آثار اخروی نماز

آثار اخروی نماز
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف

‌نماز، عطیه‌ای الهی است که به عنوان فلاح مطلق «حی علی الفلاح» و بهترین عمل«حی علی خیر العمل» و ستون خیمه دین «الصلوة عمود الدین» [۱]
معرفی شده است.
در قرآن کریم و روایات معصومین (علیهم‌السلام) آثار و ثمرات فراوانی برای اقامه نماز ذکر شده است. یاد خدا، مقام شفاعت کبری، دریافت اجر الهی، دفع وحشت‌های قبر و ... از جمله آثار نماز به شمار می‌رود.

فهرست مندرجات
 

۱ - نشان عبودیت
[ویرایش]
نماز عروج به قبله‌ رفیع انسانیت «الصلوة معراج المؤمن» [۲]
[۳]
است که تعالی روح و کسب ملکات اخلاقی و نجات از فساد و تباهی از رهگذر آن حاصل می‌آید «ان الصلوة تنهی عن الفحشاء و المنکر». [۴]
دریافت نشان عبودیت از رهگذر این عبادت زیبای الهی، ‌برای انسانی میسّر است که شرایط صحت و قبول و کمال این عبادت عظیم را به نحو احسن بجای آورد.
وقتی عبد این عبادت الهی را «که جز بر خاشعان بزرگ می‌نمایاند»، [۵]
به طور شایسته به انجام رساند، ‌ آثار عظیمی اعم از فردی، اجتماعی، دنیوی و اخروی را بدنبال خواهد داشت که در حقیقت ثمره و نتیجه عمل او محسوب می‌شود.

۲ - آثار نماز در قرآن
[ویرایش]
برخی از آثار برزخی و اخروی این عبادت درخشان در آیات و روایات به شرح ذیل است:

۲.۱ - یاد کردن خدا

خداوند در سوره طه می‌فرماید: «اقم الصلوة لذکری؛ [۶]
نماز ذکر و یاد خداست». این آیه وقتی در کنار این آیه شریفه «فاذکرونی اذکُرکم.....» [۷]
تفسیر شود این نتیجه را افاده می‌کند که وقتی عبد بیاد حق باشد حق هم به یاد او خواهد بود. [۸]
مفسرین در ذیل آیه شریفه «فاذکرونی اذکرکم» در بیان اینکه «مراد از یادآوری بندگان چیست؟ بیانات متنوعی را ذکر کردند که از جمله آن موارد عبارت است از:
الف: مرا در «دنیا» یاد کنید تا شما را در «جهان دیگر» یاد کنم.
ب: مرا به «دعا» یاد کنید تا شما را به اجابت یاد کنم (این استجابت می‌تواند هم در دنیا و هم در برزخ و هم در قیامت نصیب بنده شود)
ج: مرا به هنگام وفور نعمت یاد کنید تا شما را در سختی‌ها یاد کنم (این سختی هم اعم است) [۹]
[۱۰]

۲.۲ - مقام شفاعت کبری

خداوند در سوره‌ اسراء خطاب به وجود نازنین رسول خدا (صلّی‌الله‌علیه‌و‌آله) می‌فرماید:
«وَ مِنَ اللَّیلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نافِلَةً لَکَ عَسی اَنْ یبْعَثَکَ رَبُّکَ مَقاماً مَحْمُوداً؛ [۱۱]
و بعضی از شب را بیدار باش و تهجد کن که این نماز شب، تنها بر تو واجب است، باشد که خدایت به مقامی محمود (شفاعت) مبعوث گرداند. پس ثمره و نتیجه این برنامه‌ الهی، رسیدن به مقام محمود است و روایات فریقین در ذیل آیه، مقام محمود را به عنوان مقام شفاعت کبری تفسیر کرده است که رسول اکرم (صلّی‌الله‌علیه‌و‌آله) در روز قیامت در آن مقام قرار می‌گیرد. [۱۲]
[۱۳]

۲.۳ - دریافت اجر الهی

در سوره بقره حق تعالی می‌فرماید: «اِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ وَ اَقامُوا الصَّلاةَ وَ آتَوُا الزَّکاةَ لَهُمْ اَجْرُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ وَ لا خَوْفٌ عَلَیهِمْ وَ لا هُمْ یحْزَنُونَ» [۱۴]

در پرتو ایمان و عمل صالح و برپاداشتن نماز و.....مستحق دو جایزه می‌شوند:
۱.دریافت پاداش (لهم اجرهم....) ۲.بهره‌مندی از آرامش کامل (لاخوف.....) که هیچ اضطراب و غمی به همراه آن وجود ندارد.

