معرفی انواع روش های ساخت ظروف سفالی

مراحل ساخت ظروف سفالی

روش‌های مختلفی برای ساخت سفالینه وجود دارند که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم:

روش پینچ یا فشاری

روش فشاری، یکی از کهن‌ترین روش‌های انجام سفالگری است. در این روش، تکه‌ای از گل را که قبلاً ورزداده شده و به شکل گلوله درآمده، برمی‌داریم و با انگشت شست حفره‌ای در میان آن ایجاد می‌کنیم. سپس آن را به‌آرامی در کف یک دست می‌چرخانیم و با دست دیگر به آن شکل می‌دهیم. 

روش فتیله‌ای یا لوله‌ای

در این روش از سفالگری که عمدتاً برای ساخت ظروف بزرگ و حجیم مورد استفاده قرار می‌گیرد، ابتدا صفحه گلی دایره‌ای شکلی با ضخامت 5/0 تا 1 سانتی متر تهیه می‌کنیم و آن را بر روی صفحه‌ای گچی قرار می‌دهیم، سپس گل را درمیان انگشتان فشار می‌دهیم تا لوله‌ای شکل شود. این لوله گلی را روی صفحه‌ای هموار قرار می‌دهیم و کمی با دست ورز می‌دهیم تا فرم مناسبی پیدا کند.

چندین لوله گلی به‌همین شکل تهیه می‌کنیم، سپس یکی از آن‌ها را برمی‌داریم و اطراف صفحه می‌پیچیم. پس از آن، لوله گلی دیگری بر روی لوله نخست قرار می‌دهیم و آن را از داخل به لوله اول متصل می‌کنیم؛ بعد از روی‌هم قرار گرفتن لوله‌های گلی، ظرفی با شکل دلخواه ایجاد می‌شود. شایان ذکر است که در این روش، پس از خشک شدن ظرف سفالی ساخته شده، امکان اضافه شدن لوله گلی دیگری وجود ندارد و موجب ترک خوردن ظرف می‌شود.

روش چرخ‌کاری

روش چرخ‌کاری، یکی از متداول‌ترین شیوه‌های سفالگری در میان سفالگران سنتی است که مهارت در انجام آن با تمرین و پشتکار فراوان به‌دست می‌آید. برای انجام سفالگری به‌روش چرخ‌کاری، لازم است که مراحل زیر انجام شوند:

• ابتدا تکه‌ای از گل ورزداده شده را بر روی چرخ سفالگری قرار می‌دهیم؛ به‌نحوی که گل به چرخ چسبیده شود.
• پس از آنکه سرعت حرکت چرخ سفالگری به بیشترین مقدار خود رسید، مقداری آب روی گل می‌ریزیم و آن را به‌سمت مرکز چرخ هدایت می‌کنیم؛ این مرحله، مرکز کردن گل نامیده می‌شود.
• در مرحله بعد، گل را به‌شکل هرم درست می‌کنیم و حفره‌ای در میان آن ایجاد می‌کنیم که به آن باز کردن گل می‌گویند.
• در مرحله بعد، با حرکت‌دادن انگشت‌ها بر روی دیواره گل هرمی شکل، یک استوانه با ضخامت مناسب روی چرخ سفالگری ایجاد می‌کنیم؛ به این مرحله، بالا گرفتن گل اطلاق می‌شود. شایان ذکر است که برای ساخت ظروف سفالی باز نظیر بشقاب، نیازی به انجام این مرحله نیست.
• پس از آنکه گل به شکل ظرف موردنظر درآمد، بااستفاده از سیمی نازک، آن را جدا کرده و در سایه قرار می‌دهیم تا کمی رطوبت آن گرفته شود؛ این زمان باتوجه به ضخامت ظرف بین 12 تا 24 ساعت طول می‌کشد.
• سپس ظرف ساخته شده را به‌صورت وارونه بر روی چرخ سفالگری قرار می‌دهیم تا حین حرکت چرخ، قسمت های اضافی بااستفاده از تیغه تراشیده شود.
• با تراش‌دادن اجزای اضافه، ساخت سفالینه تکمیل می‌شود و لازم است که آن را 24 ساعت در سایه قرار دهیم و پس از آن در گرم‌خانه بگذاریم تا رطوبت آن کاملاً خشک شود.
• پس از خشک شدن ظرف سفالی، درصورت نیاز بااستفاده از سمباده سطح آن را صیقلی کرده و به مدت 8 ساعت داخل کوره قرار می‌دهیم تا پخته شود؛ معمولاً دمای کوره را بین 950 تا 1000 درجه سانتی‌گراد تنظیم می‌کنند.

منبع مقاله نحوه ساخت ظروف سفالی سایت صنایع دستی آرامان