نقش گام های شیطان در زندگی ما!
شنبه 4 بهمن 1399 11:18 AM
اسلام، به زندگى مادّى انسان توجّه كامل دارد و در رأس آنها نیازهاى غذایى است كه در این مورد، ده ها آیه و صدها حدیث آمده است.
یكى از وظایف انبیاء نیز بیان خوردنىها و آشامیدنىهاى حلال و حرام براى مردم است.
یا أَیُّهَا النَّاسُ كُلُوا مِمَّا فِی الْأَرْضِ حَلالاً طَیِّباً وَ لا تَتَّبِعُوا خُطُواتِ الشَّیْطانِ إِنَّهُ لَكُمْ عَدُوٌّ مُبِینٌ (بقره ـ 168)
اى مردم! از آنچه در زمین، حلال و پاكیزه است بخورید و از گامهاى (وسوسه انگیز) شیطان، پیروى نكنید. به راستى كه او دشمن آشكار شماست.
در آیات گذشته نكوهش شدیدى از شرك و بت پرستى شده بود، یكى از انواع شرك این است كه انسان غیر خدا را قانون گذار بداند، و نظام تشریع و حلال و حرام را در اختیار او قرار دهد.
آیه مورد بحث، این عمل را یك كار شیطانی معرفى كرده، مىفرماید: " اى مردم از آنچه در زمین است حلال و پاكیزه بخورید" (یا أَیُّهَا النَّاسُ كُلُوا مِمَّا فِی الْأَرْضِ حَلالًا طَیِّباً).
" و از گام هاى شیطان پیروى نكنید، كه او دشمن آشكار شما است" (وَلا تَتَّبِعُوا خُطُواتِ الشَّیْطانِ إِنَّهُ لَكُمْ عَدُوٌّ مُبِینٌ).
قابل توجه اینكه خطاب هایى كه در قرآن مربوط به استفاده از غذاها است كم نیست، و معمولاً با دو قید " حلال " و " طیب " همراه است.
" حلال " چیزى است كه ممنوعیتى نداشته باشد، و " طیب " به چیزهاى پاكیزه گفته مىشود كه موافق طبع سالم انسانى است، نقطه مقابل" خبیث" كه طبع آدمى از آن تنفر دارد.
"خطوات" جمع "خطوة" (بر وزن قربه) به معنى گام و قدم است و خطوات شیطان گام هایى است كه شیطان براى وصول به هدف خود و اغواء مردم بر مىدارد.
جمله "لا تَتَّبِعُوا خُطُواتِ الشَّیْطانِ" در پنج مورد از قرآن مجید به چشم مىخورد كه دو مورد آن در مورد استفاده از غذاها و روزی هاى الهى است، و در واقع به انسان ها هشدار مىدهد كه این نعمت هاى حلال را در غیر مورد مصرف نكنند، و این نعمت هاى الهى را وسیلهاى براى اطاعت و بندگى قرار دهند نه طغیان و فساد در ارض.
در تفسیر برهان از امام صادق علیه السلام نقل شده است كه شخصى به نام طارق، تصمیم گرفته بود تا از همسرش جدا شده و زندگى راهبانهاى داشته باشد. حضرت فرمودند: «ان هذا من خطوات الشیطان» این از گامهاى شیطان است
پیروى از این گام هاى شیطان در حقیقت همان چیزى است كه در آیات دیگر قرآن به دنبال دستور استفاده از غذاهاى حلال ذكر شده است مانند كُلُوا وَ اشْرَبُوا مِنْ رِزْقِ اللَّهِ وَ لا تَعْثَوْا فِی الْأَرْضِ مُفْسِدِینَ:" از روزی هاى الهى بخورید و بنوشید، اما فتنه و فساد در زمین به راه نیندازید" (بقره- 60).
و مانند كُلُوا مِنْ طَیِّباتِ ما رَزَقْناكُمْ وَ لا تَطْغَوْا فِیهِ" از روزی هاى پاكیزهاى كه به شما ارزانى داشتهایم بخورید، اما در آن طغیان و سركشى ننمائید" (طه- 81).
خلاصه اینكه این مواهب و امكانات باید نیرویى بر اطاعت باشد، نه وسیلهاى براى گناه.
