اختلال وسواس فکری، عملی اختلالی در مغز و رفتار است که اغلب از کودکی آغاز می‌شود. از این اختلال با نام OCD نیز نام می‌برند که در مبتلایان، اضطراب شدید ایجاد می‌کند.

وسواس فکری، عملی اختلالی در مغز و رفتار است که اغلب از کودکی آغاز می‌شود. از این اختلال با نام OCD نیز نام می‌برند که در مبتلایان، اضطراب شدید ایجاد می‌کند. این اختلال هم شامل وسواس و هم اجبار است که وقت زیادی از فرد می‌گیرد و مانع فعالیت‌های مهم او می‌شود.

وسواس فکری، اصرارهای سرزده و ناخواسته است که بارها و بارها رخ می‌دهد و خارج از کنترل کودک است. این وسواس برای کودک ناخوشایند است و به طور معمول نگرانی، اضطراب و پریشانی زیادی ایجاد می‌کند.

وسواس‌های رایج ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• نگرانی در مورد میکروب، بیمار شدن یا مردن.
• ترس شدید در مورد اتفاقات بد، یا انجام اشتباه کارها.
• احساس اینکه همه چیز باید «درست باشد».
• افکار یا تصاویر آزاردهنده و ناخواسته در مورد آزار دیگران.
• افکار یا تصاویر آزاردهنده و ناخواسته با ماهیت جنسی.

اجبارهای رایج در مورد OCD

• بررسی بیش از حد (بررسی مجدد قفل شدن در، خاموش بودن اجاق).
• شستشو و تمیز کردن بیش از حد.
• تکرار کارها تا زمانی که «درست» شوند یا شروع دوباره کارها.
• قرار دادن مرتب وسایل
• اجبارهای ذهنی 
• عذرخواهی مکرر.
• به کار بردن کلمات یا اعدادی که به نظر خوش‌شانسی می‌آورند

به طور کلی، OCD زمانی تشخیص داده می‌شود که این وسواس و اجبارها به قدری زمان‌بر باشد که در زندگی روزمره کودک تاثیر منفی بگذارد. 

به طور معمول وسواس و اجبار با گذشت زمان به تدریج شدیدتر می‌شود تا زمانی که به این مرحله برسد.

در موارد نادر ، علائم ممکن است به ظاهر «یک شبه» با تغییر سریع رفتار و روحیه و بروز ناگهانی اضطراب شدید ایجاد شوند. 

نوع دیگری از OCD در کودکان وجود دارد که در اثر عفونت ایجاد می‌شود، مانند استرپتوکوک گلو که باعث می‌شود سیستم ایمنی کودک به جای عفونت به مغز حمله کند. سپس این اتفاق باعث بروز علائم وسواس می‌شود. 

این نوع اختلال را اختلال عصبی روانشناختی اطفال مرتبط با استرپتوکوک (PANDAS) یا سندرم عصبی-روانی حاد کودکان (PANS) می‌‌نامند. 
 

وسواس فکری چه تفاوتی با سایر روال‌های کودکی دارد؟

کودکان به طور طبیعی، روا‌های معمولی در زندگی دارند، اما وسواس فکری باعث می‌شود این روال به خطر بیفتد. 

اجباری که کودکان برای خلاص شدن از شر حس‌های بد خود دارند، اغلب به راحتی کنترل نمی‌شوند.

هیچ درمانی برای OCD وجود ندارد، اما با نوعی روش درمانی به نام مواجهه و پیشگیری از پاسخ (ERP) و دارو قابل درمان است. 

این موضوع اهمیت بسیاری دارد که موفقیت آینده کودک یا نوجوان شما نباید توسط OCD محدود شود!

مدیریت OCD کودک در خانه

با انجام کارهایی می‌توانید وسواس فکری کودک را در خانه مدیریت کنید:
 

محدودیت‌هایی را تعیین کنید

اگر چه سخت است، اما اگر محدودیتی برای کودک تعیین نکنید، بهبودی او دشوارتر می‌شود. مثلا اگر فرزندتان به شما بگوید نمی‌توانید وارد اتاق او شوید، مگر اینکه لباستان را عوض کنید، شما باید به او بگویید: می‌دانم که این کار برایت سخت است، اما این خواسته تو به خاطر داشتن وسواس فکری است، من برای ورود به اتاق تو لباس‌هایم را عوض نمی‌کنم.

