خوب تربيت کردن يعني چه؟

اخلاق و عرفان_مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی

پرسش:
همه ميگويند فرزندت را خوب تربيت کن
خوب تربيت کردن يعني چه؟ بايد فرزندم چگونه باشد؟
🌸☘️☘️☘️☘️☘️🌸
پاسخ:
با عرض سلام و ادب خدمت شما
از حسن اعتمادتون سپاسگذارم امیدوارم زندگی بسیار خوب و موفق و با عاقبت بخیری را داشته باشید
پرسشگر محترم؛
براي داشتن بچه‌هاي سالم و صالح, و تربیت صحیح آنها، بايد سعي نمود به شيوه‌اي درست آن ها را  تربيت كرد. آنچه كه در اين جا اهميت فراوان دارد، شناخت و كاربرد اين شيوه‌ها است.
البته در اين جا مجال بحث از همه  روش‌هاي تربيتي نيست. شايد بحث از اين مساله نياز به چندين كتاب داشته باشد و نتوان با با يك پاسخ همه آن ها را تبيين نمود.
 در ادامه فقط چند نمونه از روش‌هاي مهم تربيتي را ذكر مي‌كنيم. اميدواريم كه اين مطالب مقدمه‌اي براي مطالعات بيش تر باشد:
الف- الگو دهی
يكی از عوامل مهم كه در نوع تربيت فرزندان تاثير فراوان دارد، الگوگيري از رفتارهاي والدين است. بي‌ترديد اگر والدين خود افرادي بي‌بند و بار يا ناصالح باشند, تربيت فرزند صالح دشوار خواهد بود. در روايتي از امام باقر عليه السّلام
 مي‌خوانيم:
  يحفظ الاطفال بصلاح آبائهم؛  مصونيت اطفال ـ  از خطرات و انحراف ها ـ در پرتو صلاحيت و شايستگي پدران آن ها است.
 نوع روابط والدين با يكديگر و نحوه برخورد آن ها با مشكلات روزمره، رفتار فرزندان را تحت تاثير قرار مي‌دهد . مي‌توان گفت كودك قبل از شنيدن سخنان والدين، به رفتارهاي آنان نگاه كرده و الگوگيري مي‌كند.
 اگر فرزند ببيند پدر هر موقع عصباني مي‌شود، به ديگران فحش و ناسزا مي‌گويد و تندخويي مي‌كند، او هم ياد مي‌گيرد در چنين مواقعي تند خويي كند؛ ولي برعكس اگر پدر در چينن مواقعي آرامش خود را حفظ كرده و سعي كند با برخورد منطقي و حفظ خونسردي مساله را حل كند، فرزند هم با ديدن اين رفتارها ياد مي‌گيرد كه در صورت بروز
 ناملايماتي ، نياز به پرخاشگري نيست، بلكه مي‌توان با روش هاي بهتر بر مشكلات چیره آمد.
ب- مراقبت بر رفت و آمدها و نوع دوستان فرزند
از جمله عوامل موثر در تربيت فرزند سالم، رفت و آمد آن ها با همسالان صالح است. مي‌توانيد از طريق سكونت در محيطي سالم، ثبت نام فرزند در مدرسه‌اي مطمئن و  رفت و آمد با آشنايان متعهد، زمينه يافتن دوستان سالم را براي فرزندان مهيا كنيد.
از سوي ديگر بايد تلاش كنيد كه فرزندان‌تان با افراد ناباب دوست نشود؛ زيرا دوستي با چنين افرادي مي‌تواند زمينه انحراف آن ها را فراهم آورد. در مورد دوستي با اشرار روايت زيبايي از حضرت علي عليه السلام نقل شده است كه در اين روايت مي‌خوانيم:
 صُحْبَةُ الْأَشْرَارِ تَكْسِبُ الشَّرَّ كَالرِّيحِ إِذَا مَرَّتْ بِالنَّتْنِ حَمَلَتْ نَتْناً؛
 همنشيني با بدان ،بدي به دنبال مي‌آورد ،همان گونه كه باد اگر بر چيز گنديده بوزد ،با خود بوي گنديده حمل مي‌كند.
ج- توجه به نیازهای روانی فرزند
 فرزندان هم نيازهاي جسمي و هم نيازهاي روحي و رواني دارند. بي‌توجهي و يا عدم ارضاي درست آن ها مي‌تواند پيامدهاي منفي از قبيل رفتارهاي ناشايست داشته باشد.
