بعد از راهپیمایی پرشور تاسوعای حسینی در ایران، امریکایی‌ها می‌نویسند: (ایت‌الله خمینی از پاریس برپایی تظاهرات روز گذشته را یک پیروزی خواند.)[1] امریکایی‌ها همچنین در تحلیل مغرضانه‌ای در مورد راهپیمایی‌های تاسوعا و عاشورا می‌نویسند: (از ان جایی که ]ایت‌الله [خمینی و دستیارانش در پاریس روی مسیله عاشورا به عنوان نقطه اوج مبارزه خویش بر علیه شاه تکیه زیادی کرده‌اند، برای ایشان خیلی پراهمیت است که نگذارند این روز بدون حادثه بگذرد.) در حالی که بنابر گزارش خود انها راهپیمایی‌های تاسوعا و عاشورای حسینی جزو کم حادثه‌ترین راهپیمایی‌های سال 1357 بودند.[2]
هدایت برنامه‌های بزرگداشت شهیدان و همچنین اعتصابات، از دیگر فعالیت‌های امام خمینی در پاریس بود: (ایت‌الله خمینی در پاریس روز دوشنبه 18 دسامبر [27 اذر 1357] را روز عزاداری برای کشته‌شدگان تظاهرات اخیر اعلام نموده است. وی همچنین از مردم خواست تا از دستورات شاه و دولت سرپیچی کنند و به اعتصاب ادامه دهند.)[3] (مشخصا از کارگران شرکت نفت خواسته است تا اعتصاب خود را طولانی کرده و فشار بر دولت [حکومت پهلوی] را ادامه دهند.)[4]
امریکایی‌ها به تفصیل در مورد نتایج درخواست امام برای اعتصاب در اسناد مختلف نوشته‌اند. در یکی از همین اسناد امده است: (دعوت ]ایت‌الله [خمینی از مردم برای شرکت در اعتصاب هجدهم دسامبر فعالیت‌های تجاری در تهران را به جز خدمات ضروری مانند بعضی از خواربار فروشی‌ها، کاملا کاهش داد. اصفهان، شیراز، تبریز و شهرهای دیگر به‌طور کلی در روز اعتصاب تعطیل بودند. دعوت برای اعتصاب عمومی ظاهرا به اعتصاب ممتد در اداره گمرک منجر شد.... خلبانان هواپیمایی ملی ایران به مدت کوتاهی در فرودگاه مهراباد دست به اعتصاب زدند. بعد از دستگیری نه نفر از خلبانان، هواپیمایی ملی ایران پروازهای خود را از سر گرفت... بسیاری از شعب بانک‌ها امروز صبح باز بودند اما همه انها عملا بعدازظهر تعطیل کردند.)[5]
موضوع بعدی که در اسناد سفارت امریکا به ان اشاره شده است، پایان یافتن مهلت ویزای امام است: (به نظر می‌رسد که فرانسه در مورد انچه که باید پس از انقضای ویزای ایت‌الله خمینی در ششم ژانویه انجام دهد سردرگم باشد. یک مقام فرانسوی متذکر گردید که امکان تجدید مجوز برای اقامت ]ایت‌الله [خمینی وجود دارد. فرانسوی‌ها در صورت انجام اقدامی علیه ]ایت‌الله [خمینی، از عکس‌العمل این اقدامات در فرانسه و به مخاطره افتادن زندگی و منافعی که در ایران دارند، بیمناک هستند. مقامات فرانسوی همچنین متذکر شدند که دولت ایران خواستار اقدامی علیه ]ایت‌الله[ خمینی نشده است. مقامات ایرانی احتمالا به این نتیجه رسیده‌اند که هر اقدام جدیدی علیه ]ایت‌الله [خمینی باعث تشنج و اختلال بیشتری در ایران خواهد شد.)[6]
در نهایت هم تلویزیون فرانسه در نهم دی‌ماه اعلام می‌کند که به ایت‌الله خمینی اجازه داده شد به‌طور نامحدودی در فرانسه بماند.[7]
یکی دیگر از اقدامات امام استفاده از فرصت حضور در فرانسه برای به چالش کشیدن شعارهای سران غرب بود. ایشان در نامه‌ای به رییس‌جمهور امریکا می‌نویسند که به خاطر کشتار مردم ایران، دست از حمایت شاه بردارد: (بیش از صد هزار نفر در روز هجدهم دسامبر در شهر مشهد به متن نامه ]ایت‌الله [خمینی که به کارتر نوشته و از وی خواسته بود که به علت عدم رعایت حقوق بشر در حمله به بیمارستان توسط عمال رژیم دست از حمایت شاه بردارد گوش فراداده‌اند.)[8]
یکی از سوالاتی که در فرانسه، بارها از امام پرسیده می‌شد، راجع‌به فرجام حکومت پهلوی بود که ایشان در یکی از این اظهارنظرها و بعد از تشکیل دولت بختیار اعلام می‌کنند که: (تشکیل هیچ دولتی را با وجود شاه نخواهد پذیرفت. شرط حمایت وی همچنان بر رفتن شاه و محو سلطنت استوار است.)[9]
امام همچنین چند روز بعد سخنان شدید‌اللحن‌تری را بیان می‌کنند که موجب ناامیدی بیشتر امریکایی‌ها می‌شود: (ایت‌الله خمینی مجددا هرگونه اشتی و مصالحه‌ای را رد کرده است و اضافه نموده هر شخصی که با رژیم مذاکره نماید وجهه‌اش را در نظر عموم از بین خواهد برد.)[10] در میان اسناد سفارت امریکا، اسناد کمی از بازه 12 دی تا 12 بهمن وجود دارد، اما در همین اسناد اندک نیز چند نکته وجود دارد.
