خانواده و تربیت کودک

ب ـ نیاز به آرامش روحی

بهترین روش برای حفظ آرامش روحی فرزندان، همنشینی با آنان و مراقبت از احوال آنهاست. لحظاتی که پدر و مادر در کنار فرزندانشان می نشینند و با آنها سخن می گویند یا بازی می کنند، بهترین لحظات و بالاترین ارزشها برای فرزندان است؛ چرا که وقتی کودک احساس کرد که پدر به او توجه داشته، ناراحتی و خوشحالی او برایش مهم است، دلبستگی همراه با آرامش بیشتری به خانواده خود پیدا می کند. و اینجاست که روحیات پدر و مادر در او شکل می گیرد، و آنها برایش به تکیه گاهی محکم، تبدیل می شوند. در این صورت، کودک در خانه، احساس زیادی بودن نمی کند و امنیت روحی لازم را به دست می آورد. امیر مؤمنان علی علیه السلام به فرزندش امام حسن(ع) فرمود:

«وَجَدتُکَ بَعضی بَل وَجَدْتُکَ کُلی حَتّی کاَنَّ شیئا لو اَصابَکَ اَصابَنی و کاَنَّ الموتَ لَو اَتاکَ اَتانی. فَعَنانی مِن أمرِکَ ما یُعنینی مِن اَمرِ نفسی»(2)

تو را جزئی از خود، بلکه همه خود یافتم؛ آن چنان که اگر ناراحتی به تو رسد، به من رسیده است؛ و اگر مرگ دامنت را گیرد، گویا دامن مرا گرفته است. بدین جهت، اهتمام به کار تو را اهتمام به کار خود یافتم.

در محیط خانه، بعضی کودکان از گناه می ترسند و بعضی از پدر. آنجا که ترس از گناه باشد، ترسهای بی حساب وجود ندارد؛ آنجا مهد بهترین تربیت است. در آنجا اطفال به درستکاری و صحت عمل عادت می کنند و معنای این جمله را بخوبی می فهمند که «آن را که حساب پاک است از محاسبه چه باک است» در آنجا کودکان می دانند که تنها باید از گناه و تخلفات خود بترسند و بس. در چنین شرایطی، پدر با دارا بودن شخصیت و ابهت، رؤوف و مهربان است، آما آنجا که ترس از پدر خشن و بداخلاق باشد، پدری که بی جهت، ناسزا می گوید و بی جهت، فرزندان را می زند، خانه، کانونی گرم و باصفا و آرام نخواهد بود، زیرا در نظر این کودکان تنها راضی نگاه داشتن پدر خودسر و مصون ماندن از شر او مهم است و بس.(3)

چند نکته

به کارگیری توصیه های زیر، میزان آرامش روحی حاکم بر محیط خانواده را افزایش می دهد. در نتیجه، کودک با روانی سالم و آسوده، پرورش یافته، آینده درخشانی را برای خود پایه ریزی خواهد کرد.

1ـ کودکی که گفتار و رفتارش در خانه به مسخره گرفته شود، احساس ناامنی خواهد کرد.

2ـ کودکی که در خانه، شاهد تبعیض و مشاجرات لفظی و عملی پدر و مادر خود باشد، امنیت خود را در معرض خطر می بیند.

3ـ کودکی که دچار محرومیت از محبت است، امنیت ندارد.

4ـ کودکی که پدر و مادرش ثبات اخلاقی ندارند و هر لحظه درخواست جدیدی از کودک می نمایند، با دلهره و ناامنی روحی، زندگی خواهد کرد.

5ـ طفلی که والدینش زود از او راضی نمی شوند و توقعات آنها از توان جسمی کودک بالاتر است، دچار ناامنی روانی خواهد شد.(4)

2ـ کافی، ج5، ص88.

3ـ اقتباس از آیین تربیت، ابراهیم امینی، ص226.

4ـ بحارالانوار، ج23، ص114.