آمـوزه هـاى زنـدگـانـى حضـرت زهرا(س)-1
دوشنبه 27 دی 1389 7:19 PM
ديـدگـاههاى اخلاقـى در سيـره و سخن الهى (1)
آغاز سخن
نگاه جمع و بينـش كامل ديـن و پيشـوايان دينى به گستره هستـى و آفريده هاى آفرينش, امتيازى چشمگير در آييـن اسلام محسوب مى شود و نشان از برترى پايـدار و جـوابگـويـى جاودان به تمامـى پرسشهاى امـروز, فـردا و فـرداهـا خـواهـد داشت.
((انسان)) كه والاتريـن آفريده خداوند است, جايگاه ويژه اى داشته و از موقعيت ممتازى در عرصه هستى برخوردار است. از ايـن رو, چون از زواياى مختلفى به ابعاد شخصيتـى او نگريسته مى شـود, دانشهاى گوناگونى به روشنگرى و پاسخگـويى مـى پردازند; آنجا كه جلـوه هاى ظاهرى رفتار, گفتار و پندار او بررسى مى شود, ((علـم فقه)) بدان پـرداخته و عهده دار ايـن مهم مـى شـود. و آنگـاه كه در بــــاده خردورزى, انديشمنـدى و نيروى عقل سخـن به ميان مـىآيـد, ((علـم عقايد)) با تـوانمندى خاص خود مطرح مى شود. و چـون در باره عشق, عاطفه, و قلب, آموزه هايى انسان ساز و حيات بخـش مى يابيـم, ((علـم اخلاق))(1) را مى بينيـم كه با سلسله سخنان و مـوعظه هاى بنياديـن خـود مـا را به حكمت, عفت, عدالت و شجـاعت فـرا مـى خـوانـد تـا ((انسان كامل)) شويـم و چون گوهرى گرانبها در آغوش آفرينش قرار يـابيـم.(2) چنيـن نگـرش همه سـويه اسلام به جلـوه ها و چهره هـاى زندگى, موجب گرديده كه مجمـوعه پندارها, رفتارها و گفتارهاى ما در ((ايمان)), ((اعمال)) و ((اخلاق)) ديده شـود و هر يك خصوصيات ويژه اى يـافته و از سـوى ديگـر در دو ضلع ديگـر شخصيت افــراد, تإثير گذارد.
در ايـن ميان ((اخلاق پسنديده و آسمانى)) ـ كه مجموعه اى از حالات مثبت و به دور از غبارهاى تيرگـى بخـش شيطانى است ـ سرآمد شمرده شـده و سكاندار وجـود پرتلاطـم ما, در صحنه هاى پرحادثه و فراز و فرودهاى تـوان فرسا معرفى شده است. به گـونه اى كه تهذيب و تكميل ايـن بعد نقشـى ژرف در پايدارى ايمان و جاودانگـى اعمال داشته, مـددكار مطمئنـى در حفظ, تـرميـم و بالنـدگـى بـاورهاى دينـى و شيـوه هاى عرشـى زندگى خـواهد بـود. بدين خاطر ((بهتريـن سرمايه انسان)) اخلاق پسنديده دانسته شده و فلسفه بعثت رسـول اكرم, صلى الله عليه و آله و سلـم اتمام مكارم اخلاق بيان گرديده است. (3) 2آثـار و انـواع اخلاق2 رهآورد اخلاق شايسته, فـردوس الهى دانسته شده و پروردگار متعال پس از بيان صفات چنيـن انسانهاى پاك نهادى مـى فرمايد: ((اولئك فـى جنات مكرمـون))(4) ((آنها هستنـد كه در بـاغهايـى[ از بهشت] گـرامـى و عزيز خـواهنـد بود)).
آنگاه كه انـواع اخلاق در كلام خـداوند مطرح مـى شـود, به برخـورد جالب, مهربان و مشفقانه رسـولان الهى در عرصه اجتماع اشاره شـده كه همـراه با عشق به وظيفه و صفا و صميميت پيامبـرانه در جـواب كافران, خـود را فرستاده اى ناصح و دلسوز از سـوى خداوند معرفـى كـرده كه نقشـى جز خيـرخـواهـى و بيان پيامهاى الهى بـراى آنان نخـواهنـد داشت. (5) اخلاق اسلامـى گنجينه اى گرانبها از گـوهرهاى فكرى, اقتصادى, عبادى در باره خـود, خـداوند و خلق معرفـى شـده است.(6) روابط عاطفـى و منطقـى انبيا با مردم و نقـش كيمياگـون حسـن خلق و احسان رسـولان و رهبران فكرى فرهنگى در جلـوه ((اخلاق انبيا)) مطرح شده است(7) و نـورانيت و روشنى بخشـى اخلاق شعيب در قرآن به طور جامع بدان اشاره شده است. بدان حد كه اهل مديـن با اعتراف به ايـن بعد اخلاقى تربيتـى, وى را صاحب رشد و اخلاقى والا مـى دانستنـد.(8) آنگـاه كه به شيـوه هاى مـوفقيت رسـول اكـرم(ص) پرداخته مى شـود; اخلاق پسنديده و احسان والاى وى سرآمد(9) تمامـى صفات معرفـى شده به گـونه اى كه خداوند, خـود ايـن ويژگى آسمانى حضرت محمـد(ص) را ستـوده و با صراحت از آن نام مـى بـرد كه: ((و انك لعلـى خلق عظيـم)).(10) و به راستـى كه صـاحب اخلاقـى والا و برجسته اى هستى.(11)
ياس ياسين و سيره و سخن آسمانى
· ياس بوى مهربانى مى دهد ياس ما را رو به پاكى مى برد ياس مثل عطر پاك نيت است ياس را آيينه ها رو كرده اند ياس بوى حوض كوثر مى دهد عطر اخلاق پيمبر مى دهد(12)
· عطر دوران جوانى مى دهد رو به عشق اشتراكى مى برد ياس استنشاق معصوميتست ياس را پيغمبران بو كرده اند عطر اخلاق پيمبر مى دهد(12) عطر اخلاق پيمبر مى دهد(12)
فاطمه زهـرا(س) بانـويـى آگاه به مبـانـى اسلام و آشنا به اصـول اخلاقـى بـود. او كه بـا آيات قـرآن و حلاوت آن در تلاوت, تفكـر و تإمل خـويـش مإنوس بـود و از سيره و سخـن رسـول الله نسبت به اخلاق الهى و پسنديده آگاهى داشت, از آغاز طفـوليت نمونه اى كامل و اسـوه اى برجسته بـراى همگان بـود. اطلاعات بيكران آن پاك بانـو نسبت به ارزشهاى اصيل اخلاق و آداب(13) و شنـاخت ژرف اخلاقيات به عنـوان بخـش عظيمـى از معارف ديـن در چهره هـا و نمـودهــــــاى گـوناگـون(14), نگاهـى همه سـويه و پـروسعت در ايـن بـاره به وى بخشيـده بـود, به گـونه اى كه در سيـره و سخــــن او, دهها نكته درسآمـوز و معرفتآفريـن ديـده مـى شـود كه براى شيفتگان تهذيب و تربيت ره توشه هايى ارزشمند و جاودان خواهد بـود. با هـم برخى از ايـن گلـواژه هـاى معرفت را مـى نگـريـم:
