میلادش بهانه ای است برای یادآوری خیر و خوبی و کرامت. میلاد امامی که در نیمه ماه مبارک خدا با قدومش، لطف و برکت رمضان را چندین برابر کرد و شادی مهمانی در پیشگاه خدا را نیز صد برابر. امام حسن (ع)، با رفتار و منش منحصر به فردش، توانست تاریخ اسلام را دگرگون کند و معنای تازه ای به کرامت و صلح و مهربانی دهد.
باید با رفتار و سلوک پیشوای دوم مومنان آشنا شویم و آن را در زندگی و تربیت فرزندان نیز به کار بگیریم.
تاریخ اسلام بدون جزئیات سیره زندگی شخصی امام حسن (ع)
متاسفانه در تاریخ اسلام، درباره جزئیات زندگی امام حسن (ع) و رفتار ایشان اطلاعات زیادی در دسترس نیست. به دلیل آنکه کلام امام حسن (ع) و رفتار سیاسی ایشان بیشتر از هر مورد دیگری مد نظر قرار گرفته است، در جای جای تاریخ، شاهد کلام و روایاتی از این امام بزرگوار درباره مسائل سیاسی هستیم که بیشتر به دورانی مربوط می شود که فرزند ارشد حضرت علی (ع) و حضرت زهرا (س) سال های پایانی عمر خود را می گذراندند. به همین دلایل، بیشتر از هر موضوعی، به داستان زندگی ایشان در دوران پس از ازدواج پرداخته شده است. لذا برای آنکه در تربیت فرزندان از وجود مقدس امام حسن مجتبی (ع) بهره ببریم باید به زندگی ایشان در کنار مادر گران قدرشان حضرت زهرا (س)رجوع کنیم.
لالایی به سبک زهرا (س)
در روایات مختلف آمده است که وقتی دختر پیامبر گرامی اسلام برای فرزندش لالایی می خواند، اشعار آن لالایی با سابقه انسان سازی بوده است. این بانوی بزرگوار در لالایی های خود برای امام حسن (ع) زمزمه می کردند:
اشبه اباک یا حسن واخلع عن الحق رسن. ای حسن عین پدرت مدافع حق باش و از باطل دوری کن و طناب را از گردن حق باز کن.
همین امر نشان می دهد که لالا هایی که حضرت زهرا (س) برای نوزاد خود می خواندند، پیام هایی دارد که نشان از فهم و درک نوزاد و توجه به آن دارد و تصور اینکه نوزاد هیچ فهمی از دنیا و رفتارهای اطرافیان ندارد؛ اشتباه است. طی بررسی های محققان امروزی نیز مشخص شده است که واکنش نوزادان در برابر رفتارهای اطرافیان جهت دار است.
رفتارهای مادرانه و اعتماد به نفس کودکان
مادر اگر شغل مادری را پذیرفته باشد و آن را به عنوان یک وظیفه بداند؛ با تمام قدرت برای حفظ و تربیت فرزندش تلاش می کند. این موضوع که برخی از بانوان، بچه ها را اضافی می دانند و آن را دلیلی برای به تعویق افتادن کارها، عبادت و تفریح و یا حتی رسیدگی به تغذیه می دانند، موجب می شود که فرزندان دچار کمبود شده و بی مهری را درک کنند. در مقابل مادرهایی که فرزند و وظیفه مادری را پذیرفتند، کودک را اکرام می کنند.
اگر به حدیث شریف کسا نیز رجوع کنیم، روایتی را از زبان حضرت زهرا (س) می خوانیم که فرزند خود را قره عینی و ثمره فوادی می خوانند این درحالی است که برخی از افراد، برای صدا کردن فرزند با نام خودش هم اکراه دارند.
