قبل از پاسخ به سوال شما خوب است ببینیم خداوند چه کسانى را براى دوستى با انسان مناسب مى داند ، چرا که این خداوند است که ما را آفریده و از تمام نیازهاى ما آگاه است . خداوند در رابطه با دوستان خوب که برادران دینى ما به حساب مى آیند در قرآن مى فرماید : « فَإِنْ تابُوا وَ أَقامُوا الصَّلاهَ وَ آتَوُا الزَّکاهَ فَإِخْوانُکُمْ فِى الدِّینِ وَ نُفَصِّلُ الآْیاتِ لِقَوْمٍ یعْلَمُونَ » . 1 ( اگر توبه کردند و نماز بر پا داشتند و زکات پرداختند ، در این صورت برادران دینى شمایند . و ما آیات خود را براى گروهى که مى دانند ( و مى اندیشند ) ، به تفصیل بیان مى کنیم . » در اینجا شرط دوستى وبرادر دینى بودن زکات دادن و نماز خواندن شمرده شده است و اگرمى خواهید ببینید که شخصى بدرد دوستى خورد یا نه ، ببینید که آیا واجباتش ، از جمله نمازش را بجا مى آورد یا نه ؟ و همچنین در سوره الکهف آیه 28 در رابطه با دوستان خوب مى فرماید : « وَ اصْبِرْ نَفْسَکَ مَعَ الَّذینَ یدْعُونَ رَبَّهُمْ بِالْغَداهِ وَ الْعَشِى یریدُونَ وَجْهَهُ وَ لا تَعْدُ عَیناکَ عَنْهُمْ تُریدُ زینَهَ الْحَیاهِ الدُّنْیا وَ لا تُطِعْ مَنْ أَغْفَلْنا قَلْبَهُ عَنْ ذِکْرِنا وَ اتَّبَعَ هَواهُ وَ کانَ أَمْرُهُ فُرُطاً » . 2 ( با کسانى باش که پروردگار خود را صبح و عصر مى خوانند ، و تنها رضاى او را مى طلبند ! و هرگز بخاطر زیورهاى دنیا ، چشمان خود را از آنها برمگیر ! و از کسانى که قلبشان را از یاد خود غافل ساختیم اطاعت مکن ! همانها که از هواى نفس پیروى کردند ، و کارهایشان افراطى است . » در اینجا نیز خداوند دوست خوب را کسى معرفى مى کند که به یاد خدا باشد و به ذکر خداوند ونماز مشغول باشد .
در روایات نیز یکى از مهمترین ملاک هاى انتخاب دوست و همنشین را نماز قرار داده است .
امام صادق ( علیه السلام ) در این باره فرموده : « اخْتَبِرُوا إِخْوَانَکُمْ بِخَصْلَتَینِ فَإِنْ کَانَتَا فِیهِمْ وَ إِلَّا فَاعْزُبْ ثُمَّ اعْزُبْ ثُمَّ اعْزُبْ مُحَافَظَهٍ عَلَى الصَّلَوَاتِ فِى مَوَاقِیتِهَا وَ الْبِرِّ بِالْإِخْوَانِ فِى الْعُسْرِ وَ الْیسْر » . 3 ( برادران خود را با دو خصلت آزمایش کنید پس اگر آن دو خصلت در آنها بود خوب است ، و گر نه دور شوید ، دور شوید ، دور شوید : مواظبت او بر نمازهایش در اوقات آن ، نیکى به برادران در سختى و گشایش . »
کسى که نماز نمى خواند جزء دوستان شما مى باشد ، اگر مى دانید و یا احتمال مى دهید که ارتباط با او ممکن است ایشان را به نماز بکشاند و یا اثرات خوبى بگذارد ، با او ارتباط سازنده داشته باشید به این معنا که به اصلاح زیر بناهاى فکرى وى پرداخته و به مرور او را به خواندن نماز ارشاد نمائید و البته مراقب باشید که در اعتقادات و خلقیات شما اثر منفى نگذارد . زیرا در این صورت یعنى در صورت تاثیر او در شما ، ادامه این ارتباط صحیح نبوده و شرعاً جایز نیست .
