به گزارش خبرگزاری ایمنا، اعتماد، صمیمیت و استحکام در خانواده به‌عنوان یک نهاد مهم اجتماعی زمانی فراهم می شود که اعضای خانواده در کنار یکدیگر احساس همدلی داشته باشند؛ در این میان، داشتن تفریحات سالم در زندگی باعث افزایش شادابی و نشاط اجتماعی اعضای خانواده خواهد شد که به برقراری ارتباط بهتر افراد در جامعه و ایفای نقش موثر آنها در تعاملات اجتماعی می انجامد. می توان گفت که امروزه پرداختن به تفریحات سالم در اوقات فاغت، یکی از شاخصه های افزایش سلامت اجتماعی و روانی اعضای خانواده ها است.
تفریح سالم و شادابی اجتماعی
سیدحسن موسوی چلک رییس انجمن مددکاران اجتماعی ایران در این خصوص اظهار می کند: سرگرمی سالم در اوقات فراغت می تواند به ایفای بهتر نقش افراد در جامعه کمک کند و به تدریج در بهره وری و کیفیت اقدامات فرد اثرات مثبتی را به دنبال داشته باشد، ضمن اینکه تفریح می تواند جذابیت، نشاط، سلامت روانی و اجتماعی را برای تمامی افراد خانواده به همراه داشته باشد. همه اعضای خانواده از فعالیت های روزمره خسته می شوند و باید برنامه هایی برای سرگرمی تدارک ببینند چراکه این اتفاق در افزایش انرژی و شادابی اجتماعی در بین اعضای خانواده موثر است و باعث ایجاد تعادل میان کار، سرگرمی و اوقات فراغت شود.
وی می افزاید: خانواده نباید به دنبال تفریح های هزینه بر باشند و گاهی مواقع رفتن به طرف این سرگرمی ها، مانع استفاده درست از اوقات فراغت آنها خواهد شد. از ویژگی های یک تفریح خوب و سالم حضور اعضای خانواده، سالم بودن تفریح، تناسب با سن و نوع جنسیت افراد و وجود توافق میان گروه و اعضای خانواده در زمینه مکان تفریح است. هم‌چنین ایجاد نشاط نکته دیگری است که در تفریح ها اهمیت بسیاری دارد زیرا برخی از سرگرمی هایی که توسط افراد انتخاب می شوند نه تنها نشاطی برای آنها ایجاد نمی کند بلکه از انرژی آنان نیز می کاهد.
اهمیت تفریح و بهداشت روان خانواده
به گفته روناک عشقی دکترای مشاوره خانواده، بهداشت روان، به معنای برخورداری از احساس خوب و خوشایند و روحیه ای آرام و سازگار بودن با محیط اطراف و نداشتن خشونت و تعارض با اعضای خانواده است. وی اظهار می کند: هنگامی که فرد بتواند بین جسم، روح و ذهن خود هماهنگی ایجاد کند، با برخورداری از همین سلامتی وجود دارای بهداشت روان بوده و در برقراری تعاملات با دیگر اشخاص خانواده و جامعه و محیط نیز سازگارتر خواهد بود.
وی ادامه می دهد: به همین دلیل است که در دهه های اخیر بحث بهداشت روان در همه جهان بسیار حایز اهمیت است و می تواند به بالا رفتن کیفیت زندگی افراد خانواده کمک زیادی کند. در واقع تفریح یکی از مقوله هایی است که می تواند باعث نشاط و حال خوش شود، ضمن اینکه بهداشت روان با مسائل بسیاری در هم تنیده شده است و سلامت جسمی و روحی را به ارمغان می آورد.
این مشاوره خانواده می گوید: پژوهش ها نشان می دهند که تفریح و گذراندن اوقات فراغت به شیوه فعالانه و سالم، به داشتن خُلق مثبت افراد کمک بسیاری می کند و علاوه بر القای خُلق مثبت و احساس خوشایند آرامش و شادی، به سازگاری بهتر اشخاص با محیط اطراف و داشتن جامعه سالم تر کمک می کند و به این ترتیب بهداشت روان نیز شکل می گیرد. اما به طور یقین تا زمانی که خانواده های سالمی وجود نداشته باشد جامعه سالمی نیز به وجود نخواهد آمد و باید خانواده برای برقراری و حفظ نشاط تلاش کند.
عشقی تصریح می کند: شکل انتخاب تفریحات مهم است و در بعضی موارد نوع نامناسب تفریحات مضراتی را نیز به دنبال دارد. تفریح فعالانه و سالم در فضای خانواده فواید بسیاری را به همراه دارد به طوری که یکی از مهم ترین ارکان اجتماعی خانواده ایجاد تفریحات سالم است که این وظیفه و برنامه ریزی در سه بُعد اوقات فراغت روزانه، شبانه و آخر هفته و تعطیلات بزرگ نمود می یابد.