بر اساس روایات تاریخی، خانه حضرت علی (ع) و حضرت زهرا (س) در جوار مسجد بود و دری به سمت خانه خدا داشت و همان طور که در روایات آمده است، اولین کسی که از آیات وحی شده بر پیامبر (ص) اطلاع پیدا می کرد و آن را در مسجد به گوش مردم می رساند امام و پیشوای اول شیعیان بوده است. زمانی که این بانوی بزرگوار، صاحب فرزند شدند، امام حسن (ع) را به مسجد می فرستادند و ایشان تمامی خطبه پدر و آیات وحی شده بر پیامبر (ص) را برای مادر نقل می کردند که این موضوع باعث تعجب و شگفتی امیرالمومنین نیز می شد که چگونه فرزندشان با این سن کم می توانست آیات را حفظ و به مادر انتقال دهد.
ترغیب فرزندان به معنویت، بهترین جلوه مادری
ترغیب فرزندان به سمت معنویت از هنرهای مادران است. والدینی که به دنبال کمال فرزندان هستند باید هم محیط خانه را برای رشد دینی آماده کنند و هم فرزند را با محیط هایی آشنا کند که انس با دین و معنویات را بیشتر کند.
پیش از این برخی از افراد گمان می کردند که حضور کودک نا بالغ در صف اول نماز جماعت مساجد موجب بر هم ریختگی و اشکال در انجام این فریضه واجب می شد. این در حالی بود که کودکانی که همراه پدر و مادر به مسجد می رفتند، به خاطر این اشکال، مجبور بودند که از پدر و مادر دور شوند و حتی همین موضوع باعث می شد تا والدین قید نماز جماعت را بزنند. مراجع عظام تقلید فتوایی صادر کردند که حضور کودک نا بالغ در صفوف نماز جماعت هیچ اشکال شرعی ندارد تا خانواده ها بتوانند از همان کودکی، فرزندانشان را با محیط های معنوی آشنا کرده و مجالی برای مانوس شدن با معنویات به کودکان بدهند.
کمتر کسی است که داستان وضو گرفتن امام حسن (ع) و امام حسین (ع) و تعلیم این دو امام بزرگوار به یک فرد سالخورده را نشنیده باشد. این دو امام بزرگوار با وجود سن کم، طوری طرز صحیح وضو گرفتن را به آن فرد نشان دادند که هم احترامش حفظ شد و هم به غرورش لطمه ای وارد نشد. این رفتار ناشی ازتربیتی بود که در خانه توسط والدین صورت گرفته است. حفظ اعتماد به نفس، رفتار کریمانه و کمک به دیگران برای جلوگیری از خطا، همه و همه به خاطر تربیتی بوده است که مادر و پدر برای رشد و تعالی فرزندانشان، در پیش گرفتند.
والدین؛ عوامل موثر در تربیت فرزندان
سه عامل در تربیت فرزند تاثیر دارد. خداوند حکیم، سرنوشت ذاتی فرزندان را به صورت نیکو قرار می دهد. پدر و مادر هم در تربیت فرزندان و تعالی آنان نقش به سزایی دارند. سومین عامل هم مربوط به اجتماع است. قرآن درسوره مائده آیه 105 شاخصی ارائه کرده که اگر فرزند در منزل به طور کامل تربیت شود، جامعه نمی تواند تاثیر منفی روی آن بگذارد.همین موضوع، به اهمیت تربیت فرزند در محیط خانه اشاره دارد.
امروزه، دلیل آسیب پذیری کودکان در مواجهه به جامعه به خاطر تهی بودن تربیتی در محیط خانواده است لذا ظرف تربیت فرزند در خانواده است و دلیل نگرانی هایی که به خاطر استفاده از شبکه های اجتماعی در والدین وجود دارد به این موضوع مربوط می شود.
