پرسش: لطفا در رابطه با آداب وشرايط دعا توضيح دهيد

پرسش:
لطفا در رابطه با آداب وشرايط دعا توضيح دهيد
🌸☘️☘️☘️☘️☘️🌸
پاسخ:
باسلام
دعا در ضمن اينکه بسيار ساده و راحت است ولي براي استجابت آن شرايطي وجود دارد که بايد رعايت شود همچنين آدابي دارد

شرايط استجابت دعا به صورت مفصل   عبارتند از
1- رفع موانع.
2- ايجاد شرايط.
3- رعايت آداب .
4- شرايط خواسته
البته اگر موانع آن رفع و شرايط رعايت شود و با حکمت و مصلحت الهي منافات نداشته باشد, اجابت انشاءالله حتمي است و رعايت آداب جنبه کمکي دارد و در تسريع اجابت موثر است و نه در اصل اجابت.

1- موانع اجابت دعا:
1. گناه : يکى از عوامل مهمى که رابطه انسان با خداي متعال را ضعيف نموده و مانع اجابت دعا مي شود, نافرمانى از دستورهاى خداست.
حضرت على (عليه السّلام) در دعاى کميل چنين مى فرمايد: پروردگارا! گناهانى را بر من ببخش که موجب حبس و بالا نرفتن دعا مى شوند. و در جاى ديگر از همان دعا چنين مى فرمايد: اى آقا و مولاى من ! به عزتت قسم ! از تو مى خواهم که بدى کردار و رفتارم موجب پوشيده شدن دعاى من از تو نشود.
امام باقر(ع) در اين باره فرمود: بنده حاجتى ازخدا طلب مى کند و مقرر مى شود آن حاجت در زمانى برآورده شود; پس در اين فاصله, او گناهى مرتکب مى شود و در نتيجه, خداوند مى فرمايد: حاجت اين بنده برآورده نشود و از آن محروم شود; چون او خشم و غضب مرا برانگيخت و همين باعث محروم شدن اوست. (4)
2. لقمه حرام: استفاده از درآمد حلال و پاکيزه از ديگر شرايط اجابت دعا است که امروزه بيش از هرزمان ديگر لازم است به آن توجه شود. لقمه ى حرام تا 40 روز مانع استجابت دعا مى شود. (5)
3. قساوت قلب: همچنين گناهان زياد که منجر به قساوت و سنگدلى مى‏شدند از عوامل ديگر عدم استجابت دعا مى‏باشد. امام صادق (ع) مى‏فرمايد: خداوند دعايى که از قلب قسى برخاسته باشد اجابت نمى‏کند. (6)
4. شتاب و عجله: امام صادق (ع) فرمود: هميشه مؤمن در خير و آسايش است تا هنگامى که عجله نکند. در غير اين صورت نااميد مى‏شود و دعا را ترک مى‏کند. به درستى که بنده هنگامى که دعا مى‏کند خداوند متعال در صدد برآورده ساختن حاجت اوست تا زمانى که او عجله نکند. (7).

