أسلوب نداء

اسلوب النداء 

مقدمه:یکی از روشهای جمله در زبان عربی «اسلوب النداء» است. دراین روش «متکلم» «مخاطب »را صدا می

 زند که او متوجه جمله ای شود که بعد از«نداء»می آید.بنابرین بعد از نداء همیشه جمله ای می اید که «جواب نداء»

نام دارد که غالباً به صورت امر یا نهی یا استفهام ویا جمله خبری که در ان ضمیر مخا طب وجود دارد می اید .

***اسلوب نداء شامل 2 قسم است:

                       حرف ندا                                                   

                                                      یا تلمیذُ! اجتهد فی دروسک

  الإعراب

 یا= حرف ندا ،محلی از اعراب ندارد

تلمیذ= منادی ، مبنی بر ضمّ محلاً منصوب

إجتهد=فعل امر، انت(مستتر) فاعل ومحلاً مرفوع

فی=حرف جر،دروس :مجرور به حرف جر وک:مضاف الیه محلا مجرور

تعریف منادی: اسمی است که بعد از حرف ندا می اید.

توضیح:اسلوب نداء درواقع جمله بوده است و اصل ان چنین است:[ أُنادی (صدا می زنم)+مفعول به] 

      حرف   ندا«یا» به جای «أنادی» نشسته و منادی(تلمیذ) در واقع «مفعول به»بوده است.

              علم مفرد         نکره مقصوده                مضاف        شبه مضاف

1-علم مفرد:هر گاه منادی اسم خاص مثل الله یا اسم مرد یا اسم زن یا اسم مکانی باشد و کلمه بعد از ان شروع جمله

 جدید باشد. مثل: ا-  یا سعید! تعالَ 2- یافاطمة ! إحترمی أمّک 3- یا فلسطین ! ثوری علی الظالمین

منظور از مفرد این است که اسم «علم» به صورت مرکب اضافی(مضاف ومضاف الیه) نباشد.

2- نکره مقصوده: هرگاه منادی رانشناسیم یا بشناسیم ولی او را با نامش صدا نکنیم بلکه با جنس یا صفت یا

شغلش صدا بزنیم و کلمه بعد از ان شروع جمله باشد: 1-یا رجلُ!لا تعمل هکذا، 2-یا مؤمنُ !لا تکذب أبداً، 3-یا

طبیب! حافظ علی سلامة المریض .

4-مضافهر گاه منادی به صورت مضاف ومضاف الیه (دو کلمه )و بعد از ان دو شروع جمله باشد : یاعبدالله إختر

 الصدیق الوفی. یا مجاهدی الإسلام! حافظوا علی الثغور.

5-شبه مضاف(در کتب دبیرستان نام ان ذکر نشده است ولی در تمرینها موجود است) :غالبا مشتقی

 است که معنی ان وابسته به جار ومجرور یا ظرف یا اسمی است که بعد از ان می اید وسپس جمله جدید واقع می شود.مثال:

1-    یا مبعوثاً فی طلب العلم! أنت سفیر لبلادک.

2-    یا وجیهةً عندالله! إشفعی لنا عندالله.

3-    یا واعظاً غیرَک! إبدأ بنفسک.

                           منادی علم مفرد ونکره مقصوده «مبنی» هستند.

                          منادی نکره غیر مقصوده و مضاف وشبه مضاف «معرب» هستند

حرف«یا» بر سر اسمی که دارای «ال» است نمی اید و بین ان دو« کلمات »زیر قرار می گیرد.

1-    قبل از ان «ایّها» برای مذکر می اید.  یا ایها المؤمنون! إتّحدوا فی العالم.

2-    قبل از ان«أیتّها» برای مؤنث می اید.  یا ایتها المؤمنات! إتّحدن فی العالم.

3-    قبل از ان «اسم إشاره»مناسب با اسم «ال» دار می اید. یا هذا الفتی! إغتنم الفرصة

4-    قبل از ان «ایّ» و«اسم اشاره» باهم می اید. یاایهذا الرّجل! إغتنم الفرصةَ.