دوست خوب را فراموش نکنیم
پیدا کردن دوست خوب برای فرزندان هم اهمیت ویژه ای دارد. بارها در روایات و احادیث و حتی اشعار فاخر فارسی هم دیده ایم که دوست و همنشین خوب چه میزان در انتخاب راه و رفتار فرد تاثیر دارد. لقمه حلال، رفتارهای پاکیزه و با تقوا در برابر کودک خردسال، تاثیر مهمی در شکل گیری شخصیت فرزند دارد.در اسلام، برای تربیت فرزند، تقسیم سنی شده است ونوع برخورد با فرزند تا 7 سالگی و پس از آن متفاوت است.کودک در سنین زیر 4 سال به صورت تقلیدی رفتار می کند و والدین هم نه با گفتار بلکه با رفتار می توانند آموزه های مهم اخلاقی را به کودکان القا کنند.
وقتی فرزندی محافظ نماز شد، خداوند مراقب و نگهبان اوست. چرا که خداوند در جای جای قرآن کریم به محافظت و نصرت و یاری از مومن بشارت داده است.در دوران 8 سال دفاع مقدس هم کسانی بودند که با وجود سن کم، برای دفاع از اسلام مجاهدت کردند و به درجه رفیع شهادت رسیدند. این بزرگواران، کسانی هستند محافظت از نماز در عمق روح و جانشان، ریشه دواندهداست.
فرزند محافظ نماز تربیت کنیم
حاصل تربیت والدین باید فرزندانی محافظ نماز باشد و نه نماز خوان. اسلام، ارزش زیادی به محافظت از نماز داده است و این یعنی، فرد در هر شرایطی بتواند خود را برای نماز خواندن مهیا کند و با خداوند انس بگیرد و نماز خواندن جزئی از وجودش باشد.
وقتی فرزندی محافظ نماز شد، خداوند مراقب و نگهبان اوست. چرا که خداوند در جای جای قرآن کریم به محافظت و نصرت و یاری از مومن بشارت داده است.در دوران 8 سال دفاع مقدس هم کسانی بودند که با وجود سن کم، برای دفاع از اسلام مجاهدت کردند و به درجه رفیع شهادت رسیدند. این بزرگواران، کسانی هستند محافظت از نماز در عمق روح و جانشان، ریشه دوانده است.
در زمانی که اسارت و شهادت محسن حججی، به یکی از مهمترین اخبار رسانه ها تبدیل شده بود، یک منتقد امریکایی با تعجب گفته بود که چرا ایرانیان برای یک سرباز، این چنین بزرگ داشت می گیرند در حالی که آنها متوجه آرامش این شهید نمی شوند که ناشی از باورهای دینی بوده است.
از خداشناسی غافل نشوید
بهتر است خانواده ها فقط به احکام اسلامی نپرداخته و از آموزش خداشناسی و توحید غافل نشوند. کودکان باید صفات خدا را با رفتار پسندیده از والدین بیاموزند و گفتار نمی تواند، تاثیر عمیق و ماندگاری بر شخصیت فرزندان بگذارد.
ولایی بودن امام حسن (ع) نیز از ویژگی های منحصر به فرد تربیتی این پیشوای مسلمانان است. در نامه 53 نهج البلاغه، امام علی (ع) خطاب به فرزندش، پس از معرفی امام حسن (ع) می فرمایند که تو را بخشی از وجودم و نه تو را کل وجودم یافتم. همین عبارت نشان دهنده محبت، بزرگی و تکریم فرزند است.
اهل کرامت باشیم
لذا می توان از امیر المومنین نیز الگو گرفت و با فرزندان بالای 14 سال از طریق نوشتن نامه، ارتباط صمیمانه ای برقرار کرد و ضمن تکریم و محبت فرزند، نکته های تربیتی را به این طریق به آن ها القاء کرد.
مهمان پذیر بودن، اهل کرم و جود بودن امام حسن (ع) و انفاق از ویژگی هایی است که از تربیت منحصر به فرد ایشان نشات می گیرد و این امام بزرگ، درست در زمان جاهلیت اعراب برای احقاق حقوق بشر تلاش می کردند و هدفی که دنیای متمدن امروز به دنبال تحقق آن است و هنوز نتوانسته برای آن فعالیت درخوری داشته باشد، در بیش از هزار سال پیش توسط این پیشوای بزرگ مسلمانان انجام می شده است.