وقتی محدودیت‌هایی را ایجاد می‌کنید، احتمالا کودکتان تغییرات رفتاری خواهد داشت، حتی شاید پرخاش کند، اما به مرور زمان، این محدودیت‌ها باعث می‌شود کودک کمتر مضطرب شود.
 

قاطع باشید

شما باید با فرزند خود در این‌باره صحبت کنید که اجازه نمی‌دهید وسواس فکری او به شما یا به او دستور بدهد. باید این موضوع را با کودک درمیان بگذارید که این برخوردهای شما به خاطر مجازات کردن او نیست، بلکه راهی است برای کنترل وسواس فکری. 

محکم و قاطع بودن به این معنی است که آنچه را از کودک می‌خواهید قاطعانه عملی کنید. مثلا اگر به او می‌گویید که شیر آب را باید در کمتر از ده دقیقه ببندد، پس از این مدت زمان، شیر آب را خواهید بست. 

شفاف بودن خواسته‌هایتان و پیگیری کردن آنها اهمیت زیادی دارد. 
 

مطمئن شوید سایر مراقبان کودک هم روشی یکسان دارند

برای کودک مبتلا به OCD بسیار مهم است که چه پیام‌هایی را از افرادی که مراقب او هستند (داخل یا خارج از خانه) دریافت می‌کند. متفاوت بودن این رفتارها می‌تواند کودک مبتلا به OCD را مضطرب و گیج سازد یا حس ناامنی را در او به وجود بیاورد.

بهتر است در مورد رفتار با کودک، با سایر مراقبان فرزندتان هم توافق کنید تا همگی برخوردهایی یکسان داشته باشید. 
 

اصول خود را با وسواس فکری کودک، تطبیق ندهید

اگر کودک مبتلا به وسواس فکری دارید، نباید سبک زندگی خود را متناسب با وسواس او تغییر دهید. نباید این اجازه را بدهید که وسواس فکری کودک، رفتار شما یا سبک زندگی‌تان را تغییر دهد. این تطبیق‌ها می‌تواند شامل موارد زیر باشد: تعویض لباس‌هایتان به خاطر اینکه کودک می‌گوید تعویض نکردنشان او را ناراحت می‌کند.

ده بوسه شب به خیر به جای یک بوسه.

دادن این اجازه به کودک که خودش کارد و چنگالش را از کشوها بردارد یا اختصاص کارد و چنگال ویژه به او.

دادن این اجازه به کودک که صابون یا مایع دستشویی مخصوص به خود داشته باشد.

تغییر ندادن برنامه‌هایتان به خاطر خواسته‌های او

با تطبیق دادن زندگی‌تان بر اساس خواسته‌های وسواس‌گونه کودک این پیام را به او می‌دهید که وسواس او، قابل قبول است و هیچ ایرادی ندارد. این موضوع می‌تواند در روند بهبود کودک، اختلال ایجاد کند و آن را به تاخیر بیندازد. 
 

از رفتارهای وسواس‌گونه خود آگاه باشید

اگر خودتان OCD دارید یا علائم خفیف آن را تجربه می‌کنید، حتما می‌دانید این مشکل چقدر چالش‌برانگیز است. 

کودکان اغلب رفتار وسواسی والدین را تشخیص می‌دهند، در نتیجه، بسیار مهم است که از نحوه رفتارهای خود آگاه و مراقب باشید که کودکان را در رفتارهای خود درگیر نکنید. مثلا از او نخواهید که دست‌هایش را چند بار بشوید، یا چک نکنید که دست‌هایش را تمیز شسته یا نه. 
 

در روند درمان کودک خود نقش داشته باشید

به عنوان یک پدر و مادر، بسیار مهم است که در معالجه فرزند خود شرکت داشته باشید. نیازی نیست که با او در جلسات درمانی حاضر شوید، اما باید درک کنید که کودک چه می‌آموزد.

همچنین باید یاد بگیرید که کدام روش‌های پیشگیری را می‌توانید با کودک در خانه انجام دهید.