دریاچه زریوار؛ بزرگ‌ترین دریاچه آب شیرین غرب ایران

دریاچه زریوار که زریبار نیز نامیده می‌شود، دریاچه‌ای است که با داشتن آب شیرین و حیات‌وحش خاص خود از منحصربه‌فردترین دریاچه‌های ایران و جهان به شمار می‌رود. زریوار همچنین یکی از تالاب‌ها و پناهگاه‌های حیات وحش محسوب‌ می‌شود و در فهرست میراث طبیعی ایران به به ثبت رسیده است.

با دریاچه زریوار مریوان آشنا شوید:

• معرفی دریاچه زریوار
• دریاچه زریوار کجاست؟
• بهترین زمان سفر به دریاچه زریوار
• پوشش گیاهی و جانوری دریاچه زریوار
• تفریح در دریاچه زریوار
• امکانات رفاهی و اقامتی دریاچه زریوار
• جاهای دیدنی اطراف دریاچه زریوار

معرفی دریاچه زریوار

_{منبع عکس: خبرگزاری فارس (عکاس: بختیار صمدی)}

دریاچه زریوار یا زریبار بزرگ‌ترین دریاچه آب شیرین غرب کشور و یکی از تماشایی‌ترین جاهای دیدی مریوان و استان کردستان به شمار می‌رود که در میان دره‌ای محصور از کوه‌ها و جنگل‌های بلوط آرام گرفته و هدیه بخش زندگی و حیات است. این دریاچه  ۵/۴ كيلومتر طول و حدود دو كيلومتر عرض دارد و مساحتی حدود ۸۵۰ تا ۹۰۰ هكتار را در برگرفته است. عمق متوسط این دریاچه سه متر (دو تا پنج متر) بوده كه از نظر عمق، وسعت و حجم آب از شرايط بسيار مناسبی برای تفریح و ورزش‌های آبی مانند قايق‌‌رانی و اسكی روی برخوردار است.

دریاچه زریوار استان کردستان به‌علت داشتن آب شیرین، شرایط لازم را برای رشد و زندگی انواع ماهیان پدید آورده است. از شگفتی‌های زریبار، جزیره‌های متحرکی است که در آن وجود دارند و با جریان آب و باد از کناره‌های دریاچه جدا شده و در وسط آن به چشم می‌خورند؛ گاه مساحت این جزیره‌های کوچک در زریوار به ۲۰ متر مربع هم می‌رسد.

جالب بدانید که هیچ رودخانه‌ای به دریاچه زریبار نمی‌ریزد و حتی زریبار سرچشه رود‌ مریوان یا تازه آباد است که از میان شهر مریوان عبور می‌کند و به رود سیروان می‌پیوندد. آب این دریاچه، از چشمه‌هایی که در کف آن می‌جوشد و مقدار نیز بارش برف و باران و آب حاصل از آب شدن برف‌های کوه‌ها تأمین می‌شود. در زمستان به‌دلیل سردی هوا، سطح دریاچه یخ می‌زند. البته قسمت‌هایی که محل قرار گرفتن چشمه‌های خودجوش است، از یخ‌زدگی در امان می‌مانند.

زریوار علاوه بر زیبایی و شناخته شدن به نام یک منطقه تفریحی، نقش بسیار مهمی نیز در کشاورزی منطقه ایفا می‌کند. همچنین صید ماهی و ماهیگیری در دریاچه زریوار به‌دلیل وجود انواع ماهیان خوراکی رونق زیادی دارد و یکی از تفریح‌های پر طرف‌دار در این منطقه به شمار می‌رود. 

علت نام‌گذاری دریاچه زریوار

_{منبع عکس: خبرگزاری ایرنا}

زریبار یا زریوار واژه‌های کردی هستند که متشکل از دو واژه «زری» یا «زریا» به معنی دریا و پسوند تشبیه ‌«وار» یا «بار» و به‌معنای دریاچه است. گفته می‌شود که نام اصلی دریاچه زریوار، «زیراوبار» است و از آن جایی که آب این دریاچه از چشمه‌هایی که در کف آن وجود دارد تأمین می‌شود به این نام شناخته می‌شود و به‌معنای آب کف کنار است. زریبار و زریوار نیز تغییر یافته زیراوبار است.

علت شکل‌گیری دریاچه زریوار

_{منبع عکس: خبرگزاری فارس (عکاس: بختیار صمدی)}

دریاچه زریوار کردستان در یک فرونشست محلی به نسبت باریک در پهنه کمربند سنندج سیرجان تشکیل شده است که دو سوی غرب و شرق آن به گسل طولی شمال غربی ـ جنوب شرقی محدود می‌شود. احتمال می‌رود که این دو گسل در تشکیل این دریاچه نقش داشته باشند.

