شهدای جنگ شهرها و کاربرد سلاح های شیمیایی توسط دشمن
سه شنبه 28 دی 1389 11:22 AM
رژیم بعثی عراق در راس آن صدام حسين، دیکتاتور معدوم عراق قبل از آنكه از سلاح‌هاي كشتار جمعي عليه مردم كشور خود استفاده كند، از آن عليه نيروهاي ايراني در جبهه‌ها استفاده كرد .
پس از فتح خرمشهر در سال 1361، به تدريج موازنه جنگ به سود ايران تغيير يافت. متعاقب عملياتهاي بزرگ خيبر و بدر كه در اثر آن بخش‌هايي از خاك عراق به تصرف نيروهاي ايران درآمد، رژيم بعثي عراق استفاده از سلاح‌هاي شيميايي را عليه نيروهاي ايراني آغاز كرد.
يكي از نقاط بسيار قابل تأمل اين است كه شركت‌هاي اروپايي و آمريكايي دولت عراق را در تجهيز و استفاده از سلاح‌هاي شيميايي ياري مي‌كردند.
455 شركت انگليسي، آلماني، آمريكايي، بلژيكي، ايتاليايي، برزيلي، هلندي و هندي بدون توجه به اصول بشردوستانه، عراق را به سلاح‌هاي شيميايي مجهز كردند و در مقابل استفاده عراق از اين سلاح‌ها نيز طبيعي بود كه سكوت نمايند. حيرت‌آورتر آنكه 24 شركت آمريكايي دو سوم تجهيزات موردنظر عراق را در اين زمينه آماده مي‌كردند.
پس از آنكه عراق از سلاح‌هاي شيميايي استفاده كرد، ايران تعداد زيادي از مجروحين شيميايي را عملاً به كشورهاي مختلف اروپايي اعزام كرد تا به اين وسيله مصاديق بارز استفاده عراق از چنين سلاح‌هايي را به دنيا نشان دهد. سازمان صليب سرخ جهاني با كشف نخستين نمونه استفاه از سلاح‌هاي شيميايي اعلام كرد: با اينكه عراق پروتكل ژنو را براي عدم استفاده از سلاح‌هاي كشتار جمعي امضا كرده اما با سرپيچي از قوانين، جان افراد و وضعيت محيط زيست و منطقه را با استفاه از سلاح شيميايي به خطر انداخته است.
دکتر علي‌اكبر ولايتي وزيرخارجه وقت ايران در سال 1363 به سازمان ملل اعلام كرد: بيش از 40 نقطه در مرز مشترك ايران و عراق با بمب‌هاي شيميايي مورد حمله قرار گرفته و اين بمباران‌ها تعداد زيادي از افراد نظامي و غيرنظامي از جمله كودكان و زنان را به شهادت رسانده و بسياري دچار بيماري‌هاي پوستي، عصبي و گوارشي شده‌اند. در همين سال هيأتي از صليب سرخ جهاني وارد ايران شده و از 160 مجروح شيميايي بستري در بيمارستان‌هاي تهران بازديد كرد. كارشناسان اين گروه پس از بازگشت با تهيه گزارشي، عراق را متهم به استفاده از سلاح‌هاي كشتار جمعي كردند و بر اين استفاده گواه دادند. در همان سال بود كه يك گروه از تلويزيون انگليس در جزيره مجنون، فيلمي را در اين زمينه تهيه كرد و در انگليس به نمايش درآمد اما هيچ اقدامي عليه عراق صورت نگرفت.
استفاده صدام از سلاح‌هاي شيميايي تنها به جبهه‌هاي جنگ محدود نشد بلكه غيرنظاميان نيز قرباني اين نوع سلاح مرگبار شدند. عراق از گازهاي كشنده عليه مردم عادي سردشت استفاده كرد. مردم بومي اين منطقه كه براي حفاظت در مقابل تسليحات شيميايي آموزش نديده بودند، به پناهگاه‌ها پناه بردند. حال آنكه عراق در اين منطقه از گاز خردل استفاده كرد كه به دليل سنگيني گاز در پايين فضا مي‌ماند و بسياري از افراد غيرنظامي در اثر استشمام اين گاز به شهادت رسيدند.
به طور كلي هر وقت نيروهاي ايران، عمليات نظامي انجام مي‌دادند و قصد پيشروي در خاك عراق را داشتند، عراق از انواع سلاح‌هاي شيميايي عليه آنها استفاده مي‌كرد.
