به گزارش خبرنگار مهر، اولین «اندیشگاه رسانو» از سلسله گفتگوهای تخصصی متفکرین رسانه‌های نوین توسط اداره پایش و رصد معاونت فضای مجازی، هنر و رسانه دفتر تبلیغات اسلامی برگزار شد.

این نشست با موضوع «بررسی تحلیلی الگوهای موج آفرینی در فضای مجازی با تولیدات مذهبی با تمرکز بر سرودهای عزیزم حسین (ع) و سلام فرمانده» بوده و طلاب تحلیلگر با تخصص در شعر، جامعه شناسی و فضای مجازی به گفتگو در مورد این سرودها پرداختند.

سلام فرمانده؛ اثری با محسنات بسیار

در ابتدا حجت الاسلام احمد اولیایی فعال عرصه رسانه و فضای مجازی، اظهار داشت: هرچند از اثر سلام فرمانده در جامعه باید حمایت کرد اما در مجامع علمی و سیاستگذاری عرصه رسانه باید به آسیب‌های آن پرداخت تا بتوان آثار قوی‌تری تولید کرد. به نظر برخی از اندیشمندان، صراحت می‌تواند آثار ایدئولوژیک یک اثر هنری در عرصه فرهنگ را بکاهد لذا شاید بهتر است در این موارد حمایت مردمی بیشتر از حمایت حاکمیتی باشد.

این استاد ارتباطات خاطرنشان کرد: نباید تحلیل‌های ما در مورد پدیده‌های فرهنگی به صورت تک بعدی باشد؛ مثلاً نباید در نقد سرود سلام فرمانده متن شعر، موسیقی آن و جلوه‌های بصری به صورت جدا و به تنهایی مورد بررسی واقع شوند بلکه باید زمان، مکان، و ادراک اجتماعی پیشینی و پسینی مردم نیز لحاظ گردد.

وی در پایان، مداحی‌های آقای آهنگران را نمونه‌ای دیگر از این موج آفرینی‌ها نامید و گفت: باید مراقب باشیم حجاب معاصرت و مجاورت ما را از تحلیل واقع نگرانه دور نسازد.

سه نوع تحلیل در مواجهه با سرود «سلام فرمانده»

سپس حجت الاسلام مصطفی اسماعیلی فعال عرصه رسانه و فضای مجازی، گفت: واقعیت این است که جامعه فرهنگی و نخبگانی کشور ما از مسائل فرهنگی جامعه غافل می‌باشد؛ متأسفانه در بسیاری از اوقات متوجه رویدادهای اجتماعی پیش رو نیستیم. در مواجهه با پدیده‌ای همچون سرود سلام فرمانده با سه نوع تحلیل مواجه هستیم؛ برخی غرق در بررسی این سرود از جهت فرم و نوع موسیقی آن شده اند. برخی از ناقدین سرود سلام فرمانده را با نگاه دینی و عرفانی صرف بررسی کرده و موفقیت آن را فقط ناشی از اخلاص عوامل ساخت می‌دانند.

وی تحلیل از نگاه نمایشی و جلوه‌های بصری سلام فرمانده را سومین نوع تحلیل در مورد این سرود دانست و گفت: یکی از مهمترین فناوری‌های مهم در عرصه فرهنگی «مسجد» است؛ این موضوع در فیلمبرداری اولیه سرود سلام فرمانده با محوریت مسجد مقدس جمکران مورد توجه بوده و این یکی از نقاط قوت آن است. باید به ظرفیت‌های مسجد در جریان آفرینی‌های اجتماعی بیش از پیش توجه کنیم.

وی در پایان با اشاره به لزوم پرورش طلاب متخصص در زمینه تولید محتوای رسانه‌ای افزود: ما باید برای کادرسازی در حوزه‌های علمیه واحدهای تخصصی ایجاد کنیم تا در عرصه فناوری‌های اجتماعی مبتنی بر رسانه ایفای نقش داشته باشند.

نباید سرود سلام فرمانده یک کنش گری حاکمیتی نشان داده شود

در ادامه فاطمه داداشی فعال عرصه رسانه و فضای مجازی، گفت: وقتی که خود این سرود را به عنوان یک متن مورد بررسی قرار می‌دهیم با یک فرم و متن مواجهیم؛ موافقین و مخالفین سرود سلام فرمانده روی وجوه مثبت و منفی خود آن اتفاق نظر دارند؛ اما هرکدام از آنها از زاویه دید خود به نقد آن می‌پردازند. موافقت‌ها و مخالفت‌ها با سرود سلام فرمانده ریشه در نوع نگاه و جبهه فکری افراد داشته و عمق قابل توجهی ندارند. وقتی که نقد محتوا بر پایه زاویه دید باشد دیگر گوش شنوایی برای نظرهای جبهه مقابل وجود ندارد.