والدين بايد توجه كنند كه فرزندان شان تشنه توجه، محبت، عزت نفس و ... هستند. اگر در محيط سالم خانواده سيراب نشوند، ممكن است براي رفع عطش سراغ افراد ناباب بروند . در نتيجه دچار مسموميت روحي شوند.
 تا حد امكان نگذاريد بين نيازهاي مشروع فرزند و دينداري تعارض به وجود آيد. مثلا در دوران طفوليت اگر كودك ببيند به خاطر نماز خواندن والدين، بايد مدت زيادي گرسنگي بكشد يا به خاطر رفتن افراطي والدين به مسجد، بايد از توجه آن ها به مدت طولاني محروم شود، در چنين شرايطي ممكن است نماز يا مسجد را منافي با نيازهاي اوليه خود بداند . در نتيجه حالت بي‌علاقگي پيدا كند. بهتر است والدين در چنين مواقعي قبل از نماز گرسنگي كودك را برطرف كند  . او را با خود به مسجد برده و  مورد توجه قرار دهند و يا حداقل رفت و آمد هاي خود را متعادل نمايند و....
چند نمونه ديگر از شيوه هاي مهم تربيتي را به صورت گذرا مورد اشاره قرار مي‌دهيم :
 1- معرفي الگو‌هاي صالح به صورت غيرمستقيم ( با استفاده از  فيلم‌ها، داستان‌ها و خاطرات بزرگان، و...)
 2- ايجاد رابطه صميمي با فرزندان
3- دوري از لقمه حرام ( كه واقعا تاثير بدي در تربيت دارد)
 4- آشنايي با تغييرات و نيازهايي كه در هر دور سني كودك با آن ها مواجه مي‌شود . ارائه  اطلاعات و آموزش‌هاي مناسب به آن ها در موقعيت هاي لازم؛(  آشنا كردن دانش آموزان دوران راهنمايي از احتمال سوء استفاده جنسي و عواقب وخيم آن و ياد دادن نكات پيشگيرانه )
 5- گوش كردن فعال و نشستن پاي دردل فرزند ، مخصوصا در سنين نوجواني،( با صرف گوش كردن حداقل فرزند احساس خواهد كه به او توجه مي‌شود . نيازي نمي‌‌بينيد كه با هر فرد مشكوك درد دل كند)
 6- عدم تلقين شرارت به فرزندان؛ ( فرزند هر چه بيش تر خود را بد بداند، راحت‌تر مي‌تواند دست به رفتارهاي ناشايست بزند)
 7- عدم سرزنش افراطي؛ ( سرزنش افراطي انگيزه لجاجت را فراهم مي‌كند).
  8- عدم كنترل مستقيم و افراطي نوجوان،( نوجوان نياز به استقلال دارد . كنترل مستقيم مي‌تواند با اين نياز او منافات داشته باشد. در اين شرايط بهتر است از نظارت غيرمستقيم استفاده گردد )
 9- دوري از محبت افراطي  و لوس نمودن فرزند (محبت افراطي مي‌‌تواند توقعات را بالا ببرد، يعني اين كه چنين فردي امكان دارد دچار خودبزرگ بيني و تكبر شود و مشكلاتي را به وجود آورد)
 10- عدم تحقير فرزند ( اگر فرزند دچار احساس حقارت شود، از  پيامدهاي احتمالي اين است كه براي مطرح كردن خود دست به رفتارهاي غلط مي‌زند يا برعكس، منزوي و گوشه‌گير مي‌شود . اعتماد به نفسش را از دست مي‌دهد و...)
 11-  دعا براي صالح شدن فرزندان و.....
در پايان چند كتاب معرفي مي كنيم كه مطالعه آن ها مي‌تواند مفيد باشد:
- كودكي با بوي سيب، بهجت مرادي، ، انتشارات سجايا.
- آموزش اخلاق، رفتار اجتماعي و قانون پذيري به كودكان؛  مسعود جان بزرگي، ناهيد نوري، مژگان آگاه هريس،  انتشارات ارجمند.
- مادر اگر اين‌گونه مي‌بود، راضيه محمد‌زاده، مركز فرهنگي انتشاراتي منير

موفق باشید
🌺
☘️🌺
🌺☘️🌺☘️🌺☘️