۲.۴ - دفع وحشت‌های قبر

رسول الله (صلّی‌الله‌علیه‌و‌آله) می‌فرماید: «ان الصّلاة تاتی الی المَیتِ فی قبره بصورة شخص انور اللّونِ یونسُهُ فی قبره و یدفَعُ عنه اهول البرزخ؛ [۱۵]
نماز به صورت انسانی سفید چهره، وارد قبر میت شده و با او انس می‌گیرد و وحشت‌های برزخ را از او برطرف می‌کند».

۲.۵ - مونس انسان در قبر

رسول خدا (صلّی‌الله‌علیه‌و‌آله) می‌فرماید:
«الصلاةُ انیس فی قبره و فراش تحت جنبه و جواب لمنکر و نکیر؛ [۱۶]
نماز مونس (نمازگزار) در قبر و فراش نیکو در زیر او، ‌و پاسخ نمازگزار برای نکیر و منکر می‌باشد.

۲.۶ - دیدار ملائکه

رسول خدا (صلّی‌الله‌علیه‌و‌آله) می‌فرماید:
«کسی که به قصد شرکت در نماز جماعت، و به سوی مسجد گام بر می‌دارد، خداوند متعال در مقابل هر گامی که بر می‌دارد، هفتاد هزار حسنه به او پاداش می‌دهد و به همین میزان نیز درجات وی بالا خواهد رفت، و اگر در چنین حالتی بمیرد، ‌خداوند متعال هفتاد هزار فرشته را مامور می‌نماید تا در قبر به دیدار او رفته، وی را بشارت دهند و در تنهایی قبر انیس او باشند و تا روز قیامت برای او طلب آمرزش کنند.» [۱۷]

۲.۷ - نجات از وحشت قبر

امام باقر (علیه‌السّلام) می‌فرماید: «من اتمَّ رکوعَهُ لم یدخُلْهُ وحْشَةُ القبْرِ؛ [۱۸]
کسی که رکوعش تمام و کامل باشد هرگز دچار وحشت قبر نمی‌شود.»

۲.۸ - مقبولیت دیگر اعمال

مقبولیت دیگر اعمال در سایه نماز است.
مولا علی (علیه‌السّلام) در نهج البلاغه می‌فرماید:
«کلُّ شی من عملک تبع لصلاتک» [۱۹]
[۲۰]
هر عملی پیرو نماز است از این رو عروج دیگر اعمال در سایه سار نماز میسر می‌شود «ان قبلت قبلت ما سواها و ان ردَّت ردت ما سواها؛ [۲۱]
[۲۲]
اگر نماز مورد قبول واقع شود دیگر اعمال هم قبول می‌شود و اگر رد شود دیگر اعمال هم رد خواهد شد».

۲.۹ - نماز توشه‌ آخرت

رسول خدا (صلّی‌الله‌علیه‌و‌آله) می‌فرماید:
«الصلاة زادُ للمؤمن من الدنیا الی الاخره؛ [۲۳]
نماز زاد و توشه مؤمن در دنیا برای آخرت است.
امام صادق (علیه‌السّلام) می‌فرماید: «همانا پروردگار شما مهربان است، عمل کم را تقدیر می‌کند، هر آینه انسان دو رکعت نماز برای خدا بجا آورد، خداوند به سبب آن نماز او را وارد بهشت می‌کند.» [۲۴]