وی کم توجهی به اصول ادبیاتی در شعر کودکان را یکی از ویژگی‌های این نوع شعر دانست و گفت: نباید در شعر کودک چندان به دنبال رعایت اصول و ترتیب‌های ادبیاتی باشیم.

این فعال عرصه رسانه و فضای مجازی ورود رسانه ملی به پخش مراسم سرود سلام فرمانده در ورزشگاه آزادی تهران را خطا دانست و گفت: این موضوع باعث شد جریان اجتماعی ساخته شده توسط این سرود به یک جریان سازمان یافته و حاکمیتی در اذهان مردم تبدیل شود.

ایجاد موج اجتماعی توسط سرود سلام فرمانده و با نقش آفرینی کودکان

سپس حجت الاسلام سید یاسر سیدنژاد فعال عرصه رسانه و فضای مجازی در اولین برنامه اندیشگاه رسانو که به بررسی تحلیلی الگوهای موج آفرینی در فضای مجازی با تولیدات مذهبی و با تمرکز بر سرودهای «عزیزم حسین (ع)» و «سلام فرمانده» اختصاص یافت، گفت: خاصیت شعر کودکان بی نظمی آن است؛ اگر شعر کودکانه را بخواهیم نظم و ترتیب ادبی دقیق ببخشیم ذائقه مخاطب خود را نمی‌تواند برانگیزد.

وی افزود: اگر بخواهیم پدیده‌ای را پس از ایجاد مورد اصلاح قرار دهیم قطعاً دیگر اثرگذاری اجتماعی قبل را از دست می‌دهد.بدون شک یک دو قطبی در جامعه ما ایجاد شده است که این موضوع باید مورد ملاحظه واقع گردد.

وی جریان سازی سرود سلام فرمانده را قابل تحسین دانست و گفت: گلوله برفی ایجاد شده از سوی سلام فرمانده دارای عناصر مختلفی بود که کودکان اصلی ترین آنها هستند.

گره خوردن جنبه ادبی با جنبه بصری در سرود سلام فرمانده / ابهام در تخاطب این سرود

سپس سیدمهدی موسوی فعال عرصه رسانه و فضای مجازی گفت: در مورد وجوه مثبت شعر سلام فرمانده می‌توان به سوار شدن آن روی ملودی و ارتباط گرفتن با ذائقه زبانی کودکان امروز اشاره کرد. یکی دیگر از مؤلفه‌هایی که به سرود سلام فرمانده تشخُص داد گره خوردن یک جنبه ادبی با یک جنبه بصری است؛ این گره از لفظ سلام فرمانده و احساس کنشگری و مشارکت کودکان با احترام نمادین نظامی ایجاد شد. یک سری گرایشات عوامانه باعث شده کودکان به متن سرود سلام فرمانده نزدیک شوند.
وی سرود سلام فرمانده را حائز دعا برای فرج در کنار مضمون مهدویت دانست و گفت: محتوای عهد بستن با فرمانده و دعا کردن برای آن یک امر عاطفی مهم برای کودکان بود.حداقل کاری که سرود سلام فرمانده انجام داده است ایجاد موج اجتماعی در میان کودکان و نوجوانان می‌باشد.

وی با اشاره به برخی از نقاط ضعف شعر سلام فرمانده افزود: اینکه در این شعر گفته می‌شود مانند میرزا کوچک خان کار را تمام می‌کنم، مصداق تاریخی ندارد.کوچک بودن کودک با مثال زدن میرزا کوچک خان تطابق معنایی چندایی ندارد. مقام تخاطب این شعر تا حدودی مبهم است و همان طور که دیده شد برخی سرود سلام فرمانده را در تجلیل از حاج قاسم و برخی از مقام معظم رهبری و بعضی دیگر نیز در تعظیم حضرت امام زمان (عج) معرفی نمودند.

مردمی بودن، رمز موفقیت سرود «سلام فرمانده»

در ادامه حجت الاسلام مرتضی حاجیانی مدیرکل فضای مجازی دفتر تبلیغات اسلامی گفت: اداره کل فضای مجازی تلاش دارد تولید علم و محتوا در میدان رسانه را افزایش دهد. یکی از ثمرات رشد تولیدات در عرصه فضای مجازی رویداد بین المللی ملت امام حسین (ع) بود.

وی موج آفرینی در فضای مجازی را یکی از اصلی ترین مسائل فعالان رسانه‌ای دانست و گفت: باید دید آیا تشکیلات و زیرساخت‌های لازم برای این موضوع ایجاد شده یا نیاز به بازبینی و اصلاح دارند؟ تجربه موج آفرینی سرود سلام فرمانده می‌تواند به بسیاری از مجامع فعال عرصه فضای مجازی در تشخیص مسیر درست برای ایجاد موج کمک کننده باشد.

وی با اشاره به لزوم داشتن مبنای مشترک برای رسیدن به جریان آفرینی افزود: داشتن اشتراک مبنایی و یا تقابل مبنایی می‌تواند کاربران فضای مجازی را به واکنش وادار کرده و موج آفرین باشد. مخاطب داشتن یک برنامه رسانه‌ای یکی دیگر از اصول مهم در ایجاد موج است؛ محسنات و عیوب یک کار رسانه‌ای متناظر با مخاطبین آن قابل بررسی است.