2- عوامل اجابت دعا:
1. معرفت به خدا:
گروهى خدمت پيشواى ششم امام صادق(ع) شرفياب شدند و پرسيدند: ما دعا و نيايش مى کنيم ولى به اجابت نمى رسد؟ آن حضرت فرمود: بدين جهت است که آن کسى را که مى خوانيد, نمى شناسيد. (8)
رسول گرامى اسلام(ص) در مورد نقش شناخت پروردگار در اجابت دعا مى فرمايد: اگر خداوند را به شايستگى معرفتش مى شناختيد, با دعايتان مى توانستيد کوه را از جاى بکنيد... (9)
2. حضور قلب : دعا يعنى درخواست از خداى متعال براى برآورده ساختن حاجتى و طبيعى است که اين ارتباط در صورتى مؤثر واقع مى‏شود که باطن انسان متوجه خداي متعال باشد و تضرع به پيشگاه او شکل بگيرد و انسان فقط خدا را مؤثر در امور بداند. رسول اکرم (ص) مى‏فرمايد، بدانيد که خداوند دعائى که از قلب غافل برخاسته باشد قبول نمى‏کند. (10)
3. رعايت زمان مناسب : در همه اوقات و همه لحظات زندگى, نيايش براى ما امکان پذير است, زيرا هميشه روزنه هايى از ديوارهاى اين جهان کهنسال, بربى نهايت باز است و ما از رصدگاه اين کالبد خاکى, مى توانيم آن سوى جهان را نظاره کنيم. سرودنيايش که از اعماق جان برمىآيد و به خاموشى اشتياق دارد; شايد روح انسانى درخاموشى مطلق راز ديگرى احساس مى کند; آرى لذت نيايش شبانگاهى, لذت وصف ناپذيرى دارد; شايد در آن هنگام که تاريکى مطلق فضاى پيرامون ما را در برمى گيرد, روشنايى آن دريچه اسرارآميز, روشن تر و نمودارتر مى گردد. (11)
در آيات صحيفه آسمانى و روايات توصيه شده است که هرگاه نسيم رحمت الهى وزيدن گرفت و انسان احساس کرد دلش ميل به سخن گفتن با خدا دارد, نيايش کند. علاوه برآن, زمان هايى نيز در آيات و روايات به عنوان وقت هاى مناسب براى نيايش سفارش شده است; از جمله بعد از اقامه نماز, شب و روز جمعه, نيمه شب, از سحر تا طلوع آفتاب, هنگام بارش باران, هنگام تلاوت قرآن و اذان. در اين لحظات اميد به استجابت بيشتر است.
4. پيوستگي ياد خدا: شکى نيست که انسان ها همواره نيازمند لطف هاى پروردگار هستند و زمانى نيست که از ذات اقدس خداوندى بى نياز باشند. به همين جهت مى بايست انسان درتمامى حالات; خوشى و ناخوشى, سلامت وکسالت, همواره به يادخدا باشد.
امام صادق(ع) فرمود: هرکسى که در همه حال به دعا مشغول باشد, دعاى او در هنگام گرفتارى به استجابت نزديک تر است; چون فرشتگان در هنگام بلا مى گويند: اين صداى آشنايى است; و دعاى او در آسمان در پرده و حجاب نخواهد بود; در حالى که اگر انسان تنها در گرفتاري ها پروردگار را بخواند, دعا و نيايش از اجابت دورتر است; چون فرشتگان مى گويند: اين صداى ناآشنايى است.
5. اميد واري به خداوند: دعا کننده بايد با اميد و اطمينان کامل دعا کند و نه با شک و ترديد و سوءظن . در دعاى ابى حمزه ثمالى چنين مى خوانيم: بارلها! مى دانم که توبراى کسى که به تواميدوار است در مقام و موضع اجابت هستى .
و در اعمال بيست و هفتم رجب چنين آمده است : پروردگارا! با دعا و خواندنى از تو تقاضا و طلب مى کنم که يک فرد اميدوار تو را آنگونه دعا کرد و تو هم او را به آرزويش رساندى .
6. اصرار و الحاح در دعا: يکى از عواملى که سبب استجابت دعا مى‏گردد اصرار در دعا مى‏باشد. خداى متعال بنا به دلائلى گاهى اوقات دعاى بنده خويش را سريعاً ا جابت نمى‏کند حال يا به علت گناهى که انجام داده و بايد توبه کند و يا به علت عدم وجود شرايط لازم و نياز به فرصت براى استجابت دعا از مجراى طبيعى و يا به جهت اين که خداى متعال مى‏خواهد بنده‏اش ارتباط خود را با او بيش‏تر کند و به درگاه او توجه زيادتر داشته باشد بنابراين اصرار در دعا خود مى‏تواند عاملى در استجابت دعا محسوب شود. و خود اصرار ورزيدن در دعا موجب خوشنودى خداوند متعال است.
