ضرورت، اهمیت و کارکردهای ازدواج از نگاه دین

اهداف و انگیزه¬های ازدواج:

در جوامع گوناگون، اهداف و انگیزه¬های متعددی در امر ازدواج و تشکیل خانواده وجود داشته است. در جوامع اولیه، علت اقتصادی را مهم-ترین عامل تلقی می¬کردند. علاوه بر نیاز اقتصادی، عوامل دیگری مانند زاد و ولد و تمایل به داشتن فرزند، ارضای غریزه جنسی، رفع نیازهای عاطفی و رهایی از تنهایی- و در جوامع امروزی-  عشق و محبت را از جملة اهداف ازدواج و تشکیل خانواده می¬دانند. در اینجا به ذکر برخی از اهداف و انگیزه¬های ازدواج می¬پردازیم.
1- خودکفایی و استقلال: دختر و پسر قبل از ازدواج جزء خانوادة پدری و تابع آنان محسوب می¬شوند. آنان طبعاً خواهان استقلال هستند، ولی فعلاً از این حق طبیعی محرومند. محصول کسب و کارشان غالباً صرف خانواده می¬شود که خود آنها نیز از آن بهره¬مندند. در تصمیم¬گیری¬ها استقلال ندارند و ناچارند از قوانین و ضوابطی که به وسیله پدر و مادر در خانواده اعمال می¬شود پیروی کنند. لیکن با ازدواج زندگی دختر و پسر دگرگون می¬شود و شکل جدیدی به خود می¬گیرد و استقلال می یابد. بعد از ازدواج شخصیت انسان تبدیل به یک شخصیت اجتماعی می¬شود.
2- ایجاد کانون آسایش و آرامش برای زن و مرد: نیاز به آرامش که ریشه در سرشت آدمی می¬دارد بر اساس تعالیم مکتب اسلام یکی از مهم¬ترین و شاید اولین انگیزة ازدواج محسوب می¬گردد. ازدواج در حقیقت کانونی تشکیل می¬دهد که در آن زن و مرد احساس آرامش کنند.
3- تأمین نیازهای جنسی: انسان دارای مجموعه¬ای از نیازها و غرایز است که عدم ارضاء یا ارضای ناقص هر کدام از این غرایز موجب تزلزل در شخصیت فرد می¬گردد. یکی از نیرومندترین غرایز انسان غریزه جنسی است که با ازدواج، این نیاز تأمین گشته و مسیر طبیعی خود را می¬یابد. اسلام، عمل جنسی را در جای خود نه تنها منفور نمی¬داند بلکه یک سنت و عبادت می¬شمارد.
4- تولید و بقای نسل: از دیگر نتایج مهمی مطرح در ازدواج، تولید مثل و بقای نسل است. به بیان دیگر، تولد انسان¬هایی که نیازمند تربیت و پرورش صحیح هستند از اهداف اساسی ازدواج محسوب می¬شود. وجود فرزندان، باعث گرمی، پویایی و صفای کانون خانواده  و انگیزه¬ای برای دوام زندگی و احتمالاً کاهش درگیری¬های زن و شوهر است.
5- تکامل روحی و معنوی: یکی دیگر از انگیزه¬های ازدواج کمک به رشد و تکامل زن و مرد است. زیرا مجموعة گرم و صمیمی و فضای پرمودت و محبت خانواده، فرصتی برای تبادل اندیشه¬ها، رشد اجتماعی، فرهنگی، اجتماعی و اخلاقی زن و شوهر و دیگر اعضای خانواده فراهم می¬کند. زن و مرد در زندگی مشترک و خانوادگی، از تشویق¬ها، حمایت¬ها، رهنمودها و کمک¬های یکدیگر بهره¬مند می¬گردند و در برخورد با مسایل و مشکلات زندگی، از تعاون و همکاری¬های یکدیگر یاری می¬طلبند. به همین دلیل، برخورداری از وجود همسری مؤمن و شایسته، یکی از بزرگترین نعمت¬های الهی است که برای دنیا و آخرت انسان سودمند خواهد بود.
6- سلامت و امنیت اجتماعی: بدون تردید، یکی از انگیزه¬های مهم ازدواج، تأمین سلامت جسم و روان زن و مرد از طریق ارضای نیازهای جسمانی و روانی است. نیاز به آرامش خاطر، نیاز به معاشرت، نیاز به گفتن درد دل برای غمخوار، نیاز به تشویق و تمجید، نیاز به مقبولیت و مورد توجه واقع شدن، نیاز به محبت و... اگر به درستی و به موقع ارضاء نشوند و از جاده اعتدال خارج گردند، نابسامانی¬ها و زیان¬های فراوانی را در زندگی فردی و اجتماعی پدید می¬آورند.
7- دوستی، محبت و عشق: انسان در هر سن و مرحله¬ای از زندگی خود به محبت احتیاج دارد و علاقمند است که دیگران او را دوست بدارند و مورد مهر و محبت آنان قرار گیرد. یکی از راه¬های مهم و مؤثر برای ابراز مهر و محبت و برقراری دوستی بین زن و مرد، ازدواج است.
8- اجرای احکام الهی و نیل به ثواب: از نظر اسلام، ازدواج و تشکیل خانواده آن¬چنان در وجود انسان تأثیر می¬گذارد و شخصیت او را رشد می¬دهد که اعمال و عبادت¬هایش نزد خداوند و فرشتگان بسیار ارزشمندتر است. همان انگیزه‌هایی که برای ازدواج در جوانان وجود دارد به نحوی دیگر می‌شود به عنوان انگیزه‌های جامعه برای گسترش فرهنگ ازدواج بیان نمود:
1.پاسخی منطقی به طبیعی‌ترین نیاز جسمی اعضای جامعه
2.  ایجاد آرامش در پیکر اصلی جامعه
3. میدان تجربه برای نسل جوان در جامعه‌ای کوچک
5. با به کمال رسیدن نسل جوان جامعه به کمال می‌رسد
6. از انحطاط روح معنوی جامعه جلوگیری می¬کند
7. آینده جامعه با نسل سالم تضمین می‌شود و ازدواج تضمین¬کننده این آینده است.