بنابراین اگر احتمال مى دهید که نتیجه معکوس باشد رابطه دوستانه خود را قطع کنید گرچه در برخوردها با او گرم بوده و به او محبت نمائید . ادامه دوستى با افراد بى نماز که توجهى به خدا و دین ندارند و تاثیر پذیر هم نیستند ، ممکن است در شما تاثیر منفى بگذارد و کم کم شما هم حس کنید که توجهتان به نماز و خداوند کم شده است .
وظیفه ما در برخورد با افراد تارک الصلاه چیست و نحوه برخورد ما با آنها باید چگونه باشد ؟
وظیفه هر یک از افراد به تناسب شرایط و جایگاهشان ، در نحوه برخورد با افراد بى نماز متفاوت است که مى توان تمامى این افراد را به سه گروه عمده تقسیم نمود .
گروه اول . افرادى که شرایط و توانایى امر به معروف ونهى از منکر نسبت به افراد بى نماز را دارند
کسانى که شرایط امر به معروف و نهى از منکر به نماز را دارند وظیفه آنها در برخورد با افراد بى نماز آن است که پس از ریشه یابى علت روى نیاوردن فرد به نماز با رعایت مراتب امر به معروف و نهى از منکر همراه با آرامش و اخلاق اسلامى و از طرق مختلف ، فرد بى نماز را نسبت به خواندن نماز ارشاد نماید .
مثلا اگر علت بى نمازى فرد به دلیل ندانستن فلسفه و اسرار نماز مى باشد وى را با حکمت ها و اسرار نماز آشنا نماید و اگر علت آن را در بلند نبودن نماز مى بیند وى را با یاد دادن نماز یارى نماید و یا اگر علت آن وجود برخى سوالات و شبهات راجع به نماز مى باشد به پاسخگویى نسبت به این سوالات اقدام نموده و یا او را با کتاب هایى که در همین زمینه تالیف گردیده آشنا نماید . . 4
اگر کسى تمامى وظایف خود را انجام دادیم ، ولى فرد بى نماز آن ها را نپذیرفت ، مى توان با دورى کردن از وى مخالفت خود را اظهار نمود .
گروه دوم . کسانى که شرایط امر به معروف و نهى از منکر نسبت به افرادنماز را ندارند
این گروه از افراد کسانى هستند که به دلیل عدم آشنایى با احکام و روش هاى امر به معروف و نهى از منکر ممکن است نتوانند تاثیر مثبتى بر روى افراد بى نماز بگذارند و یا حتى در مواقعى ممکن است به جاى این که کسى را نماز خوان کنند ، شرایط را نیز بدتر نموده و وى را تا آخر عمر از دین متنفر نماید .
وظیفه چنین افرادى این است که قبل از هرگونه اقدامى ، به دنبال شرایط تحصیل امر به معروف و نهى از منکر رفته ، سپس در این راستا اقدام نمایند .
گروه سوم . کسانى که علاوه بر نداشتن شرایط امر به معروف به راحتى تحت تاثیر دیدگاه هاى افراد بى نماز قرار مى گیرند .
ممکن است افرادى به دلیل ضعف بنیه هاى اعتقادى و یا عدم آشنایى کامل با ابعاد مختلف نماز به راحتى تحت تاثیر تفکرات فرد بى نماز قرار گرفته و خود نیز نماز را ترک نمایند .
وظیفه چنین افرادى - علاوه بر تقویت بنیه اعتقادى و مطالعه کافى راجع به نماز . پرهیز از هرگونه معاشرت با افراد بى نماز مى باشد .
( 1 ) توبه ) 9 ( ، آیه . 11
( 2 ) کهف آیه . 28
( 3 ) الکافى ، ج 2 ، ص . 672
( 4 ) کتاب هایى همچون پرسمان قرآنى نماز یکصد پرسش و پاسخ درباره نماز و کتابى که هم اکنون آن را مطالعه مى فرمائید .