اول اینکه اعتصابات به نقطه اوج خود می‌رسد. در همین زمینه امریکایی‌ها از وضعیت اعتصابات صنعت نفت این‌گونه می‌نویسند: (کارکنان اعتصابی صنعت نفت میزان تولید نفت را به پایین‌ترین سطح ان در طول بیست و پنج سال گذشته رسانده و این صنعت را فلج کرده‌اند... در نتیجه کمبود سوخت خیلی جدی شده است. کمبود نفت حرارتی به حدی شده که سفارت دیگر به منازل خصوصی خود نفت نمی‌دهد.... گروه فزاینده‌ای از کارکنان ما اینک در منازل سرد و بدون اب گرم زندگی می‌کنند. بعضی دیگر هم طی توافقاتی که خود داشته‌اند به منزل سایر کارکنان رفته‌اند. گیراوردن بنزین هم به همین دشواری است.)
امریکایی‌ها این وضعیت را دارای تاثیر بر روی کارکنان محلی‌شان توصیف می‌کنند و منظره پیش‌روی‌شان را در صورت استمرار وضعیت سیاسی ان ایام مبهم می‌دانند.
در مورد اعتصاب در صنعت برق و گمرکات و تاثیر انها بر روی امریکایی‌ها هم می‌نویسند: (قطع برقهای نامنظم... همه روزه در سراسر ایران اتفاق می‌افتد. انچه این قطع برقها را ناراحت‌کننده می‌سازد این است که بدون تغییر از ساعت 20 تا 22 و 30 برق قطع می‌شود... بیش از دو ماه است که گمرکات نیز اعتصاب کرده است. تعدادی از کارکنان ما بیش از پنج ماه به کار مشغول بوده، ولی نتوانسته‌اند کالاهای خود را دریافت کنند. بعضی از انها شدیدا به لباسهای زمستانی خود احتیاج دارند، ولی تلاش‌های سفارت جهت ترخیص این کالاها به جایی نرسیده است. وضعیت مراسلات رسمی نیز مخدوش شده است.)[11]
دوم، تلاش بی‌نتیجه امریکایی‌ها برای تاثیر بیشتر بر روی امام و متقاعدسازی ایشان ان هم با تمام راه‌های غیرسیاسی و بسیار مبتدیانه است: (]ایت‌الله [خمینی... اظهار داشته است که از گفت‌وگو درباره هر موضوعی که به شاه مربوط شود پرهیز دارد.)[12]
سوم، گرفتن گزارش از تمام کسانی که با امام دیدار داشته‌اند برای مطلع شدن از اخرین نظرات ایشان در مورد حکومت پهلوی است. به همین منظور در سندی امریکایی‌ها می‌نویسند: (یکی از اتباع امریکایی 5 ژانویه ]15 دی [ما را از یک مذاکره یک ـ یک‌ونیم ساعته‌ای که غروب گذشته با ایت‌الله خمینی داشته بود مطلع کرد. ]ایت‌الله [خمینی گفت... مادامی که دولت ایالات متحده از شاه حمایت می‌کند در جنایات او شریک است. ]ایت‌الله [خمینی از یک کودتای نظامی با حمایت امریکا نگران بود. (وی گفت) اگر چنین اتفاقی بیفتد مردم ایران با تمام وسایلی که در دسترس دارند مقاومت می‌کنند... ]ایت‌الله[خمینی همچنین گفت... حرکت او ضدکمونیستی است و بعد از ترک شاه این جنبش ایران را به سوی یک خلا قدرت سوق نمی‌دهد.)[13] در نهایت اما تلاش‌های امریکایی‌ها به جایی نرسید و در سندی که 12 بهمن از سفارت امریکا به وزارت خارجه انها مخابره شده، امده است: (ایت‌الله خمینی طبق برنامه در راس ساعت نه صبح با هواپیمای اجاره‌ای ایرباس به فرودگاه مهراباد وارد شد.)[14]
پی‌نوشت ها
[1] اسناد لانه جاسوسی امریکا: کتاب نهم، موسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی، 1387، ص 560، سند شماره 297، 11 دسامبر 1978- 20 اذر 1357.
[2] همان، ص 564، سند شماره 299، 11 دسامبر 1978- 20 اذر 1357.
[3] همان، ص 597، سند شماره 322، 16 دسامبر 1978- 25 اذر 1357.
[4] همان، ص 599، سند شماره 324، 16 دسامبر 1978- 25 اذر 1357.
[5] همان، ص 623، سند شماره 333، 18 دسامبر 1978- 27 اذر 1357.
[6] همان، ص 664، سند شماره 355، 23 دسامبر 1978- 2 دی 1357.
[7] همان، ص 700، سند شماره 377، 30 دسامبر 1978- 9 دی 1357.
[8] همان، ص 669، سند شماره 358، 24 دسامبر 1978- 3 دی 1357.
[9] همان، ص 705، سند شماره 380، 31 دسامبر 1978- 10 دی 1357.
[10] همان، ص 255، سند شماره 126، 5 نوامبر 1978- 14 ابان 1357.
[11] اسناد لانه جاسوسی امریکا: کتاب دهم، موسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی، 1388، صص 4 و 5، سند شماره 1، ژانویه 1979، دی و بهمن 1357.
[12] همان، ص 8، سند شماره 4، 3 ژانویه 1979- 14 دی 1357.
[13] همان، ص 9، سند شماره 5، 5 ژانویه 1979- 15 دی 1357.
[14] همان، ص 11، سند شماره 7، 1 فوریه 1979- 12 بهمن 1357.