مطالعات گرده‌شناسی نیز نشان داده است که دریاچه مریوان در شرایط آب‌وهوایی سرد در ۲۰ هزار سال پیش از میلاد مسیح شکل گرفته است.

افسانه دریاچه زریوار

_{عکاس: ابراهیمی نژاد}

زریوار، دریاچه‌ای افسانه‌ای و اسرارآمیز است که افسانه‌ها و روایت‌های مختلفی در موردش نقل می‌شود. نخستین روایت مربوط به قصه‌ درویش و حاکم ظالم است؛ مردمان محلی این منطقه معتقدند که در محل کنونی دریاچه زریوار، شهری بود که حاکم ستمگری به نام فیله قوس داشت. یک روز درویشی به‌همراه همسرش سوار بر الاغ از نزدیکی شهر عبور می‌کرد که مأموران حاکم او را دستگیر و به شهر آوردند، اهالی شهر و مأموران، درویش و همسرش را بسیار آزار می‌دادند و مجبور به انجام کارهای سخت و طاقت‌فرسا می‌کردند تا جایی که دُم الاغ، تنها سرمایه‌ درویش از جا کنده می‌شود و زن باردارش فرزند خود را از دست می‌دهد. درویش، خسته از ظلم اهالی و مأموران، نزد حاکم رفته و خواستار عدالت می‌شود؛ اما حاکم او را مورد تمسخر قرار می‌دهد و بیرون می‌اندازد.

درویش آزرده‌خاطر و دلشکسته بالای کوهی در شرق شهر می‌رود و به راز و نیاز با خالق می‌پردازد. او حاکم و مأموران و اهالی را نفرین می‌کند و می‌گوید:

سرم را از سجده بر نمی‌دارم تا شهر را با آب یکسان نکنی و این قوم ظالم را نابود نکنی. چنین می‌شود که دریاچه پدید می‌آید و شهر، اهالی و حاکم ستمگرش ناپدید می‌گردند. اکنون هم قبر درویش هنوز در پای کوه در حال تماشای این دریاچه است.

بر اساس همین افسانه، زریوار دریاچه‌ای شناخته می‌شود که دادخواهی کرد و به آن دریاچه دادخواه لقب داده‌اند.

روایتی دیگر نیز مربوط به گنج پنهان زیر دریاچه زریبار است که دریاچه از آن محافظت می‌کند و تاکنون نیز کسی آن را پیدا نکرده است. بنابراین احتمالا وجه تسمیه زریبار و استفاده از واژ زر در نام این دریاچه، اشاره به این گنج مدفون شده دارد.

_{منبع عکس: خبرگزاری ایرنا}

دریاچه زریوار کجاست؟

تالاب آب شیرین زریبار یا دریاچه زریوار در فاصله سه کیلومتری غرب شهر مریوان در دره‌ای به نسبت وسیع قرار دارد که از غرب و شرق با کوه‌های پوشیده از جنگل احاطه شده است. 

راه دسترسی به دریاچه زریوار

از هر کجای ایران که قصد سفر دارید خود را به سنندج، مرکز استان کردستان، برسانید برای اینکه بهترین مسیر برای مریوان از طریق سنندج است. پس مسیر سنندج به مریوان را در پیش بگیرد، با رسیدن به مقصد، تنها سه کیلومتر با دریاچه زریوار فاصله دارید و باید جاده‌ای که از مریوان به بایوه در نزدیکی مرز عراق می‌رود را در پیش بگیرید.

• آدرس: استان کردستان، سه کیلومتری غرب شهرستان مریوان (مشاهده روی نقشه)
  • بهترین مسیر تهران تا مریوان: راه آزادراه ساوه - همدان و سپس بزرگراه همدان - سنندج؛ از این مسیر فاصله تهران تا دریاچه زریوار ۶۲۰ کیلومتر است.
• فاصله مریوان تا سنندج: ۱۳۰ کیلومتر

بهترین زمان سفر به دریاچه زریوار

_{منبع عکس: خبرگزاری فارس (عکاس: بختیار صمدی)}

سفر به دریاچه زریوار در فصل بهار و تابستان، علاوه بر چشم‌‌اندازهای بی‌نظیر طبیعی این دریاچه، آب‌وهوای معتدل و نسیم خنکی بر مشام بازدیدکنندگان می‌نشاند. پیشنهاد می‌کنیم برای سفر به این تالاب، این دو فصل را در اولویت قرار دهید.

دریاچه زریوار در فصل زمستان نیز جلوه و زیبایی منحصر به فردی دارد و اگر خوش شانس باشید با سطح یخ زده دریاچه روبه‌رو خواهید شد و از قدم زدن روی آن لذت خواهید.