در حالي كه گزارش‌هاي بنياد جانبازان از وجود 400 هزار جانباز بازمانده از جنگ 8 ساله خبر مي‌دهد، نزديك به 120 هزار نفر از اين تعداد شيميايي هستند كه طي 400 بار حمله شيميايي عراق عليه مناطق نظامي و غيرنظامي كشور مصدوم شده‌اند. تعداد 7 هزار غيرنظامي طي 30 بار حمله شيميايي عراق در فاصله تيرماه 1366 تا مرداد 1367 در مناطق بانه، سردشت، مريوان و روستاهاي اطراف مصدوم شده‌اند. بيشتري تعداد جانبازان بر اثر گاز خردل مصدوم شده‌اند.
براساس نتايج تحقيقات پژوهشكده مهندسي و علوم پزشكي جانبازان، 11 هزار و 348 نفر دچار ضايعات پوستي، 15 هزار و 562 نفر دچار ضايعات چشمي و 17 هزار و 750 نفر دچار ضايعات ريوي شده‌اند كه هر گروه در تقسيم‌بندي خفيف، متوسط و شديد رده‌بندي شده‌اند و بر اين مبنا 37 هزار و 300 نفر با ضايعات درجه خفيف، 7 هزار و 264 نفر با ضايعات درجه متوسط و 1096 نفر با ضايعات درجه شديد پوستي، چشمي و ريوي شناسايي شده‌اند. از جمعيت كل جانبازان شيميايي، 30 هزار نفر در مواجهه با عامل شيميايي اعصاب صدمه ديده‌اند.
تحقيقات موردي پژوهشكده مذكور نشان مي‌دهد كه ميانگين سن جانبازان شيميايي شهيد شده، 49 سال بوده است. اين پژوهشكده اعلام كرده است در حالي كه نتايج مطالعات جهاني از تأثير عارض عامل شيميايي خردل گوگردي بر افراد حاكي از آن بوده كه شايع‌ترين عارضه، عوارضي چشمي است اما مطالعات در بين جانبازان شيميايي ايران نشان مي‌دهد كه اكثر آنها دچار عوارض ريوي شده‌اند و دو سال پيش مشخص شد كه عراق در جنگ با ايران، عامل شيميايي خردل گوگردي را با ماده سيليكات تركيب كرده و نوع جديدي از اين عامل شيميايي به نام «خردل كثيف» (Dusty mustard) ساخته است كه بر اثر تركيب جديد، عامل شيميايي خردل گوگردي به ذرات بسيار ريزي تبديل مي‌شود كه اين ذرات به عمق ريه نفوذ مي‌كند و اتصالات بافتي آن هم بيشتر مي‌شود و به دليل آنكه بسياري از رزمندگان ايران از ماسك استفاده نمي‌كردند يا ماسك‌ها از سيستم حفاظتي و فیلتر مناسبي برخوردار نبوده‌اند، شدت عوارض ريوي افزايش يافته است .
مصدومين شيميايي طي چند سال گذشته همچنان با جراحات جسمي و روحي از كاربرد اين سلاح‌ها، در سخت‌ترين شرايط به سر مي‌برند. در حالي كه هم‌اكنون آثاري از كشته‌شدگان در حلبچه وجود ندارد، جانبازان شيميايي ايران بزرگترين سند جنايات صدام و رژيم او هستند كه وجود آنها باعث محكوميت صدام خواهد شد. البته اگر اين مورد در يك محاكمه عادلانه مطرح شود.
جنگ شهرها
اگرچه تجاوز عراق به ايران در 31 شهريور 1359، نقض حقوق بين‌الملل و صلح جهاني محسوب مي‌شود اما مصونيت شهرها و اماكن غيرنظامي حتي در صورت وقوع جنگ در تمامي قوانين بين‌المللي مورد تأييد قرار گرفته است.
حمله نيروهاي عراقي به شهرهاي ايران در همان روزهاي نخستين جنگ آغاز شد. در روز 31 شهريور 1359 بسياري از شهرهاي مرزي استان‌هاي كرمانشاه، ايلام، خوزستان و كردستان همزمان با آغاز تهاجم زميني نيروهاي عراق، بمباران و گلوله‌باران شدند. در 6 ماه آغازين جنگ (1359) 413 بار به شهرهاي ايران حمله شد. اين تعداد حملات در سال‌هاي بعدي به شرح زير است:
571 بار 1360،
476 بار 1361،
260 بار 1362،
246 بار 1363،
790 بار 1364،
962 بار 1365،
745 بار 1366
و 5 ماه پاياني جنگ (1367) 306 بار.
