ضرورت، اهمیت و کارکردهای ازدواج از نگاه دین

موانع ازدواج آسان:
در این قسمت به فهرستی از اهم این مسایل و موانع اشاره می‌کنیم:

موانع فرهنگی و اجتماعی ازدواج:
- پیدا نکردن فرد مناسب: بنابراین چه خانواده‌ها و چه خود دختر و پسر همیشه منتظر یک مورد و یک موقعیت عالی برای ازدواج هستند؛ یا این¬که می‌خواهند طبق ساخته‌های ذهنی خود با یک فرد فوق‌العاده ازدواج کنند و یا گمان می‌کنند که شریک زندگی آنها باید از هر نظر همسان، هم‌رأی و هم¬عقیده؛ آنها باشد و هیچ¬گونه اختلاف سلیقه¬ای هم با هم نداشته و از همه جهات در یک مرتبه باشند.
یکی از دانشمندان جملة جالبی در این¬باره دارد، او می‌گوید: «بزرگترین مانع خوشبختی این است که ما همیشه منتظر یک خوشبختی فوق‌العاده باشیم» (ساروخانی، 1370).
- عدم انتخاب همسر از سوی دختران: در این زمینه با توجه به مضیقه ازدواج دختران، فرهنگ¬سازی در خصوص داشتن حق انتخاب همسر از سوی دختران ضروری به نظر می¬رسد (صادقی، 1383).
- سنت¬های غلط‌ و رایج: برخی از موانع ازدواج آسان ریشه در سنت¬ها و عرف ازدواج دارد. از جمله: وجود خواهر بزرگتری که هنوز ازدواج نکرده (یا برادر بزرگتر)، تجملی شدن مراسم ازدواج به واسطه آداب بیهوده، تأکید بر ازدواج درون قومی و... .
- لازم دانستن شغل و مسکن مناسب: که در حال حاضر اغلب به عنوان شرط لازم براى انجام ازدواج شمرده مى¬شود و این شرط اگر باعث منتفى شدن ازدواج نشود لااقل آن را سال¬ها به تأخیر مى¬اندازد.
- رسوم پرخرج و لازم دانستن زندگى تجملاتى و پرزرق و برق که گاهى توسط سریال¬ها یا فیلم¬هاى سینمایی تشدید مى¬شود: گاهى رسم¬هاى پرخرج از قبیل خرید طلا، لباس، مهریه سنگین، جهیزیه گران و مراسم¬هاى چندگانه از یک سو و ابهام در میزان مخارج ضرورى از سوى دیگر طرفین را وامى¬دارد تا چند برابر مقدار لازم هزینه کنند.
- عدم اهتمام لازم از سوى خانواده¬ها نسبت به ازدواج فرزندانشان: تصور عمومى بر این است که خانواده¬ها فقط به خاطر مشکلات مالى براى ازدواج فرزندان اقدام نمى¬کنند در حالى که بسیارى از آنها خرج¬هاى فراوانى در موارد غیرضرورى انجام مى¬دهند مانند تغییر دکوراسیون منزل، تعویض وسایل و توسعه آن، سفرهاى زیارتى و خارج از کشور، خرید ماشین، تحصیل فرزند در مدارس غیرانتفاعى و دانشگاه آزاد، گرفتن معلم خصوصى، عمل جراحى به جهت زیبایى و...، در حالى که در همین زمان نه تنها براى ازدواج فرزندان اقدام نمى-کنند بلکه جهت تهیه مقدمات آن نیز تلاش نمى¬کنند.
- عدم توافق پدر و مادر و سخت¬گیری¬ها و بهانه¬جویی¬های آنها در خصوص ازدواج فرزندانشان: بعضی از پدر و مادران به میزان تحصیلات، شغل، وضع مالی، خانواده، قیافه، خویشان و... خواستگار ایراد می¬گیرند به دنبال یافتن داماد ایده¬آلی هستند که کمتر پیدا می¬شود و تدریجاً بر سن دخترشان افزوده می¬شود. از سوی دیگر این خانواده¬ها دایم بیم آن دارند که فرزندشان از سن معمول ازدواج بالاتر رود و کمتر از او خواستگاری شود. گروهی از والدین هم نسبت به ازدواج فرزندانشان واکنش نشان نمی¬دهند. آنان کوچکترین توجهی به نیاز جنسی فرزندان خود نمی¬کنند و نیازمندی آنان را به زناشویی نادیده می¬گیرند.
- زود دانستن ازدواج براى جوانان: بسیارى از خانواده¬ها بر این باورند که سن تازه جوانان براى ازدواج کم است از این رو هر چند از نظر مالى مشکلى در آماده کردن شرایط ازدواج فرزندشان نداشته باشند باز هم به ازدواج او اقدام نمى¬کنند.
- عدم اظهار نیاز به ازدواج توسط جوانان: بسیارى از جوانان حتى آنها که در معرض انحرافات قرار مى¬گیرند به دلیل خجالت و یا ترس از متهم شدن به ناپاکى از اظهار نیاز به ازدواج امتناع مى¬ورزند و طبیعى است که در این صورت والدین تصور مى¬کنند آنها نیاز ندارند و براى ازدواجشان اقدام نمى¬کنند.