امام باقر (ع) مى‏فرمايد: بدرستى که خداوند متعال کراهت دارد از اصرار مردم نسبت به يکديگر براى اداى حاجات در حالى که آن را براى خود دوست دارد. (12)
و نيز مى‏فرمايد: به خدا قسم اصرار نمى‏ورزد بنده مؤمن بر خداوند متعال براى حاجتى مگر اين که آن را برآورده مى‏سازد. (13).
رسول اکرم (ص) مى‏فرمايد:خداى متعال درخواست‏کننده را دوست دارد. (14)
بنابراين اصرار در دعا به پيشگاه الهى گذشته از اينکه موجب برآورده شدن حاجت مى‏شود. فى نفسه امرى مطلوب و مورد عنايت خداوند متعال مى‏باشد بدين جهت هيچگاه نبايد از تأخير در استجابت دعا دلگير و نا اميد شويم.
پيامبر اسلام (ص) مى‏فرمايد: خدا رحمت کند بنده‏اى را که از خداوند متعال حاجتى را درخواست کند و بر آن اصرار بورزد. چه حاجتش برآورده شود و چه برآورده نگردد. (15)
به اجابت نرسيدن دعا هرگز نبايد باعث نااميدى از رحمت پروردگار شود; زيرا گاهى ممکن است دعاى شخص تا 20 سال به تإخير بيافتد. (16).
در برخى از موارد خداوند دعاى بنده را مستجاب نمى کند, چون دوست دارد صداى بنده خود را بشنود و همواره او را بردرخانه اش ببيند. (17)
اى بسا مخلص که نالد در دعا تا رود دود خلوصش برسما
پس ملايک با خدا نالند زار کاى مجيب هر دعاى مستجار
بنده مومن تضرع مى کند او نمى داند بجز تو مستند
تو عطا بيگانگان را مى دهى ازتو دارد آرزو هر مشتهى
حق بفرمايد: نه از خوارى اوست عين تإخير عطا يارى اوست
خوش همى آيد مرا آواز او وآن خدايا گفتن و آن راز او
7. توسل به اولياي الهي: وسيله قرار دادن کساني که مي توانند ميان ما و خداوند واسطه شوند، باب وسيعي دارد. هر کسي به هر مقداري که نزد خداي تعالي عزيز و آبرومند است ، مي تواند وسيله انسان به درگاه الهي براي رسيدن به حاجت ها و نيازها باشد و در امر استجابت دعا وساطت نمايد. برترين کساني که از وجاهت و آبرومندي کامل نزد خداوند برخوردارند، معصومين (ع) هستند. پس از ايشان البته مقربان درگاه الهي از اهل معرفت و کمال و حتي مومنان و کساني که اجمالا آبرومند هستند، وسيله خداوند محسوب مي شوند.
پيامبر اکرم(ص) فرموده است: «خداوند عزوجل مى‏فرمايد: اى بندگان من! گرامى‏ترين خلق و پرفضيلت‏ترين آنان نزد من، محمد و برادرش على و امامان بعد از وى هستند. اينان «وسيله»ها به سوى من مى‏باشند. هر کس حاجتى دارد و نفعى را طالب است و يا دچار حادثه‏اى سخت و زيان‏بار گشته و برطرف شدن آن را مى‏خواهد، مرا به محمد و آل طاهرينش بخواند تا به نيکوترين وجه حاجت او را برآورم» (18)
پس از اينکه آدم ابوالبشر مرتکب ترک اولى‏ شد، در مقام توبه به پيشگاه خداوند عرضه داشت: پروردگارا به حق محمد(ص) از تو مى‏خواهم که مرا بيامرزى... (19)
در کتاب‏ها و مدارک معتبر اهل سنت آمده است: هرگاه قحطى و خشکسالى پيش مى‏آمد، عمر از طريق توسّل به عباس عموى پيامبر، طلب باران مى‏کرد و مى‏گفت: به خدا سوگند! عباس وسيله به درگاه الهى و داراى قرب و منزلت نزد او است و خدايا! ما به وسيله عموى پيغمبرمان به تو روى مى‏آوريم، پس سيرابمان کن» (20).
عثمان بن حنيف مى‏گويد: روزى در محضر پيامبر اکرم(ص) بودم، حضرت به شخصى که مشکل خود را به ايشان عرضه مى‏کرد، شيوه دعا و توسّل را چنين تعليم فرمود: برو وضو بساز و دو رکعت نماز به جا آور و پس از آن خداوند را با اين جملات بخوان: «بارخدايا! از تو درخواست مى‏کنم و به تو روى مى‏آورم به پيامبرت، پيامبر رحمت. اى محمد! من به حق تو به سوى خدايم روى آورده‏ام تا حاجتم برآورده شود. خدايا! پيامبرت را در مورد من شفيع قرار ده». (21).