وی گفت: تجربه ثابت کرده است که عمده محصولاتی که به صورت سازمانی تولید و منتشر شده اند، از قابلیت موج آفرینی کمتری نسبت به تولیدات مردمی برخوردارند.سرگرم کنندگی باید یکی از مشخصه‌های اصلی در تولیدات رسانه‌ای ما باشد؛ این یک اصل غیرقابل انکار بوده و از راه‌های مهم برای ارتباط گیری مخاطب با محصول رسانه‌ای است.

عدم صراحت گویی، یکی از آسیب‌های امروز جبهه فرهنگی انقلاب است

حجت الاسلام سیدیاسر تقوی فعال عرصه رسانه و فضای مجازی گفت: جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی متأسفانه دچار آسیب عدم صراحت گویی شده است. سلام فرمانده عرصه گفت و گو با جریان‌های مقابل نیست؛ بلکه عرصه تقابل در میدان جنگ نرم است. جمهوری اسلامی ایران باید با صراحت بیشتری در عرصه فرهنگ به تبیین ارزش‌های مورد پذیرش خود بپردازد.

حماسه و احساس همواره در کنش گری های اجتماعی مردم ایران نقش داشته است

حجت الاسلام عبدالحسین مشکانی فعال عرصه رسانه و فضای مجازی گفت: این پدیده اجتماعی نیاز به یک پیمایش و تحقیق دقیق دارد؛ به نظر می‌آید یکسری عوامل زمینه‌ای در مورد این پدیده وجود دارند که با در نظر گرفتن آنها می‌توان تحلیل‌های دقیق‌تر و جامع‌تری را حول آن داشته باشیم. آسیب در نوع و تبلیغ دین داری ما یکی از زمینه‌های ایجاد موج توسط سرودهایی همچون سلام فرمانده است؛ جامعه‌ای که در دینداری خود احساس نقصان داشته باشد، این احساس خود را با برخی اتفاقات و پدیده‌ها پوشش می‌دهد.ترکیب حماسه و احساس در طول تاریخ بر دینداری مردم ایران تأثیر بسزایی داشته است؛ اما این بُعد از تبلیغ و دینداری در دهه‌های اخیر مورد غفلت واقع شده است.

وی نوجوانان جامعه را افرادی بسیار تأثیرگذار در سرنوشت کشورها دانست و گفت: دوران نوجوانی، دورانی از حیات انسان هاست که موج‌های اجتماعی مختلفی را می‌تواند رقم بزند؛ هرگز نباید از استعدادها و دغدغه‌های این قشر از جامعه غافل شد.
این فعال عرصه رسانه و فضای مجازی مارپیچ سکوت را یکی دیگر از آسیب‌های زمینه‌ای در تبلیغ دین از سوی متولیان امر برشمرد و تصریح کرد: باید ما با قاطعیت بر جنبه حماسی دین خود تأکید داشته و در تبلیغ آن سکوت پیشه نکنیم.

وی با اشاره به ظرفیت‌های موجود در پدیده‌های موج آفرین افزود: زمان، ادبیات و سرشاخه‌های پویش‌های اجتماعی می‌تواند بر ظرفیت موج آفرینی آنها بیافزاید. بعد از دوران کرونا نیازی به اجتماع و هم افزایی افراد دین مدار ایجاد شد که سرود سلام فرمانده در این روزها به میدان آمد و این اتفاق را رقم زد. سرود سلام فرمانده فناوری جدیدی با ترکیب کردن هیئت، ادبیات حماسی و سرود ارائه کرد که می‌تواند الگوی خوبی برای کارهای فرهنگی بعدی باشد.

هنوز فعالان دینی عرصه رسانه از سوی سازمان‌های فرهنگی جدی گرفته نشده اند

حجت الاسلام علیرضا محمدلو فعال عرصه رسانه و فضای مجازی گفت: انقلاب اسلامی توانسته است در ساختن یک جنبش اجتماعی در سنین پایین افراد توده جامعه موفق باشد.سرود سلام فرمانده پدیده‌ای است که توانست موانع قومیتی و ادبیاتی را پشت سر گذارد و از یک فعالیت شبکه ای به یک جریان اجتماعی تبدیل شود. سلام فرمانده گزاره مهمی را مورد توجه قرار داد؛ این گزاره توجه به فضاست. ما در ازای فضا کانون‌ها و هیئات مذهبی را در ذهن داریم و هنوز فعالان دینی عرصه رسانه جدی گرفته نشده اند.

وی انسجام اسلامی را از داشته‌ها و ظرفیت‌های اجتماعی جهان اسلام دانست و گفت: توجه به جزئیات است که باعث تمایز یافتن سرود سلام فرمانده شد..