خانواده و تربیت کودک

نقش اقتصاد خانواده در تربیت کودک

یکی از مسایل مهم خانواده، تنظیم امور اقتصادی و تدبیر درآمد و مصرف خانواده است. هر خانواده ای که با برنامه ریزی حساب شده، هزینه های روزانه خود را بر اساس درآمدش تنظیم کند و در مصرف پول، نیازهای ضروری افرادش را مورد توجه قرار دهد، با آسوده خاطری بیشتر زندگی خواهد کرد و از آرامش فزونتری برخوردار خواهد بود.

برعکس، خانواده ای که در امور اقتصادی زندگی، بدون تدبیر حرکت کند و برای مخارج خود حسابی نداشته باشد، علاوه بر بدهکاری، در اضطراب و نگرانی همیشگی به سر خواهد برد و از وضع موجود جامعه و درآمدها گله مند و ناراضی خواهد بود.

امام صادق(ع) می فرماید:

«تمام کمالات در سه چیز جمع است که یکی از آنها تقدیر (اندازه گیری) در زندگی و معاش است.»(6)

همچنین می فرماید:

«وقتی خداوند برای خانواده ای خیر و خوبی بخواهد، سازش در زندگی و تدبیر را به آنها عطا خواهد کرد.»(7)

تدبیر در امور اقتصادی، نیازمند تفاهم و همفکری زن و شوهر است. در پرتو این تعاون می توان فرزندانی صرفه جو تربیت کرد. اگر فرزندان به درآمد مدیر خانواده توجه نداشته باشند و بخواهند بی حساب خرج کنند، خانواده را به فقر و ورشکستگی گرفتار خواهند کرد. کودکان که همان پدران و مادران آینده هستند، باید درس اقتصاد و هماهنگی بین دخل و خرج را در خانواده بیاموزند. باید مشکلات شغلی پدر و راههای ضروری خرج را برای آنها تبیین کرد و آنها را در اقتصاد خانواده شریک دانست.

مهمترین فردی که می تواند این غریزه کودک را بیدار کرده، به آن جهت دهد، مادر است که همزمان با تأمین نیازهای غذایی و پوشاکی فرزندان، می تواند روح قناعت، آبروداری و حفظ شخصیت انسانی را به آنها آموزش دهد و از ایشان فرزندانی قانع و صرفه جو بار آورد.

«سخاوت» یکی از جلوه های ارزنده اقتصاد سالم، در خانواده هاست.

رشد و پرورش این صفت، تحت مراقبتها و تربیتهای پدر و مادر امکانپذیر است. از آنجا که پدر و مادر الگوی کودکان هستند و مورد تقلید آنها واقع می شوند. اگر سخاوتمند باشند، یعنی خودشان خرج کنند و در کارهای خیر شرکت کنند، کودکان نیز از شیوه رفتاری آنها تقلید کرده، به تدریج به بخشندگی، کمک به مستمندان و امور خیریه عادت می کنند.

از این رو، پدر و مادر می توانند با استفاده از روشهای زیر به پرورش روحیه سخاوت در کودک خود اقدام کنند:

1ـ به بچه ها پیشنهاد کنید که مقداری از چیزهایی که متعلق به خود آنهاست به پدر و مادر یا خواهر و برادر خود ببخشند؛ آن گاه آنها را مورد تشویق و تمجید قرار دهید، ناگفته نماند که این پیشنهاد، گاه گاه و به مقدار کم و با اختیار کودک باشد تا نتیجه معکوس نداشته باشد.

2ـ به بچه ها یاد دهید که از پول توجیبی خود گهگاه به بینوایان کمک کرده، یا در صندوقهای صدقه بیندازند. در بعض احادیث سفارش شده است که صدقه را توسط کودک خویش پرداخت کنید.

3ـ بیان مشکلات زندگی فقیران و مستمندان، بهترین عامل توجه دادن کودک به قشر محروم جامعه است. از این رو، پدر و مادر در فرصتهای مناسب و بزنگاههای حساس، زندگی بینوایان را برای فرزندانشان تعریف کنند و یا آنها را با خود به محله های فقیرنشین و منازل آنها یا پرورشگاهها برده تا از نزدیک با وضعیت اقتصادی آنها آشنا شوند.

در اینجاست که پدر و مادر می توانند در حضور کودکانشان به مستمندان کمک کنند تا فرزندان نیز از آنان تقلید نمایند.(8)

6ـ خانواده و تربیت کودک، علی قائمی، ص175.

7ـ نهج البلاغه، صبحی صالح، ص391.

8ـ اقتباس از کودک، محمدتقی فلسفی، ج1، ص481.