۲.۱۰ - معاف از عذاب

رسول خدا (صلّی‌الله‌علیه‌و‌آله) می‌فرماید: «قال الله (عزّوجل) اِنّ لعبدی علی عهداً اِن اقام الصلوة لوقتها اَن لا اُعَذِّبَهُ و اَن اُدخلهُ الجَنّه بغیر حساب؛ [۲۵]
.....من تعهدی نسبت به بنده‌ام دارم که اگر نماز خود را در وقتش به پا دارد، او را عذاب نکنم و بدون حساب او را به بهشت ببرم».
و از آن وجود نورانی در کلامی دیگر آمده که فرمود:
«کسی که چهل روز نمازهای خود را با جماعت به جا آورد، به طوری که یک تکبیرة الاحرام از او فوت نشود، برای او آزادی از آتش جهنم و آزادی از نفاق نوشته می‌شود.» [۲۶]
[۲۷]

۲.۱۱ - زینت آخرت

امام صادق (علیه‌السّلام) می‌فرماید: «انّ الله (عزّوجل) قال: الْمالُ وَ الْبَنُونَ زِینَةُ الْحَیاةِ الدُّنْیا وَ انّ الثمان رکعات التی یصلّیها العبد اللیل زینةُ الآخرة؛ [۲۸]
[۲۹]
خداوند متعال ثروت و فرزندان را زینت دنیا دانسته، ولی هشت رکعت نمازی که آدمی در آخر شب می‌خواند زینت آخرت است».

۲.۱۲ - نمازگزار ریاکار

امام صادق (علیه‌السّلام) فرمود: چون روز قیامت فرا می‌رسد، بنده‌ای را می‌آورند که اهل نماز بوده و خود نیز چنین ادعا می‌کند؛ به وی می‌گویند، تو بدان جهت نماز گزاردی که تو را ستایش کنند، پس به ملائکه دستور می‌دهند او را به سوی آتش ببرید. [۳۰]

۲.۱۳ - عدم ملاقات در کنار حوض کوثر

رسول خدا (صلّی‌الله‌علیه‌و‌آله) می‌فرماید: «لیس منّی من استخفَّ صلاته لا یردُ علی الحوض لا و الله؛ [۳۱]
کسی که نماز را سبک شمارد از من نیست، به خدا سوگند که بر حوض مرا ملاقات نخواهد کرد».

۲.۱۴ - سقوط در آتش

مولا علی (علیه‌السّلام) در نهج البلاغه در بیان جواب دوزخیان که پرسیده شد چه چیزی شما را بدوزخ کشانده می‌گویند ما از نماز گزاران نبودیم: «ما سللکم فی سقر قالوا لم نَکُ من المصلین» [۳۲]

۲.۱۵ - محشور شدن با قارون

رسول خدا (صلّی‌الله‌علیه‌و‌آله) می‌فرماید:
«لا تضیعوا صلاتکم، فانّ من ضیع صلاتهُ حَشَرَهُ الله قارون و فرعون و‌هامان ـ لعنهم الله و اخزاهم ـ و کان حقّاً علی الله ان یدخِلَهُ النار مع المنافقین، فالویلُ لمن لم یحافظ صلاتهُ؛ [۳۳]
نمازتان را ضایع نکنید، بدرستی که هر کس نماز خویش را ضایع کند، خداوند (عزوجل) او را با قارون و فرعون و‌ هامان محشور می‌کند، خداوند به آنان لعنت کند و آنها را رسوا سازد، و بر خدا لازم است آنها را با منافق‌ها به آتش داخل کند، پس وای بر کسی که مواظب نمازش نباشد».

۲.۱۶ - محرومیت از شفاعت

رسول خدا (صلّی‌الله‌علیه‌و‌آله) فرمودند:
«هر کس عمداً نمازش را ترک کند، ‌ بر درب جهنم نامش در زمره دوزخیان نوشته می‌شود.» [۳۴]

۳ - دیگر آثار
[ویرایش]
آثار فراوان دیگری هم در روایات درباره‌ نماز و یا کوتاهی کردن در باب نماز اشاره شده که به طور گذرا ذکر می‌کنیم:
ـ گلستان شدن قبر همانند باغی از باغ‌های بهشت در سایه خواندن نماز شب.
ـ ملاقات با پروردگار در پی محافظت بر نمازهای پنجگانه.
ـ دور ماندن از امان خدا و رسول او هنگام ترک عمدی صلات.
ـ حرام شدن جسد او بر آتش وقتی که گام بسوی نماز جمعه بر می‌دارد.
ـ شهادت قطعه‌ای از زمین که او بر آن سجده کرده و پیشانی بر خاک نهاده است.
ـ نماز جواز عبور از صراط.
این‌ها گوشه‌ای از آثار نماز و مواظبت بر آن و دقت در انجام کامل و تام این عبادت الهی است که این همه ثمرات را بدنبال خود دارد.

