آشنایی با سازمان ملل

سازمان ملل متحد

دبیرکل سازمان ملل متحد سرپرست دبیرخانه سازمان ملل متحد است و در رأس آن قرار دارد. او در عمل سخنگو و رهبر سازمان ملل به‌شمار می‌رود. دبیرکل اوّلین کارمند بین‌المللی است و این امر به صراحت در مادهٔ ۹۷ منشور تحت عنوان برترین کارمند سازمان ذکر شده‌است. دبیرکل از طرف مجمع عمومی بنا به توصیه شورای امنیت برای مدت پنج سال انتخاب می‌شود. نقش سیاسی و دیپلماتیک او بسیار حائز اهمیت است.

خیلی‌ها معتقدند مهم‎ترین کاری که سازمان ملل متحد و دبیرکل آن انجام می‏‌دهند، «محکوم‌کردن» اقداماتی چون جنگ و ترور در جهان است و کار دیگری از آن‎ها برنمی‌‏آید؛ این اما تنها یک شوخی است.

مهم‎ترین سازمان بین‎المللی جهان

سازمان ملل متحد بزرگترین و مهم‎ترین سازمان بین‎المللی جهان است که اگرچه شاید نتوانسته باشد به تمام اهداف بلندپروازانه‌ای که بعد از جنگ جهانی دوم برای رسیدن به آن‎ها شکل گرفت، برسد، اما در این ۷۰ سالی که از عمرش می‌گذرد، نقش مهمی در حل و فصل بسیاری از منازعات سیاسی بازی کرده و در مسائلی چون صلح و امنیت، تغییرات آب و هوایی، توسعه پایدار، حقوق بشر، ترورسیم، بهداشت، برابری جنسیتی، تولید غذا و غیره، اقدامات مهمی انجام داده است.