3- رعايت آداب: رعايت آداب دعا در ارتباط موثر با خداوند نقش به سزايي دارد، در اين قسمت آداب استجابت دعا که در روايات به آنها اشاره شده، ذکر مى‏کنيم. از جمله:
1. گفتن بسم الله الرحمن الرحيم در ابتدا
2. فرستادن صلوات 3- 1 بار حداقل
3. استغفار و اظهار فروتني و دوري از حالت طلب کاري و ... .
برآوردن حاجت نيازمندان: خدمت به بندگان الهي، به خصوص رسيدگي به وضعيت فقراء اهل ايمان، سبب تقويت ارتباط انسان با خداوند و استجابت دعا مى‏گردد. طبيعى است که هر قدر اعمال نيک انسان بهتر باشد لطف الهى به او بيشتر است.

4- شرايط خواسته و حاجت :
1. با حکمت الهى مغايرت نداشته باشد: خداى متعال بر اساس حکمت خود اين عالم را طبق قوانين خاص اداره مى‏کند و هيچگاه، اين قوانين را نقض نمى‏کند بنابراين استجابت دعا بايد از کانال قوانين و سنن الهى جريان يابد و اگر دعايى نقض کننده اين مطلب باشد مستجاب نمى‏شود. زيرا خداى متعال فقط کريم نيست بلکه حکيم نيز هست و هيچ صفتى از صفات او صفت ديگرش را نقض نمى‏کند.
امام على (ع) مى‏فرمايد خداوند سبحان حکمت خويش را نقض نمى‏کند بنابراين هر دعايى را مستجاب نمى‏سازد. (22).
2. مطابق مصلحت باشد: در ضمن شمارش علل گوناگونى که باعث مى‏شود حاجات انسان سريعاً اجابت نشود، يکى از مهمترين آن علّتها اين است که گاهى اوقات انسان از خداوند چيزهايى را درخواست مى‏نمايد و فکر مى‏کند اجابت آن به نفع او مى‏باشد حال آن که در واقع اجابت آن درخواست به ضرر اوست. درسوره بقره آمده است: «چه بسا چيزى را خوش نداشته باشيد حال آنکه خير شما در آن است و يا چيزى را دوست داشته باشيد، حال آنکه شرّ شما در آن است». (23).

پانوشت:
1- (غافر 60)
2- کافي، ج2، 467
3- مائده، آيه 35
4- بحار الانوار،ج73،ص329
5- بحار الانوار،ج93،ص358
6- ميزان الحکمه،ج3،ص875
7- اصول کافي،ج2،ص474
8- بحارالانوار،ج93،ص368
9- الميزان،ج2،ص43
10- ميزان الحکمه،حديث5606
11- نيايش امام حسين(ع)در عرفات،ص11
12- ميزان الحکمه،ج2،ص880
13- ميزان الحکمه،ج2،ص880
14- ميزان الحکمه،ج2،ص880
15- ميزان الحکمه،ج2،ص880
16- کافي،ج2،ص355
17- کافي،ج2، ص479
18- بحارالانوار، ج 94، ص 22، ح 20
19- مستدرک صحيحين، ج 2، ص615
20- اسدالغابه، ج 3، ص 165
21- مسند احمد بن حنبل، ج 4، ص 138
22- ميزان الحکمه،ج2،ص876
23- بقره, آيه 216

🌺
☘️🌺
🌺☘️🌺☘️🌺☘️
pasokhgoo5