۴ - پانویس
[ویرایش]
۱.    ↑ حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، ج۴، ص۲۷.    
۲.    ↑ مجلسی، محمدباقر، اعتقادات، ص۲۹.
۳.    ↑ امام خمینی، سیدروح‌الله، سر الصلوة، ج۱، ص۹.    
۴.    ↑ عنکبوت/سوره۲۹، آیه۴۵.    
۵.    ↑ بقره/سوره۲، آیه۴۵.    
۶.    ↑ طه/سوره۲۰، آیه۱۴.    
۷.    ↑ بقره/سوره۲، آیه۱۵۲.    
۸.    ↑ قرائتی، محسن، تفسیر نور، ج۷، ص۳۳۰.    
۹.    ↑ رازی، فخرالدین، تفسیر کبیر، ج۴، ص۱۲۴.    
۱۰.    ↑ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۱، ص۵۱۵ (با تصرف و اضافات).    
۱۱.    ↑ اسراء/سوره۱۷، آیه۷۹.    
۱۲.    ↑ طباطبایی، سیدمحمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج۱۳، ص۱۷۵.    
۱۳.    ↑ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۱۲، ص۲۴۶، ذیل آیه.    
۱۴.    ↑ بقره/سوره۲، آیه۲۵۵.    
۱۵.    ↑ تویسرکانی، محمدنبی بن احمد، لئالی الاخبار، ج۴، ص۶.    
۱۶.    ↑ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۷۹، ص۲۳۲.    
۱۷.    ↑ حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، ج۵، ص۳۷۲.    
۱۸.    ↑ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۶، ص۲۴۴.    
۱۹.    ↑ امام علی (علیه‌السلام)، نهج البلاغه، ص۲۶۲، نامه ۲۷.    
۲۰.    ↑ جوادی آملی، ‌ عبدالله، رازهای نماز، ص۱۸.
۲۱.    ↑ کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج۳، ص۲۶۸.    
۲۲.    ↑ جوادی آملی، ‌ عبدالله، رازهای نماز، ص۱۰.
۲۳.    ↑ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۷۹، ص۲۳۲، (فرازی از حدیث نقل شده است الصلاة....ناء....).    
۲۴.    ↑ نمازی شاهرودی، علی، مستدرک سفینة البحار، ج۳، ص۱۴۷.    
۲۵.    ↑ متقی هندی، علاءالدین علی بن حسام، کنز العمال، ج۷، ص۳۱۲، حدیث ۱۹۰۳۶.    
۲۶.    ↑ فیض کاشانی، محسن، محجة البیضاء، ج۱، ‌ص ۳۴۳-۳۴۴.    
۲۷.    ↑ رافعی، عبدالکریم، فتح العزیز، ج۴، ‌ص ۲۸۸.    
۲۸.    ↑ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۸۴، ص۱۵۳.    
۲۹.    ↑ صدوق، محمد بن علی، ثواب الاعمال، ص۴۱.    
۳۰.    ↑ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۶۹، ص۳۰۱.    
۳۱.    ↑ حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، ج۴، ص۲۴، چاپ آل البیت.    
۳۲.    ↑ امام علی (علیه‌السلام)، نهج البلاغه، ص۲۱۲، خطبه ۱۹۹.    
۳۳.    ↑ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۷۹، ص۲۰۲.    
۳۴.    ↑ متقی هندی، علاءالدین علی بن حسام، کنز العمال، ج۷، ص۳۲۵، حدیث ۱۹۰۹۰.    

۵ - منبع
[ویرایش]
سایت اندیشه قم، برگرفته شده از مقاله «آثار اخروی نماز»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۸/۰۶/۱۷.