصد داریم شما را با تاریخچه مختصری از رادیو و روند پیشرفت آن آشنا کنیم. این تاریخچه در سه بخش خیلی مختصر شامل امواج رادیویی، تولید و پخش برنامه‌های رادیویی و نهایتا تکنولوژی‌های جدیدتر (رادیو‌نما، رادیو در اینترنت و ...) ارائه خواهد شد.

پیدایش رادیو

وقتی در سال 1860 جیمز کلارک در اسکاتلند تئوری امواج الکترومغناطیسی را ارائه کرد، شاید کمتر کسی فکر می‌کرد که این امواج در آینده یکی از عوامل مهم اطلاع رسانی در جهان تلقی شود. پس از آن در سال 1887 هاینریش هرتز، فیزیکدان آلمانی، توانست با انتقال امواج از محلی به محل دیگر اولین رادیو محلی را به نام خود ثبت کند.

بعدها ‌الكساندر پوپوف‌، دانشمند‌ روسي‌، آنتن‌ را به ‌وجود آورد و به‌ اين‌ صورت‌ يك‌ دستگاه‌ تلگراف‌ مورس‌ را ايجاد نمود و در سال‌ ۱۸۹۶ پوپوف توانست ‌اولين‌ پيغام‌ تلگرافي‌ را به‌ مسافت‌ ۲۵۰ متري‌ ارسال نماید.

اولین کسی که با استفاده از امواج الکترومغناطیس و با ابداعات پی‌درپی وسیله‌ای برای ارتباطات رادیویی اختراع کرد، ماركوني‌ ايتاليايي‌ بود. او برای اولین بار در سال‌ ۱۸۹۵ ارسال یک خبر رادیویی بی‌سیم به فاصله 3 کیلومتر را به نام خود ثبت کرد. دو سال بعد مارکونی توانست بین دو کشتی جنگی به فاصله 12 کیلومتر ارتباط بی‌سیم ایجاد کند ولی هنوز امواج رادیویی جای کار داشت و مهندسین این امر در پی کاربردهای بهتری بودند تا اینکه در سال 1902 مارکونی ارسال علائم بی‌سیم را از یک طرف اقیانوس اطلس در انگلستان به آن طرف یعنی آمریکا اعلام کرد تا همچنان رکورد‌ دار در این امر باشد.

هشت سال بعد در سال 1910 اولین پیام صوتی و موسیقی و آواز اپرا در آمریکای شمالی از طریق امواج رادیویی منتقل گردید و این یک تحول بزرگ در جهت تکمیل اختراع رادیو بود که متاسفانه با شروع جنگ جهانی متوقف شد و بعد از 10 سال انتظار بالاخره در سال 1920  اولین دستگاه پخش منظم رادیویی در انگلستان به کار افتاد تا مردم با این اختراع انس بیشتری بگیرند. در سال 1926 هم اولین کنفرانس رادیویی در برلین با شرکت 27 کشور و تصویب آئین‌نامه مقررات ارتباط رادیویی تشکیل شد تا رادیو به شکل کنونی در خدمت بشر قرار گیرد.

مارکونی، مخترع رادیو

رادیو در ایران

در ایران نیز در سال 1305 شمسی (1926 میلادی) فناوری بی‌سیم وارد شد و با تلاش بسیار تا سال 1311 موسسات ارائه بی‌سیم توسعه یافتند و بعد از دو سال یعنی در سال 1313 استفاده از رادیو در هیئت وزیران مصوب گردید. طبق قانون برای نصب آنتن و استفاده از گیرنده رادیو مجوز وزارت پست و تلگراف و تلفن لازم بود. در سال1316 مقدمات ایجاد یک مرکز فرستنده رادیو توسط وزارت پست و تلگراف و تلفن فراهم شد. در سال 1319 اولین فرستنده رادیویی در محل بی‌سیم (خیابان شمیران یا دکتر شریعتی فعلی) افتتاح شد. در این سال رادیو فقط 8 ساعت در روز برنامه داشت که در سال 1322 سه ساعت به برنامه‌های خود اضافه کرد تا با این کار رادیو به مدت 11 ساعت برنامه داشته باشد. با یک ایده خوب در سال 1324 برای روزهای تعطیل نیز برنامه از رادیو پخش شد. در سال 1327 در میدان ارگ تهران استودیوی کوچکی برای پخش خبر رادیویی تاسیس شد.

ساختمان اولین رادیوی ملی در خیابان شمیران( شریعتی) تهران