وی ضمن اشاره به نداشتن برنامه ریزی منظم خانواده برای اوقات فراغت شان، اضافه می کند: متاسفانه پژوهش ها نشان می دهد که حدود ۸۰ درصد از خانواده ها و افراد، برنامه ریزی برای اوقات فراغت ندارند و بدون آگاهی لازم و داشتن برنامه منظم اوقات را سپری می کنند به طوری که گاهی اوقات اعضای خانواده خسته، کسل، بی حوصله و عصبانی هستند و شروع به دعوا و بحث می کنند و همین اتفاقات موجب ایجاد تعارض در بین اعضای خانواه شده تا جایی که منجر به کشمکش های طولانی خانوادگی و حتی طلاق والدین خواهد شد.
این مشاوره خانواده می گوید: متاسفانه عدم وجود تفریح، بزرگ ترین خلا در برنامه ریزی های اقتصادی است و افراد بر این باور هستند که برخورداری از امکانات و پول زیاد برای تفریح و شادی لازم است، البته این موارد بی تاثیر نیست اما پژوهش ها نشان می دهند که در این خصوص تنها ۱۰ درصد امکانات و پول اهمیت دارد تا نیازهای اولیه اشخاص برطرف شود اما ۵۰ درصد این امر وابسته به عوامل خلقی و خوشرویی افراد و ۴۰ درصد نیزمربوط به انتخاب اشخاص وابسته است.
وی خاطرنشان می کند: انتخاب افراد برای استفاده بهینه از اوقات فراغت و داشتن تفریحات سالم نکته قابل اهمیتی است، ضمن اینکه نقش والدین در این زمینه به ویژه در دوران کودکی و نوجوانی فرزندان بسیار پررنگ است تا آنها بتوانند برای اوقات فراغت و تفریحات سالم و نشاط اجتماعی خود برنامه ریزی فعالانه همراه با تاثیرات مثبتی را داشته باشند.
ایجاد فرصت های نشاط و شادی در خانواده ها
سید محمد سجاده زاده، آسیب شناس و مشاوره خانواده با اشاره به اهمیت تفریحات سالم در زندگی خانواده، اظهار می کند: هنگامی فضای اجتماعی و خانواده بررسی می شود، یکی از نکاتی که باعث شادابی و پویایی جامعه و خانواده شده و اعضای جامعه می توانند در آرامش، رفاه، امنیت و سلامت زندگی کنند، گذران اوقات فراغت و تفریح و انجام رفتارهایی است که می تواند برای جامعه و افراد ایجاد نشاط، تنوع، هیجان و سرزندگی کند.
وی با تاکید به درگیری های روزمره اشخاص در زندگی خانوادگی شان می افزاید: همه اشخاص در طول روز گرفتاری ها و برنامه های روزمره دارند که به طور یقین در زندگی آنها تعیین کننده است چراکه پرداختن به امور جاری و روزمره زندگی ضروری است؛ اما چنانچه زندگی افراد بر مبنای امور جاری و روزمره پیش برود قطعا افراد دچار احساس خستگی، کسالت، روزمرگی و عدم تنوع خواهند شد و در طول زمان، دیگر نمی تواند به امور روزمره بپردازد.
وی تصریج می کند: به نظر می رسد یکی از راهکارهای اساسی برای تزریق مجدد انرژی به افراد، ایجاد فرصت های شادی، هیجان، بازی و تفریحات سالم است تا آنها بتوانند با جذب مجدد انرژی و هیجان مسیر زندگی را ادامه داده و در فعالیت های شغلی و حرفه ای خود موفق تر عمل کنند.
سجاده زاده می گوید: یکی از نکات مهم و تعیین کنننده در این خصوص ایجاد فرصت های نشاط و شادی در خانواده ها است. خانواده دارای کارکردهای متعددی است که همه این کارکردها باید به خوبی ایفای نقش کنند. فرصت های شاد و مفرح در فضای اجتماعی کارکردهای خانوادگی را سرعت می دهد. امروزه یکی از آسیب هایی که در فضای خانواده ها مشاهده می شود این است که خانواده ها به طور عمومی درگیر امور جاری و روزمره هستند. چنانچه فرصت هایی فراهم نشود تا خانواده بتواند شادی، نشاط، هیجان و تنوع را خلق کند به طور یقین بعد از مدتی آن خانواده بدون هیجان، راکد شده و و ساعت های کنار هم بودن اعضای خانواده برای آنها جذابیتی ندارد.