مهم : اعراب  اسمی که «ال» دارد و در «اسلوب نداء» قرار گرفته است:

1-اگر جامد است نقش عطف بیان دارد. مثال :یا أیها الإنسان ما غرّک......

2- اگر مشتق است نقش صفت دارد. مثال :یا أیها الطالب!تنبّه.

3-اگر اسم اشاره است نقش صفت دارد. مثال :یا ایهذا التلمیذ! إجتهد

  اعراب کامل جمله نداء با   «أیّ»

      یا:حرف ندا مبنی بر سکون محلی از اعراب ندارد.

«ایّ»: نکره مقصوده مبنی بر ضم محلا منصوب بخاطر ندا واقع شدن

«ها»:حرف زائد برای تنبیه

الإنسان: عطف بیان ومرفوع به ضمه ظاهری ومحلاً منصوب چون در اصل مفعول بوده است.

1-    ضمیر«ی» بصورت ساکن می اید(به صورت اصل): یا عبادی!

2-    ضمیر«ی» بصورت مفتوح می اید: یا عبادیَ!

3-    ضمیر«ی» بصورت الف می اید: یا امّی       یا أمّا ویا أمّاه

4-    ضمیر«ی» حذف می شود و کسره ما قبل «ی» دلیل بر وجود «ی» می باشد.:یا عبادِ! یا إبِ ! یا امِّ!

                                                 ***********

       نکته : در منادی«یا أمّی» و«یا أبی» گاهی اوقات ضمیر «ی» حذف می شود وبجای ان «تِ» می اید :

              یا أبتِ! یا أمتِ.

          نکته:  حرف ندا«یا» بدون واسطه با لفظ «الله » می آید: یا الله!

         نکته: حرف ندا گاهی حذف می شود وبرای تشخیص منادی از غیر ان به جمله بعد ازان توجه می

 کنیم اگر امر یا نهی یا استفهام یا جمله خبریه بهمراه ضمیر مخاطب باشد  اسمی که اول امده منادی

است : یوسف، ایها الصدیق  أفتنا فی.....2-سعید! لا تکسل.3- علیّ! ما لی؟4- صدیقی! کرمک لا یوصف

        نکته  :    اگر حرف «یا» در«یا الله» حذف شود بجای ان «مّ» در اخر لفظ «الله» می اید:

یا الله  اللهم

          نکته   :  منادی علم مفرد ونکره مقصوده بصورت مثنی وجمع نیز می اید در این صورت منادی

در«مثنی»مبنی بر «الف» ودرجمع«مبنی» بر «واو» است

علم مفرد

1-یا محمدان! إجتهدا/محمدان: منادی علم مبنی بر «الف» محلاً منصوب

2-یا محمدون! إجتهدوا/محمدون: منادی علم مبنی بر«واو» محلاً منصوب

نکره مقصوده

1-    یا بائعان! لاتحتکرا.....بائعان: منادی نکره مقصوده مبنی بر« الف »محلاً منصوب

   2-یا بائعون! لا تحتکروا....بائعون: منادی نکره مقصوده مبنی بر«واو » محلاً منصوب

              هراسمی که برای انسان ،علم باشد و با«عبد» شروع شود،نوع منادی «مضاف» است. : عبدالله ،

عبدالرحمان !

              اگر منادی اسم اشاره(بجز مثنی)و اسم موصول(من) قرار گیرد مبنی بر ضمه تقدیری است زیرا کلمه در

 اصل مبنی است  و حرکت ضمه روی ان ظاهر نمشودو به خاطر منادی قرار گرفتن محلا منصوب است

 و بخاطر معرفه بودن نوع منادی ملحق به علم است .

مثال: یا هذا!و یا هذه الفتاة! یا هؤلاء الطلاب!و یا من یعز علینا ...........