در كل 4 هزار و 769 بار شهرهاي ايران توسط هواپيماهاي عراقي بمباران يا موشكباران و گلوله‌باران شدند.
از آغاز تا پايان جنگ شهرها بالغ بر 127 شهر (به علاوه جزاير جنوبي كشور) مورد تهاجم قرار گرفتند. در بين اين شهرها آبادان با بيش از يك هزار و 17 بار، بيش از همه مورد تهاجم واقع شد كه در واقع اين تعداد معادل 3/21 درصد از كل مجموع حملات به كليه شهرهاي كشور است. شهر اهواز با 316 بار حمله و 6/6 درصد از كل حملات به شهرها در درجه دوم قرار گرفته و سپس دزفول 241 تهاجم يا 1/5 درصد از كل حملات را تحمل نموده است. برخي ديگر از شهرهاي ايران به ترتيب زير هدف حملات هوايي قرار گرفتند.
اراك 57 بار،
اروميه 77 بار،
اسلام‌آباد غرب 112 بار،
اصفهان 19 بار،
انديمشك 52 بار،
بانه 76 بار،
بروجرد 51 بار،
بوشهر 42 بار،
پاوه 35 بار،
پيرانشهر 78 بار،
تبريز 76 بار،
تهران 92 بار،
خرم‌آباد 140 بار،
خرمشهر 128 بار،
جزاير مختلف خليج‌فارس 195 بار،
زنجان 32 بار،
سرپل ذهاب 67 بار،
سردشت 99 بار،
سنندج 61 بار،
قم 67 بار،
گيلانغرب 83 بار،
مريوان 117 بار،
همدان 109 بار،
ايلام 177 بار،
مياندوآب 10 بار،
نهاوند 44 بار و … .
تعداد شهدا و مجروحين برخي از شهرها در اثر حملات هوايي به شرح زير است:
آبادان 5073،
اراك 895 نفر،
اروميه 1827 نفر،
اسلام‌آباد غرب 1203 نفر،
اصفهان 1650 نفر،
انديمشك 2484 نفر،
اهواز 8253 نفر،
بانه 1270 نفر،
بروجرد 1922 نفر،
بهبهان 1535 نفر،
پاوه 696 نفر،
پيرانشهر 1026 نفر،
تبريز 905 نفر،
تهران 2597 نفر،
خرم‌آباد 2354 نفر،
دزفول 5326 نفر،
سردشت 1444 نفر،
سنندج 1446 نفر،
شيراز 858 نفر،
قم 1841 نفر،
كرمانشاه 6080 نفر،
گيلانغرب 725 نفر،
مريوان 1269 نفر،
مسجدسليمان 1803 نفر،
ميانه 768 نفر و
ايلام 3334 نفر.
به طور كلي 76 هزار و 873 نفر در اثر حملات هوايي عراق به شهرهاي مختلف به شهادت رسيده و يا مجروح شدند.
در حملات هوايي، مراكز مسكوني، صنعتي، حمل و نقل، دولتي – سياسي، خدماتي – درماني، آموزشي، مراكز ارتباطات رسانه‌اي، مراكز كشاورزي و دامداري، مراكز مذهبي و فرهنگي هدف قرار مي‌گرفتند.
63درصد حملات هوايي توسط هواپيما، 9/4 درصد توسط موشك، 9/31 درصد توسط توپخانه انجام مي‌شد.
براساس حقوق بين‌الملل،اقدامات غیر انسانی رژیم بعثی عراق در آن سالها مي‌بايستي بي‌درنگ در سال 1359 توسط شوراي امنيت سازمان ملل پيگيري و صدام به عنوان نقض‌كننده صلح بين‌الملل تنبيه مي‌شد. اما حتي پس از صدور قطعنامه 598 و اعلام خاوير پرز دكوئيار دبيركل وقت سازمان ملل مبني بر متجاوز بودن دولت عراق، پرونده اين تجاوز عملاً تا سقوط صدام و دستگيري و محاكمه و اعدام وي مسكوت ماند.