این روانشناس خانواده می گوید: همین موضوع باعث می شود که خانواده در طول زمان جذابیت چندانی برای اعضا نداشته باشد، بنابراین جمع های بیرون از خانواده برای اعضا جذاب می شود. نداشتن جذابیت جمع های خانوادگی یکی از مشکلات جامعه امروز است و این جذابیت بخشی در حوزه کارکردی است که خانواده محلی برای شاد شدن، گفت‌وگو و ارتباط ندارد و شادی، هیجان و نشاط در فضایی بیرون از خانواده به دست می آید و همین دلیل موجب از هم پاشیدگی جمع های خانوادگی می شود. اما مطلوب این است که در کنار خانواه فرصت های شادی و تفریح و هیجان را خلق کنیم که اولا در کنار خانواده بودن حفظ شود و دوم اینکه فضای تفریحی و شادی و فرصت تنوع و هیجان برای همه درکنار اعضای خانواده فراهم شود.
سجاد زاده ادامه می دهد: متاسفانه امروزه نداشتن برنامه ای برای تفریح و شادی و هیجان در خانواده ها یکی از معضلات اصلی است و چنانچه مسایلی مانند سلامتی، درآمد و رفاه مهم برای خانواده مهم باشد در این صورت می تواند کارکردهای اجتماعی خود را به درستی ایفا کند، اما متاسفانه امروزه فراهم کردن فرصتی برای تفریح، شادی، نشاط و هیجان برای خانواده مهم نیست و بسیاری از خانواده ها برنامه جدی برای تفریح ندارند، در حالی که امروزه با هر سطحی از درآمد اقتصادی و انواع ابزارها و فرصت های موجود می توان شادی و نشاط را برای خانواده فراهم کرد.
فضای مجازی و کاهش انسجام خانوادگی
این آسیب شناس اجتماعی تاکید می کند: هنگامی که شادی و هیجان در خانواده را جدی نمی گیریم به ابزراهای موجود، دم دستی و کم هزینه اکتفا می کنیم و رسانه ها بهترین ابزار دم دستی موجود برای اعضای خانواده است که ضمن سرگرم کننده و بدون هزینه بودن، باعث می شود که اشخاص از جمع خانوادگی دور شده و به نوعی انسجام خانوادگی صورت نگیرد.
سجاد زاده می افزاید: ممکن است استفادده از ابزارهای دم دستی موجب شادی لحظه ای شود اما به طور یقین انسجام خانواده حفظ نمی شود و آن ابزارها معمولا تفریح های انفرادی پایدار نیستند و ضروری است که خانواده ها تجدید نظری در خصوص تفریح، نشاط و برنامه ریزی ویژه با بضاعت مالی خود داشته باشند. ضمن اینکه با توجه به شرایط زیستی، محیطی و منازل مسکونی، برنامه ریزی در زمینه تفریح به طور جدی تر خودنمایی می کند و هر اندازه تفریح در فضای خانواده فراموش شود، کارکردهای اجتماعی خانواده نیز کاهش می یابد.
وی تاکید می کند: خانواده ای که آسیب ببیند جامعه را نیز دچار آسیب می کند و به جرات می توان گفت که یکی از دلایل اصلی موثر در خصوص عدم جذابیت در خانواده این است که خانواده به آرامی کارکردهای خود را از دست بدهد، به این ترتیب در جمع های خانوادگی که به آرامی جذابیت خود را از دست می دهند افراد به طور مجزا برنامه های شخصی، تفریحی و هیجان آفرین را دنبال می کنند و تجدید نظر خانواده در زمینه تفریح و نشاط متناسب با شرایط خانوادگی، بافت فرهنگی و اجتماعی و وضعیت اقتصادی، بهترین برنامه ریزی در این بخش است.
به گزارش ایمنا، یکی از دغدغه های خانواده ها چگونه گذراندن اوقات فراغت است که به شکل های متفاوتی سپری می شود. تفریح سالم با کاهش اختلالات بیماری در افراد، باعث سرزندگی و نشاط آنها و مشارکت بیشتر افراد در زندگی اجتماعی می شود. تفریحات سالم از نیازهای خانواده ها و جوامع است و به همین دلیل نقش موثری در شادابی جامعه دارد. از سویی دیگر جامعه نیازمند فرهنگسازی در خصوص تفریحات سالم در اوقات فراغت است و این امر جز با همیاری و هم‌افزایی مردم و مسوولان و مردم تحقق نمی یابد.
گزارش از: اکرم کیانی خبرنگار سرویس جامعه ایمنا