جهاد فقط تلاش و کوشش نیست و بدون مبارزه با دشمن معنا ندارد
سه شنبه 4 شهریور 1399 3:39 PM
جهاد فقط تلاش و کوشش نیست و بدون مبارزه با دشمن معنا ندارد
جهاد عبارت است از تلاش و کوشش در راه پیشبرد هدف، منتها آن تلاش و کوششی که با درگیری با دشمن همراه است
ما منکر نیستیم که لغت «جهاد» به معنای مطلق کوشش است و از ماده «جُهد» یا «جَهد» است _ این مسلم _ اما اگر چنانچه جهاد در قاموس اسلامی و در فرهنگ اسلامی به این گل وگشادی بود، لزومی نداشت که اسم خاصی روی این بگذارند در مقابل سایر اسم هایی که در اسلام هست. خب، نماز هم یک جهادی است بنابراین؛ روزه گرفتن هم یک جهادی است. به حج رفتن و زکات دادن و همه اعمال اسلامی یک جهادی است. چرا یک اسم خاصی رویش بگذارند؟ چرا بیخودی بیایند یک واژه دیگری درست کنند؟
پس جهاد، مطلق کوشش نیست. جهاد یک چیزی است در مقابل نماز، در مقابل امر به معروف، در مقابل زکات، در مقابل حج، در مقابل صله رحم، در مقابل بر به والدین، در مقابل راست گفتن، در مقابل کم نفروختن، در مقابل همه واجبات دیگر. جهاد یک واجب و فریضه ای است، یک واژهای است در مقابل واژه های دیگر؛ این مسلم است. پس در فرهنگ اسلامی _ یعنی قرآن و روایات _ دایره جهاد را به این وسعت گرفتن، خطای بزرگی است. پس این یک تفسیر، که تفسیر غلطی است.
تفسیر غلط دیگر از جهاد جهاد یعنی مبارزه مسلحانه
تفسیر غلط دیگر، نقطه مقابل این است. می گویند #جهاد در اصطلاح قرآن و حدیث یعنی جنگ با شمشیر در یک میدانی که دشمن آن طرف ایستاده باشد، تو این طرف ایستاده باشی، شمشیر را از غلاف بیرون بکشی و بزنی به دشمن، یا تیر و نیزه را او به تو بزند و تو به او بزنی؛ این می شود جهاد.
این تعبیر هم درست نیست. در قرآن، جهاد به این معنا نیست. شواهد و قرائن نسبتا زیادی هست بر اینکه جهاد در قرآن فقط به معنای جنگ مسلحانه در مقابل دشمن مشخص نیست. نه اینکه جهاد شامل این نمی شود؛ چرا، این، اعلی مرتبه جهاد است، نقطه عالی و اوج واژه جهاد است، اما نه اینکه همه جهاد باشد؛ نه، جهاد ممکن است شقوق و اشکال دیگری هم داشته باشد و دارد. بنابراین تفسیر دوم هم غلط است.
تفسیر صحیح از جهاد؛ مبارزه با دشمن
آنچه به نظر ما تفسیر واقعی کلمه جهاد است، این است: جهاد عبارت است از درگیری با یک دشمن _ این #دشمن، هرکه می خواهد باشد _ به یکی از اشکال و شقوق ممکن. به عبارت دیگر _ برای اینکه این تعریف، با معنای لغوی جهاد هم تناسبی داشته باشد _ جهاد عبارت است از تلاش و کوشش در راه پیشبرد هدف؛ منتها آن تلاش و کوششی که با درگیری با دشمن همراه است. آن تلاشی که با درگیری با دشمن همراه نیست، اسمش جهاد نیست. یعنی اگر ما بخواهیم یک واژه کوچکی را، یک لغت بسیطی را در فارسی انتخاب کنیم که جهاد قرآن و جهاد روایت را با آن بخواهیم تطبیق کنیم و این واجب را بفهمیم، باید کلمه «مبارزه» را بگوییم؛ مبارزه به این معنا. البته مبارزه در معنای اصلی لغوی اش به این معنا است که در میدان جنگ های رویاروی، یک نفر بیاید با یک نفر دیگر تن به تن بجنگد؛ این را می گفتند مبارزه.
یک نفر می رود توی رختخواب گرمش، کنار بخاری می لمد، از روی فراغت فکر می کند که من درباره چه مسئله ای تحقیق کنم؛ ناگهان به یادش میآید که این مسئله هنوز حل نشده است که آیا هفت آسمان از جنس طلا است یا از جنس نقره، یا از جنسی دیگر است؛ بعد بنا می کند کتابها را گشتن، مطالعه کردن تا این مسئله را تحقیق می کند و حل می کند. به این کار، جهاد نمی گویند؛ این اسمش مبارزه نیست. یا فرض بفرمایید یک نفر دانشمند محققی برود بنشیند درباره یک مسئله حقوقی خشک غیر لازم، یا حتی لازم _ مثل یک مسئله ای که در شیمی است، یک مسئله ای که در فیزیک است، یک مسئله ای که در ریاضی است، یک مسئله ای که مورد استفاده و انتفاع مردم است _ زحمت بکشد و تحقیق کند، به کار او جهاد نمی گویند؛ کمااینکه در فارسی هم به آن، مبارزه نمی گویند. به «اینشتین» یک مبارز نمی گویند. به آن کسی که عالیترین تحقیقات علمی را هم بکند، یک مبارز نمی گویند. چرا؟ برای خاطر اینکه این عمل، این تحقیق، این کشف، این کاری که به وسیله فکر یا به وسیله پول یا به وسیله دست انجام گرفته، در راه پیشبرد یک هدف فکری ایدئولوژیکی و در راه مقابله با دشمن این فکر به کار نرفته. لذا به این کار، جهاد نمی گویند؛ کمااینکه در فارسی هم به آن #مبارزه نمی گویند.
آن کسی که پول می دهد و مثلا فرض بفرمائید یک بنیان رفیع می سازد، یک خانه ای می سازد، یک بیمارستانی می سازد، حتی یک مدرسهای می سازد، به این کار، مبارزه نمی گویند. به آن جهاد نمی گویند. انفاقی هست، اما این انفاق، جهاد نیست. چرا؟ چون در آن، درگیری نیست؛ چون در آن، مقابله با یک قدرت مضری نیست؛ چون در این عمل، یک نوع ستیزهگری با مخالف، با آن کسی که سد راه است، مندرج نیست؛ لذا به آن نمی گویند جهاد.
علی کفشگر فرزقی
منبع:
فرآوری و تلخیص از کتاب همرزمان حسین(ع)، ده گفتار از رهبر معظم انقلاب در تحلیل مبارزات سیاسی امامان معصوم (ع)، ص 103
