مهم ترین مسأله امروز زنان چیست؟(دیدگاه کارشناسان مسائل زنان)

بستر سازی برای ازدواج

حجت الاسلام دکترمسعود آذربایجانی

حجت الاسلام دکترمسعود آذربایجانی فارغ التحصیل خارج فقه و دکتری روانشناسی دین است. وی عضو هیئت علمی گروه روانشناسی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه است و علاوه بر تدریس در دانشگاه، در درس هایی که در مورد روانشناسی است مثل روانشناسی دین، روانشناسی اخلاق، روانشناسی اجتماعی، فعالیت و پژوهش دارد. 7 کتاب و بیش از 20 مقاله در این زمینه ها با قلم او منتشر شده است.

بحث زنان، چالش ها و مسایل متعددی دارد. به نظر می رسد یکی از مهم ترین این مسایل و مشکلات بحث خانواده است. در حقیقت ازدواج و تشکیل خانواده مهم ترین چالش و مشکل برای زنان ما می باشد. به خصوص اینکه بر حسب آمارها سن ازدواج در خانم ها 28 تا 30 سال افزایش پیدا کرده و خود این تأثیر در ازدواج آسیب ها و مشکلات زیادی را به دنبال دارد. در تحلیل این مسئله باید گفت مهم ترین علت این مسئله، فراهم نکردن الگویی مناسب برای بسترسازی ازدواج است. یعنی اصلاً به فکر این نبوده ایم که زنان و دخترانمان را به طور طبیعی برای ازدواج آماده کنیم. بر حسب تحقیقاتی که به صورت پیمایش ملی در سال 1381 انجام شده، یکی از عوامل مهم بالا رفتن سن ازدواج این است که دختران ما به هویت همسریابی نرسیده اند یعنی دختران ما تحت آموزش ها و تربیت هایی که این احساس را در آنها ایجاد کند که می توانند چه از نظر شناخت و چه از نظر عمل، یک خانواده را عهده دار شوند و مسایلش را به دوش بگیرند قرار نگرفته اند. نکته دیگر این است که ما شرایطی را فراهم نکرده ایم که نیازهایی که آنها دارند اعم از نیازهای جنسی، نیازهای عاطفی و ... در مسیر خانواده قرار بگیرد. در حالیکه به دلیل های مختلفی که در عرصه های عمومی ارائه می شود چه از طریق رسانه های جمعی؛ مثل نمایش فیلم ها تا موارد خصوصی تر آن که در گوشه و کنار جامعه به چشم می خورد، نیازهای آنها را به طور جدی به سمت تشکیل خانواده هدایت نمی کند که این نکته، نتکته مهمی است و راه کار آن این است که ما باید نهادهای مختلفی ایجاد کنیم که به این سمت بروند که به خانواده به عنوان نهادی مستقل بها داده شود. واقعیت این است که در جامعه ما هنوز خانواده به عنوان یک نهاد مستقل دیده نشده است. در بحث های علمی ما رشته هایی تحت عنوان خانواده پژوهی و مطالعات خانواده نداشته ایم که اخیراً در بعضی دانشگاه ها به آنها توجه شده است. به همین جهت، چه در مطالعات کلاسیک و دانشگاه ها، چه در آموزش و پژوهش، باید خانواده پژوهی مشکلات و مسائل آن ، بسترهایی لازم برای تشکیل خانواده و ازدواج، را به صورت جدی دنبال کنیم. باید به صورت دقیق و متناسب با شرایط فعلی جامعه که تا حدی متأثر از جامعه جهانی هم هست مطالعه شود و بر اساس اینها سیاست های راهبردی دقیق استخراج شود و دقیق تبلیغ شود و به نهادهای مربوطه برای اجرا ارسال شود. در واقع راجع به موضوعی به نام خانواده باید مطالعات دقیقی صورت بگیرد و پژوهش هایی در آن مورد انجام شود و پیرامون آن نهادهای آموزشی و پژوهشی متناسب با آن تشکیل شده و آن موضوع ها بررسی شود تا بتوانیم مشکلات را از ابعاد مختلف بررسی کنیم و الگوی جامعی را طراحی کنیم که بر اساس آن سیاست های راهبردی تدوین و اجرا شود.

به نظر من ضروری ترین رویکرد در رابطه با زنان رویکرد جامعه نگر است یعنی ما متأسفانه به دلیل متأثر بودن از جریانات فمینیستی که به خصوص منابع قدرت و منابع علمی را هم در اختیار داشته اند، یک مقدار واکنشی عمل کرده ایم و بخشی از نیازهای زنان و چیزهایی که چه بسا به طور موقتی درست بوده، برجسته شده است. به نظر من باید در این نیازها، بازنگری شود و یک رویکرد جامعه نگر داشته باشیم که مسئله را در ابعاد مختلف به صورت جامع بررسی کند تا طرح های ما به ضرر زنان تمام نشود چون متأسفانه در بحث هایی مثل استقلال زنان و برابری حقوق زن و مرد و تعلق نیمی از معیشت مرد به زن و یا بحث به اجرا گذاردن مهریه، این اتفاق افتاده است. تبعات این اتفاقات نشان می دهد که اینها به نفع زن نبوده است. به نظر من رویکرد مهمی که باید در آینده داشته باشیم باید رویکردی جامع باشد تا مسائل زنان از نظر عاطفی، و در سایر موارد، در کنار مسائل اقتصادی و یا در کنار چیزهایی مثل این که در گذشته ممکن است به آنها ظلم شده باشد رسیدگی و بازبینی شود.

ما باید در جهت آگاهی بخشی وارتقاء فرهنگ که یک شاخص مهم است و آموزش حقوقی به زنان کار کنیم. اما نکته مهم این است که این آموزش ها باید طوری باشد که تحریک کننده نباشد. نکته ظریفی که در اینجا وجود دارد این است که بخشی از زنان در خانواده های ما با اینکه مثلاً درصدی از حقوق آنها اجحاف می شود؛ اما از آنجایی که مزایای دیگری در خانواده می بینند، با آن وضع موجود سازگاری می کنند. ما باید یاد بگیریم به خاطر آن چند درصد حقوق با تبلیغات تحریک کننده خودمان سایر مزایا را از بین نبریم.