جمله إِنَّهُ لَكُمْ عَدُوٌّ مُبِینٌ كه متجاوز از ده بار در قرآن مجید به دنبال نام شیطان آمده است براى این است كه تمام نیروهاى انسان را براى مبارزه با این دشمن بزرگ و آشكار بسیج كند.
همانطور که در بالا اشاره کردیم اسلام، همواره مردم را به بهره بردن از نعمتهاى پاك و حلالِ خداوند، سفارش نموده و با هرگونه رهبانیّت و زهد بی جا مبارزه مىنماید. لذا هم خوردنىهاى ناسالم را از شیطان مىداند «إِنَّمَا الْخَمْرُ رِجْسٌ مِنْ عَمَلِ الشَّیْطانِ» (مائده، 90) و هم نخوردن نابجا را گام شیطان مىداند «كُلُواوَ لا تَتَّبِعُوا خُطُواتِ الشَّیْطانِ» زیرا در برخى از نقلهاى تاریخى آمده است كه بعضى از طوائف عرب، قسمتى از زراعت و حیوانات را بدون دلیل بر خود حرام كرده بودند و گاهى نیز این تحریمها را به خداوند نسبت مىدادند. آیه نازل شد تا رفع ابهام شود.
اسلام، به زندگى مادّى انسان توجّه كامل دارد و در رأس آنها نیازهاى غذایى است كه در این مورد، ده ها آیه و صدها حدیث آمده است.
یكى از وظایف انبیاء نیز بیان خوردنىها و آشامیدنىهاى حلال و حرام براى مردم است.
معمولاً قرآن در كنار اجازه مصرف، شرطى را بیان كرده است. مثلًا در اینجا مىفرماید: «كُلُوا»، «حَلالًا طَیِّباً» همچنین مىفرماید: «كُلُوا وَ اشْرَبُوا» ، «وَ لا تَعْثَوْا فِی الْأَرْضِ مُفْسِدِینَ» (بقره، 60)
بخورید و بیاشامید ولى در زمین فساد نكنید.
در آیه دیگر مىفرماید: «كُلُوا وَ اشْرَبُوا وَ لا تُسْرِفُوا» (اعراف، 31)
بخورید و بیاشامید، ولى اسراف نكنید.
و در جاى دیگر مىفرماید: «فَكُلُوا مِنْها وَ أَطْعِمُوا» (حج، 28)
بخورید و اطعام كنید.
" حلال" چیزى است كه ممنوعیتى نداشته باشد، و" طیب" به چیزهاى پاكیزه گفته مىشود كه موافق طبع سالم انسانى است، نقطه مقابل" خبیث" كه طبع آدمى از آن تنفر دارد
در تفسیر برهان از امام صادق علیه السلام نقل شده است كه شخصى به نام طارق، تصمیم گرفته بود تا از همسرش جدا شده و زندگى راهبانهاى داشته باشد. حضرت فرمودند: «ان هذا من خطوات الشیطان» این از گامهاى شیطان است.
1ـ شرط اساسى در مصرف، دو چیز است: حلال بودن، پاكیزه و دلپسند بودن. «كُلُوا»، «حَلالًا طَیِّباً»
2ـ اسلام با بعضى ریاضتها مخالف است. «كُلُوا»
3ـ بهرهگیرى از محرّمات و چیزهاى پلید و ناپاك، پیروى كردن از شیطان است. «كُلُوا» «حَلالًا طَیِّباً وَ لا تَتَّبِعُوا خُطُواتِ الشَّیْطانِ»
4ـ نیازهاى طبیعى بشر، زمینهاى براى انحراف و تسلّط شیطان است. باید ضمن تأمین نیاز، به لغزشهاى آن توجّه داشت. «كُلُوا» «وَ لا تَتَّبِعُوا خُطُواتِ»
5ـ شیطان، انسان را قدم به قدم منحرف مىكند. باید از همان قدم اوّل مواظبت كرد. «خُطُواتِ الشَّیْطانِ»
6ـ شیطان براى انحراف مردم، از راه هاى گوناگونى وارد مىشود. «خُطُواتِ»
7ـ وادار نمودن مردم به استفاده از حرامها و بازداشتن آنان از نعمتهاى حلال، نمودى از دشمنى آشكار شیطان است. «كُلُوا» «حَلالًا طَیِّباً» «إِنَّهُ لَكُمْ عَدُوٌّ مُبِینٌ»
منابع:
تفسیر نور ج1
تفسیر نمونه ج 1
تبیان
