اصهب کیست؟

«اصهب» در لغت به معنای شتر سرخ موست و به رومیان نیز از جهت رنگ چهره و دشمنی با اسلام گفته می شود1 و به معنای خاص، نام یکی از از دو مدّعی قدرت و رقیب سفیانی است. بر اساس روآیات «اصهب و ابقع» دو رهبر مخالف سفیانی اند که سفیانی در منطقة شام با آنها به نزاع برمی خیزد و بر آنان چیره می شود. (ابقع کسی است که پوست بدنش سیاه و سفید باشد) روآیات دربارة او و اصهب با اجمال بسیار سخن گفته اند. در این باره به حدیثی از امام باقر(ع) برمی خوریم که می فرمایند: «از شرّ اصهب ابرص پرهیز کن! پرسیدند: اصهب کیست؟ فرمود: ابقع. پرسیدند: ابقع کیست؟ فرمود: ابرص. سپس فرمود: از شرّ سفیانی نیز پرهیز کن» در این حدیث اصهب و ابقع یک نفر معرفی شده2 امّا بر اساس بیشتر احادیث اصهب و ابقع نام دو نفر است.

احتمالاً اصهب غیر مسلمان است؛ زیرا برخی از روآیات او را با صفت «علج» معرفی کرده اند و این تعبیر معمولاً دربارة «سربازان کافر» به کار می رود. امّا از روآیاتی که ابقع و اصهب را نکوهش کرده اند چنین برمی اید که مواضع سیاسی آنان مخالف اسلام و طرفدار دشمنان دین و کافرند. بنابراین معنی اختلاف و درگیری دو گروه نظامی در سرزمین شام که در روآیات آمده همان اختلاف دو زمامدار برسر زمامداری منطقه است. به نظر می رسد که فرماندهی ابقع، در پایتخت قرار دارد. چون روآیات دلالت دارند که قیام اصهب از خارج پایتخت یا مرکز آغاز می شود. هیچ یک از این دو فرمانده نمی توانند بر دیگری پیروزی قاطعی به دست آورند. سفیانی از این فرصت استفاده کرده، از خارج پایتخت دست به یورش می زند و هر دو نفر را تار و مار می کند.3

امام علی(ع) فرموده اند: «از شام سه پرچم برافراشته می شود: پرچم اصهب، ابقع و سفیانی».4 امام رضا(ع) نیز می فرمایند:«از نشانه های ظهور آن حضرت ویرانی شام به هنگام برخورد سه لشکر در زیر پرچم های سفیانی، اصهب و ابقع است». 5

سفیانی ابتدا به جنگ با ابقع می پردازد و پس از آن اصهب را سرکوب می کند و بر شام استیلا می یابد. چنان که امام باقر(ع) در حدیث معتبری فرموده اند: «اوّلین سرزمینی که خراب می شود، سرزمین شام است. در این هنگام سه پرچم (لشکر) با یکدیگر به نزاع برمی خیزند: پرچم اصهب و ابقع و سفیانی. سفیانی با ابقع مواجه می شود و با یکدیگر می جنگند. سفیانی او و یارانش را می کشد و پس از آن اصهب را می کشد».6 هم چنین در روایتی دیگر آمده است: «هنگامی که کافر در شام به هلاکت برسد، اصهب کافر قیام می کند وتسخیر مرکز (شام) بر او سخت می شود و طولی نمی کشد که او نیز کشته می شود و حکومت به اتراک می رسد و در شام گرانی پدید اید و رویدادها پشت سر هم روی می دهد و در هر قدمی جنگ برپا می شود».7

در حدیث دیگری امام صادق(ع) می فرمایند: «در آن هنگام سه پرچم در شام به اهتزاز درمی اید که پرچم های سفیانی، اصهب و ابقع است و مردم شام زیر این سه پرچم نبرد می کنند». این حدیث به روشنی دلالت می کند که خروج اصهب و ابقع با خروج سفیانی هم زمان است و طبعاً مقارن ظهورحضرت بقی［ الله(ع) و از نشانه های نزدیک بودن ظهور خواهد بود. بدون تردید شورش سفیانی از روزی که خروج کرده تا روزی که نام و نشانی از او باقی نباشد، از 14 ماه تجاوز نمی کند.8

علامه شهید سید محمد صادق صدر در سخنانی می فرمایند: «دمشق (شام) در آن زمان میدان جنگ های داخلی و تنازعات مسلحانه میان گروه های سه گانه (تحت فرمان ابقع، اصهب و سفیانی که مانند مرکز ثقل نیروهای سیاسی و نظامی می شود) خواهد شد. هر سه از صراط مستقیم حقّ منحرف گشته اند و هر کدام تاج و تخت و حکومت را برای خود می طلبند. (روآیات تفکرات و عقاید آنها را برای ما به روشنی بیان کرده اند) ابقع و سپاهیانش با سفیانی می جنگند که منجر به پیروزی سفیانی وکشته شدن ابقع و یارانش می شود. در جنگ سفیانی با اصهب هم، چنین اتفاقی تکرار می شود و فاتح نهایی جنگ ها سفیانی است. این اتفاقات مصداق بارز این آیه است که: «فاختلف الأحزاب من بینهم فویلٌ للذّین کفروا من مشهد یومٍ عظیمٍ؛ احزاب با هم بر سرآنچه در میانشان بود اختلاف کردند پس وای بر آنها (از آنچه) برقیامت (برسرآنها خواهد آمد)».

10

در پایان باید گفت درگیری ابقع، اصهب و سفیانی و چیره شدن سفیانی بر آن دو از حوادث پیش از ظهور است که بر اساس روآیات وارده به وقوع می پیوندد.