پوشش گیاهی و جانوری دریاچه زریبار

_{منبع عکس: خبرگزاری ایرنا}

دریاچه زریوار یکی از تالاب‌های مهم کشور و پنگاه حیات وحش نیز به شمار می‌رود که تحت حفاظت سازمان محیط زیست قرار دارد. این دریاچه به‌عنوان یک واحد اکولوژیکی و اکوسیستم آبی در کردستان پدیده‌ای بسیار نادر است که گونه‌های جانوری و گیاهی بی‌نظیری را در خود جای داده است.

پوشش غالب اراضی این ناحیه را جنگل و بیشه‌زارهای نیمه انبوه تشکیل می‌دهند که گونه غالب جنگلی آن بلوط ایرانی بوده است و گونه‌های جنگلی دیگر مانند گلابی وحشی، زالزالک، بادام در شیب‌ها و نقاط مختلف آن دیده می‌شود.

• پرندگان: تالاب زریوار پتانسیل بالایی در جذب پرندگان آبزی، کنارآبزی و غیر آبزی دارند و در این تالاب گونه‌های متعدد پرنده بومی و مهاجر زندگی می‌کنند. پرستوی دریایی گونه سفید، اردک بلوطی، اردک سرحنایی، لک لک، حواصیل خاکستری، چنگر و گونه‌های کمیابی چون کوکوی خالدار و سسک شکیل از جمله پرندگان این دریاچه هستند.
• آبزیان: ماهیان بومی همچون سیاه ماهی خالدار، سیاه ماهی معمولی، عروس ماهی، سس ماهی، شاکولی، گامبوزیا در این تالاب زندگی می‌کنند. ماهی آمور سفید، کپور آیینه‌ای، کپور معمولی، کپور سرگنده (بیگ هد) و فیتوفاک از جمله ماهی‌های غیربومی این دریاچه هستند.
• پستانداران: از جانوران پستاندار تالاب زریوار می‌توان به شنگ (سگ آبی)، روباه، خوک وحشی، خرگوش، گراز، خرس قهوه‌ای اشاره کرد.
• خزندگان: در دریاچه زریوار خزندگانی چون مار چلیپر، مار آتشی، قمچه مار، مار قیطانی، مار پلنگی از دسته مارهای غیر سمی؛ گرزه مار و افعی کردستانی از دسته مارهای سمی‌؛ سوسمارها گونه‌هایی از خانواده لاسرتاها، گکوها و آگاماها دیده می‌شوند.
• گیاهان: گیاهان شناوری چون سراتوفیلیوم، سریوفیلیوم و گونه‌هایی از گیاهان خاردار و گونه‌های نی، هزارنی، بارهنگ آبی، نیلوفر آبی، علف هفت بند، پیچک‌ها، لویی، بزواش، جگن و نعناع پوشش گیاهی این تالاب را تشکیل می‌دهد.

تالاب زریبار هفتمین تالاب ثبت شده ایران بعد از پیروزی انقلاب اسلامی در کنوانسیون بین المللی رامسر به شمار می‌رود.

تفریح در دریاچه زریوار

_{منبع عکس: خبرگزاری ایسنا (عکاس: فرشید اردلان)}

دریاچه زریبار مهم‌ترین جاذبه‌ گردشگری و تفریحی شهرستان مریوان است که هر مسافر و گردشگری که به این شهر برسد؛ ابتدا سراغ زریوار را می‌گیرد و برای داشتن پیک‌نیک خانوادگی و برگزاری تور یک روزه بسیار عالی است. از هر کجایی که هستید در قالب تور دریاچه زریوار می‌توانید به اینجا سفر کنید. با وجود تفریح‌های متنوع و سرگرم کننده این دریاچه روز شاد و پر هیجانی را خواهید داشت.

• تفریح‌های آبی: قایق سواری (پدالی و موتوری)، اسکی روی آب و ماهی‌گیری از تفریح‌های دریاچه زریوار است. البته لازم است بدانید مجوز ماهی‌گیری در دریاچه زریوار اوایل شهریورماه شروع و تا آخر اسفندماه صادر می‌شود و بعد از این زمان صید ماهی ممنوع خواهد شد. 
• تفریح‌های زمستانی: با یخ زدن سطح دریاچه زریوار در فصل زمستان فرصت مناسبی برای تفریح‌های مهیجی چون اسکی و اسکیت فراهم می‌شود.
• پاراگلایدر: در دریاچه زریوار سایت پرواز وجود دارد و شما می‌توانید بر فزار این این دریاچه با پاراگلایدر پرواز کنید و تماشایی چشم‌انداز بی‌نظیر آن لذت ببرید.
• پرنده نگری: دریاچه زریوار یکی از بهترین مکان‌ها برای علاقه‌مندان به پرنده نگری است. در فصل زمستان مهاجرت پرندگان بی‌شماری از جمله لک لک‌ها مهمان این تالاب و حتی روستاهای اطراف می‌شوند.
• رستوران‌گردی: در سفر به مریوان و زریبار از رستوران‌گردی غافل نشوید و امتحان کردن مزه ماهی کبابی‌های خوشمزه این دریاچه را از دست ندهید. ماهی کبابی‌هایی که شاید مزه‌اش را هیچ کجای دیگر پیدا نکنید.

