احترام به والدین از دیدگاه قرآن - بخش دوم

بنام خدا

احترام به والدین از دیدگاه قرآن - بخش دوم

احترام به پدر و مادر یکی از مواردی است که خداوند در قرآن کریم به آن بسیار سفارش کرده است و هیچ حد و مرزی ندارد و همه والدین را دربرمی گیرد.

 تواضع و فروتنی در مقابل پدر و مادر

 همه انسانها باید به طور آشکار در مقابل پدر و مادر خود تواضع و فروتنی داشته باشند. در آیه24 سوره اسرا آمده است: «وَ اخْفِضْ لَهُما جَناحَ الذُّلِّ مِنَ الرَّحْمَهِ» این آیه در رابطه با تواضع و فروتنی نسبت به پدر و مادر است.
جناح به معنای پر و بال گستران است كه كنایه از مبالغه در تواضع و خضوع زیانی و عملی است مثل جوجه‌ای كه بال و پر خود را باز می‌كند تا مهر و محبت مادر را تحریك كند و او را به آماده کردن غذا وادار کند از این‌كه در این آیه جناح مقید به «ذُل» شده استفاده می‌شود كه انسان باید در معاشرت و گفتگو با پدر و مادرش طوری رفتار كند كه پدر و مادر تواضع و خضوع او را احساس كنند و بفهمند كه او را در برابر آنها خوار می‌كند و نسبت به ایشان محبت و مهر دارد.
در حقیقت مهربانی نسبت به والدین و تواضع و فروتنی اگر چه در فرهنگ ها متفاوت است ، اما اصولی انسانی است که در همه جا وجود دارد و همه ی انسانها باید نسبت به آن پایبند باشند.
 همه انسانها باید با والدینشان برخوردی پسندیده داشته باشند و در مقابل آنها از کلمات زیبا و جملات دلنشین استفاده کنند و با تواضع و فروتنی با آنها برخورد کنند.آنها باید از درشت گویی بپرهیزند و حتی کلمه اف و آخ و خسته شدم هم به آنها نگویند و با این روش به پدر و مادر خود احسان و احترام داشته باشند.
(فَلا تَقُلْ لَهُما أُفٍّ وَ لا تَنْهَرْهُما وَ قُلْ لَهُما قَوْلاً کَریماً ) آیه 23 سوره اسرا می فرماید کمترین اهانتى به آنها روا مدار! و بر آنها فریاد مزن! و گفتار لطیف و سنجیده و بزرگوارانه به آنها بگو.
 ودر آیه 17 سوره احقاف می فرماید: والذی قال لوالدیه افٍ لكما اتعد اننی ان اخرج و قد خلت القرون من قبلی و هما یستغیثان الله ویلك ءامن ان وعدالله حق فیقول ما هذا الا ساطیر الاولین.

و آنكه به والدین خود گفت: افّ بر شما! آیا به من وعده مى دهید كه (پس از مرگ از گور) خارج گردم، در حالى كه نسل هاى بسیارى پیش از من گذشته اند (و هرگز زنده نشده اند)؟ ولى والدین او، خدا را به فریادرسى مى خوانند (و به او مى گویند:) واى بر تو! ایمان بیاور! قطعاً وعده خداوند حق است، امّا او مى گفت: این (وعده ها) جز افسانه پیشینیان نیست.
"أُفٍّ" به معناى اعلام بى زارى و ابراز ناخشنودى و نوعى توهین و تحقیر و بى ادبى است. این آیه در مورد فرزند بی ایمان و حق نشناسی است كه مورد عاق والدین واقع شده است و به پدر و مادر اف گفته و می‌گوید: «آیا به من وعده می‌دهید كه من در روز قیامت مبعوث می‌شوم در حالی كه قبل از من هم اقوامی بودند و مردند و هرگز مبعوث نشدند.»
این پدر و مادر مؤمن در مقابل این فرزند تسلیم نمی‌شوند آنها فریاد می زنند و خدا را به یاری می‌طلبند كه وای بر تو ای فرزند ایمان بیاور كه وعده خدا حق است اما او همچنان لجاجت می‌كند و در مقابل پدر و مادر می‌گوید اینها چیزی جز افسانه‌های پیشین نیست.
از این آیه معلوم می‌شود این فرزند كاملا به پدر و مادر بی احترامی كرده و به حرف پدر و مادر گوش نداده بلكه حتی آنها را مسخره هم كرده است و سرانجام این افراد عذاب الهی است.

 احادیث ائمه بزرگوار در باره احترام به پدر و مادر

احترام به پدر و مادر به اندازه ای اهمیت دارد که امامان معصوم علیه السلام هم در این زمینه احادیث زیبا و با ارزشی را فرموده اند.

پیامبر اکرم (ص): نسبت‏ به پدر و مادر نیکوکار باش تا پاداش تو بهشت‏ باشد ولی اگر عاق آنها شوی جهنمی خواهی بود. اصول کافی، ج 2، ص  348

امام رضا (ع) : نیکی به پدر و مادر واجب و لازم است اگرچه مشرک و کافر باشند، ولی در معصیت‏ خدا نباید اطاعتشان کرد. بحار الانوار، ج 74، ص 72

پیامبر اکرم (ص) : بنده‏ ای که مطیع پدر و مادر و پروردگارش باشد، روز قیامت در بالاترین جایگاه است

کنز العمال، ج 16، ص 467

پیامبر اکرم (ص) : کسی که دوست دارد عمرش طولانی و روزیش زیاد شود، نسبت‏ به پدر و مادرش نیکی کند و صله رحم بجای آورد. کنز العمال، ج 16، ص 475

امام صادق (ع) : چشمهایت را جز از روی دلسوزی و مهربانی با پدر و مادر خیره مکن و صدایت را بلندتر از صدای آنها نکن دستهایت را بالای دستهای آنها مبر، و جلوتر از آنان راه مرو. بحار الانوار، ج 74، ص .79

امام کاظم (ع) : مردی از پیامبر خدا (ص) سؤال کرد: حق پدر بر فرزند چیست؟ حضرت فرمود: 1 - او را با نام صدا نکند 2 - در راه رفتن از او جلو نیفتند. 3 - قبل از او ننشیند. 4 - کاری انجام ندهد که مردم پدرش را فحش بدهند. بحار الانوار، ج 74، ص 45

سخن آخر:

همه این موارد مقام پدران و مادرانی را بیان می کند که برای گرم نگه داشتن کانون خانواده و سلامتی و شادی فرزندان خود از جان مایه می گذارند و انسان از هر آیین و مسلکی که باشد باید احترام آنها را رعایت کند و قدردان زحماتشان باشد.
این احساس وظیفه بر دوش مسلمانان سنگین تر است چون که اسلام نگاه ویژه و سراسر احترامی به مقام والدین دارد.

این مطلب صرفا جهت اطلاع کاربران از فضای رسانه‌ای بازنشر شده و محتوای آن لزوما مورد تایید تبیان نیست .

منبع: پایگاه تبیان بخش معارف