دبیران کل سازمان ملل متحد از آغاز تاکنون

	تصویر	نام دبیرکل	زمان تصدی سمت	کشور	دلیل اتمام دوره
		گلدوین جب	۲۴ اکتبر ۱۹۴۵ – ۱ فوریه ۱۹۴۶	بریتانیا	تا زمان انتخاب تریگوه لی دبیرکل موقت سازمان ملل بود.
		پس از جنگ جهانی دوم، دبیر اجرایی کمیسیون آمادگی سازمان ملل در اوت ۱۹۴۵ بود و تا زمان انتخاب اولین دبیرکل (بین اکتبر ۱۹۴۵ تا فوریه ۱۹۴۶)، دبیرکل موقت بود
۱		تریگوه لی	۱ فوریه ۱۹۴۶ – ۱۰ نوامبر ۱۹۵۲	نروژ	استعفا
۱		تریگوه لی، وزیر امور خارجه نروژ و یک رهبر کارگری سابق، از سوی شوروی برای تصدی این سمت پیشنهاد شده بود. پس از مداخله سازمان ملل در جنگ کره، در سال ۱۹۵۱، شوروی انتصاب مجدد وی را وتو کرد. آمریکا توانست وتوی شوروی را دور زده و تریگوه لی را مستقیم به مجمع عمومی معرفی کند. وی با ۴۶ رای موافق، ۵ رای مخالف و ۸ رای ممتنع به کار خود ادامه داد. شوروی به خصومت خود با تریگوه لی ادامه داد و وی در ۱۹۵۲ از سمت خود استعفا کرد
۲		داگ هامرشولد	۱۰ آوریل ۱۹۵۳ – ۱۸ سپتامبر ۱۹۶۱	سوئد	ضمن عملیات صلحبانی در کنگو، در سقوط هواپیما بر فراز رودزیای شمالی (زامبیای کنونی) درگذشت.
۲	پس از وتو شدن چند نامزد، هامرشولد به عنوان نامزد مورد تأیید شورای امنیت مطرح شد. در سال ۱۹۵۷ با اکثریت قاطع آرا برای بار دوم انتخاب شد. اتحاد جماهیر شوروی از رهبری وی بر سازمان ملل در جریان بحران کنگو خشمگین بود و پیشنهاد کرد که سمت دبیرکل سازمان ملل متحد با یک ترویکا (هیئت اجرایی سه نفره) جایگزین شود. در پی مخالفت شدید کشورهای غربی، شوروی از این پیشنهاد صرف نظر کرد. همارشولد در سقوط هواپیما در ۱۹۶۱ در گذشت. جان اف. کندی رئیس‌جمهور آمریکا وی را بزرگترین سیاستمدار قرن خواند.
۳		او تانت	۳۰ نوامبر ۱۹۶۱ – ۳۱ دسامبر ۱۹۷۱	میانمار	از پذیرش نامزدی برای یک دوره دیگر اجتناب کرد.
۴		کورت والدهایم	۱ ژانویه ۱۹۷۲ – ۳۱ دسامبر ۱۹۸۱	اتریش	چین ادامه کارش برای دوره سوم را وتو کرد.
۵		خاویر پرز دکوئیار	۱ ژانویه ۱۹۸۲ – ۳۱ دسامبر ۱۹۹۱	پرو	از پذیرش نامزدی برای دوره سوم اجتناب کرد.
۵		پس از یک بن‌بست پنج هفته‌ای که بر سر اختلاف بین انتخاب مجدد والدهایم و انتخاب نامزد چین سلیم احمد سلیم از تانزانیا بوجود آمده بود، پرز دکوئیار به عنوان یک نامزد مصالحه‌ای عنوان شده و انتخاب شد. وی اولین دبیرکل سازمان ملل متحد از آمریکای لاتین بود و در سال ۱۹۸۶ با اکثریت قاطع آرا برای یک دوره دیگر انتخاب شد.
۶		پطرس غالی	۱ ژانویه ۱۹۹۲ – ۳۱ دسامبر ۱۹۹۶	مصر	آمریکا ادامه کارش برای دوره دوم را وتو کرد.
۶		یکصد و دو عضو جنبش غیرمتعهدها اصرار داشتند که دبیرکل بعدی از آفریقا باشد. با داشتن اکثرت آرا در مجمع عمومی سازمان ملل متحد و حمایت چین،جنبش غیرمتعهدها آرای کافی برای جلوگیری از انتخاب هر نامزد دیگری را داشتند. شورای امنیت پنج بار بطور بی‌نام و غیر الزام‌آور رای‌گیری کرد (برای اولین بار در تاریخ شورا). در پنجمین رای‌گیری پطرس غالی یازده رای کسب کرد. در ۱۹۹۶، آمریکا انتخاب مجددش را (به علت ناتوانی وی در پیاده کردن اصلاحات ضروری در سازمان ملل) وتو کرد.
۷		کوفی عنان	۱ ژانویه ۱۹۹۷ – ۳۱ دسامبر ۲۰۰۶	غنا	پس از دو دوره بازنشسته شد.
۷		در ۱۳ دسامبر ۱۹۹۶، شورای امنیت عنان را به مجمع عمومی توصیه کرد.چهار روز بعد مجمع عمومی سازمان ملل متحد به وی رای داد.
۸		بان کی‌مون	۱ ژانویه ۲۰۰۷– ۳۱ دسامبر ۲۰۱۶	کره جنوبی	پس از دو دوره بازنشسته شد
۸		بان کی‌مون دومین آسیایی‌تبار است که به عنوان دبیرکل سازمان ملل انتخاب می‌شود. پیش از این سمت، وی بین ژانویه ۲۰۰۴ و نوامبر ۲۰۰۶ وزیر امور خارجه کره جنوبی بود.
۹		آنتونیو گوترش	۱ ژانویه ۲۰۱۷	پرتغال	از ابتدای ژانویه ۲۰۱۷ آغاز به کار کرد.
۹		در رای‌گیری ۱۳ اکتبر ۲۰۱۶ در مجمع عمومی سازمان ملل وی به عنوان نهمین دبیرکل سازمان ملل تعیین شد. پیش از این سمت، وی بین اکتبر ۱۹۹۵ وآوریل ۲۰۰۲ نخست‌وزیر پرتغال بود.