امکانات رفاهی و اقامتی دریاچه زریوار

_{منبع عکس: خبرگزاری ایرنا}

در جوار دریاچه زریوار مجتمع ساحلی زریوار قرار دارد که با داشتن امکانات متنوع و متعدد دریاچه گردی شما را تکمیل می‌کند. بنابراین در در دریاچه زریبار همه چی برای داشتن یک گردش عالی فراهم است. از رستوران، سوپر مارکت، پارک و پارکینگ گرفته تا فروشنده‌های محلی که در حاشیه دریاچه بساط فروش‌شان را پهن کرده‌اند.

اگر هم قصد اقامت در دریاچه زریوار دارید و دوست دارید شب را نیز در این مکان بمانید تا از آرامش و سکوت شبانگاهی زریبار لذت ببرید و هم می‌خواهید هزینه سفرتان زیاد نشود، بهتر است بدانید امکان برپایی چادر و شب مانی در حاشیه زریوار است. مسافران زیادی این‌گونه شب را در کنار زریبار سپری می‌کنند؛ پس با خیال براحت به گردش و تفریح بپردازید.

علاوه بر این برای اسکان دریاچه زریوار، می‌توانید با اجاره سوئیت و ویلا شب را سپری کنید. همچنین هتل‌ها و مراکز اقامتی متعددی وجود دارد که چشم‌انداز فوق‌العاده‌ای هم به منظره زیبا و تماشایی دریاچه زریوار دارند که برخی از آن‌ها از این قراراند:

• هتل زریوار: بلوار دریاچه
• هتل قصر: بلوار ورودی دریاچه
• هتل نوروز: میدان نوروز
• هتل جهانگردی زریوار: کنار دریاچه زریوار
• مهمانپذیر کاخ: خیابان هلال احمر، پایین‌تر از پارک شهرداری
• مهمانپذیر مولوی: چهارراه بايوه
• هتل آپارتمان یاس: بلوار شهيد عبادت –کنار قاليشويی چهارفصل
• مهمانپذیر اطمینان: خیابان باهنر

جاهای دیدنی اطراف دریاچه زریوار

جاده دور دریاچه كه مثل حلقه‌ای دور دریاچه كشیده شده است، از دیگر جاذبه‌های دیدنی مریوان است. در اطراف این جاده، روستاهای زیبا و تماشایی مانند برده‌رشه، ینگیجه، كانی‌سپیكه، پیرصفا، دره‌تفی، كانی‌سانان و نی خودنمایی می‌کنند كه طبیعت بكر این روستاها و همچنین سرسبزی و چشمه‌های آب فراوان در كنار دریاچه، زیبایی خاصی را به آن بخشیده كه توجه هر رهگذری را به خود برمی‌انگیزد.

پیشنهاد می‌دهیم بعد از گردش در دریاچه، ساعتی را نیز به روستا گردی اختصاص دهید. بازارگردی و خرید از بازارچه مرزی مریوان به نام بازارچه مرزی باشماق و دیدن دشت سرسبز بیلو نیز می‌تواند جزو برنامه‌ سفرتان را باشد.

با طبیعت دوست و مهربان باشیم

پاراستنی زریبار  ئه رکی هه موومانه

دریاچه زریوار نیز به مانند سایر دریاچه‌ها و جاذبه‌های طبیعی کشورمان در معرض خطرات زیست‌محیطی قرار دارد از جمله:

• ورود فاضلاب‌های شهری و روستایی
• رشد بی‌رویه کشاورزی در اطراف دریاچه و وارد شدن کودهای کشاورزی به آن
• عدم رعایت حریم دریاچه و ساخت‌وسازهای غیرقانونی
• و...

پس بهتر است زمانی که به این مکان سفر می‌کنیم و از تماشای زیبایی‌های آن لذت می‌بریم؛ از رها کردن زباله و آسیب زدن به طبیعت این تالاب ارزشمند خودداری کنیم.