- ضعف انگیزه و یا عدم انگیزه براى ازدواج: متأسفانه یکى از موانع مهم ازدواج، ضعف یا از بین رفتن انگیزه ازدواج در جوانان است که علل مختلفى دارد؛ چون آلوده شدن به انحرافات جنسى که دسترسى به آنها آسان¬تر از ازدواج است، انعکاس شکست¬هاى دیگران در رسانه¬ها، اعتقاد برخى پسران به کمبود دختران پاک، دیدن طلاق و کشمکش¬هاى خانوادگى بین اطرافیان، بالا رفتن سن و عدم توجه یا جهل جوان نسبت به ثمرات ازدواج.
- ترس از ازدواج: عده¬اى از جوانان که انگیزه براى ازدواج دارند از اقدام به ازدواج مى¬ترسند. بعضى از علت¬هاى ترس آنان عبارتند از: وجود هزینه¬هاى سنگین و تجملاتى و مشکلات مالى در زندگى، انتظارهاى نابجا در زمان ازدواج و بعد از آن، احتمال انتخاب نادرست، امکان عدم تفاهم اخلاقى با همسر و تصور عدم توانایى در پذیرش مسئولیت خانواده و...
- اهمیت بیش از حد به تحصیل: که متأسفانه بعد از فارغ¬التحصیل شدن به دلایلى همچون نبودن فرد هم¬شأن از نظر تحصیلات، یا بالا رفتن سن و... دیر ازدواج مى¬کنند و یا اصلاً موفق به ازدواج نمى¬شوند.
- مشکل¬پسندی: چه بسیارند دخترانی که در سنین متعارف و مناسب ازدواج (مثلاً 17 تا 25 سالگی) خواستگارهای شایسته¬ای داشته¬اند ولی به دلیل مشکل¬پسندی به آنها جواب رد داده¬اند و سپس از سن معمول ازدواج فراتر رفته است. بررسی¬ها نشان داده افرادی که در ازدواج بیشتر سخت¬گیری می¬کنند، در صورت ازدواج نیز گاه این مشغله ذهنی آنها را آزار می¬دهد که آیا این همان فردی است که می¬خواستم، آیا شایستگی من بیشتر از این نبود...
- آزادی¬های غلط و گریز از مسئولیت: گروهی از مردان جوان معتقدند که ازدواج انسان را مقید و محدود می¬سازد و تصور نمی¬کنند که ازدواج نوعی رفاه، آرامش و آسایش به همراه دارد. این گروه از جوانان باید بدانند که ازدواج صحیح باعث رشد و تکامل انسان و بی¬قیدی و بی¬هدفی باعث شکست و تباهی انسان می¬شود.
- تقدس بی¬جا و تعصب غلط
- مشکل در انتخاب همسر به دلیل عدم وجود معیار مشخصی برای انتخاب همسر در جوان: دختر و پسر معیار مشخصی برای ازدواج ندارند و نمی¬دانند که همسر آینده آنها باید چه صفات و خصوصیاتی داشته باشد.
- در جریان نوسازی، خانواده محوری به فرد محوری تبدیل می¬شود: این مسأله در واقع عواملی چون تشکیل خانواده در سنین بالاتر را تشویق می¬کند‌. در جریان نوسازی بسیاری از کارکردهای قدیمی خانواده به سازمان¬ها و نهادهای دیگر واگذار می¬شود.  فردگرایی بدین معنی است که بخش عمده¬ای از تصمیمات مربوط به زندگی افراد مانند تصمیم¬گیری در مورد تشکیل خانواده و ازدواج توسط خود فرد اتخاذ می¬شود و همین باعث ازدواج در سنین بالا می‌شود (محمودیان، 1383). در این راستا یکی از فعالیت¬های قابل انجام راه¬اندازی مراکز مشاوره ازدواج و تحکیم خانواده است که با توجه به نیازهای جامعه امروزی می¬تواند تعریف و به¬کار گرفته شود.
- مضیقه ازدواج و دسترسی به زوج مناسب: در اثر پدیده¬ای به نام عدم تعادل و توازن نسبت¬های جنسی به هنگام ازدواج و یا به عبارتی عدم تناسب جنسی در عرصه دستیابی به فرصت ازدواج می¬باشد (صادقی و همکاران، 1386).
- طبق قانون جاری کشور هر پسری باید در 18 سالگی و یا پس از اتمام دوران تحصیل (حال در هر مقطعی که باشد) به خدمت سربازی برود: در این زمان چون باید مقررات نظام وظیفه را رعایت کند، نمی¬تواند مخارج خانواده¬اش را تأمین کند و این خود مانع مهمی برای تشکیل خانواده جوانان به شمار می¬رود.
- به تأخیر افتادن استقلال اجتماعی و اقتصادی جوانان
- کاهش نقش مسئولیت¬پذیری خانواده¬ها در امور جوانان از جمله ازدواج
- تضعیف نقش و کارکرد حمایتی نهادهای سنتی از جوانان و عدم جایگزینی نظام حمایتی مناسب
- ضعف مهارت¬های ارتباطی و اجتماعی (مهارت¬های زندگی) جوانان و پایین بودن آگاهی¬های مربوط به ازدواج در میان آنها