کتاب «شیوه نامه روزنامه نگاری» به عنوان منبعی جامع، قواعد کاربردی فرم های روزنامه نگاری از خبرنویسی، گزارش، مصاحبه تا تیتر و فتوژورنالیسم را با ذکر نمونه و تمرین، به گونه ای که برای خبرنگاران مبتدی تا حرفه ای قابل استفاده باشد، به گونه ای آموزشی، مطرح کرده است.
مجید رضاییان ـ استاد دانشگاه و پژوهشگر ژورنالیسم ـ درباره رویکرد و محتوای کتاب جدیدش به ایسنا چنین توضیح داد: ما به یک شیوه نامه جدید در روزنامه نگاری نیاز داشتیم. در روزنامه نگاری امروز ما ـ چه در فضای وب و چه در مطبوعات ـ «تولید» به حداقل رسیده و همه چیز به «وی گفت» ـ «وی افزود» متکی شده است. ما سراغ این پژوهش رفتیم تا به نوعی از شر «وی گفت» ـ «وی افزود» راحت شویم. در واقع این کتاب در پی تبیین قواعد کاربردی تولید محتوا در روزنامه نگاری در همه فرم های مورد نیاز است؛ چه خبری و چه غیرخبری یا اصطلاحا تحلیلی و فرآیندی.
به گفته این استاد روزنامه نگاری و ارتباطات، خبرنویسی ـ گزارش خبری ـ گزارش توصیفی، تحلیلی و تحقیقی ـ مصاحبه خبری و عمقی ـ یادداشت نویسی ـ مقاله نویسی و نقد نویسی ـ و عکاسی خبری شش فرم تولید در روزنامه نگاری هستند که در کتاب «شیوه نامه روزنامه نگاری» به دستورالعمل های تولید آنها ـ به همراه تیترنویسی و فتوژورنالیسم حرفه ای ـ پرداخته شده است تا در قالب ۱۱ فصل و ۱۹۲ صفحه یک منبع منسجم و کاربردی برای آموزش فرم های یادشده روزنامه نگاری داشته باشیم.
نویسنده کتاب های «تیتر نویسی» و «تیتر نویسی در وب»، افزود: تمام پژوهش هایی که قبلا در همه فرم های روزنامه نگاری صورت گرفته ـ چه داخلی و چه خارجی ـ در حد نیاز در فهرست منابع این کتاب آمده است. اما قرار نبوده این کتاب هر چه که وجود داشته را بگوید، بلکه کوشش کرده است تا دستورالعمل ها و قواعد حرفه ای پژوهشی را ارایه کند.
رضاییان با بیان اینکه کتاب «شیوه نامه روزنامه نگاری» برای خبرنگاران و روزنامه نگاران با سابقه ای کمتر نیز، قابل استفاده است، در این زمینه توضیح داد: در پایان هر فصل پرسش ها و تمریناتی وجود دارد که حل کردن آنها به تثبیت آموخته‌های همان فصل به شکل کاربردی کمک خواهد کرد.
بر اساس این گزارش ایسنا، کتاب «شیوه نامه روزنامه نگاری» در ۱۱ فصل و ۱۹۲ صفحه به چاپ رسیده و سرفصل های آن به شرح زیراست:
- فصل اول: شیوه نامه ارزش خبری؛ از تشخیص تا به کار گیری
دراین فصل شما یاد می گیرید که چگونه ارزش های خبری را تشخیص داده و سپس آنها را در نگارش خبر به کار ببرید.
- فصل دوم: شیوه نامه عنصر شناسی؛ از کاربرد عناصر اطلاعاتی تا چیدمان اطلاعات در خبر
آنچه در این فصل آموزش می بینید این است که ابعاد رویداد را باید چگونه دید و چگونه باید به سراغ اطلاعات رفت همچنین لایه دوم اطلاعات هم در قالب اطلاعات افقی و عمودی توضیح داده شده است.
- فصل سوم: شیوه‌نامه خبر نویسی؛ از سبک های سنتی و نوین تا کاربرد واژگان
اگر هنگام کاربرد واژگان در سر پاراگرافها دچار تردید می شوید این فصل به شما کمک می کند تا جایگاه درست ترکیباتی همچون با این وجود، در حالیکه و امثال آن را آموخته و در سرپاراگراف ها به درستی به کار ببرید و قالب کنید. سبک های خبر نویسی نیز از تاریخی تا بلوک نویسی ـ رویترز ـ با قواعد آن آموخته شوید.
- فصل چهارم: شیوه نامه گزارش خبری؛ دو سبک نوین به همراه دستورالمل های نوشتن
دو سبک نوین گزارش خبری از سوی پژوهشگر تحت عنوان فوکوس نویسی و سناریو نویسی با ذکر نمونه در این کتاب پیشنهاد و آموزش داده شده و نیز در مورد سبک گیلاس، ساعت شنی و سبک روایی داستانی هم به اختصار قواعد آن توضیح داده شده است.
- فصل پنجم: شیوه نامه گزارش نویسی توصیفی، تحلیل، تحقیقی
گزارش نویسی سهل ممتنع است. تصور این که ساده می توان قلم فرسایی کرد ما را گزارش نویس نخواهد کرد. گزارش توصیفی قواعدی دارد که با گزارش تحلیلی و تحقیقی هر کدام به طور جداگانه متفاوت است که در این کتاب مطرح و تبیین شده است.
- فصل ششم: شیوه نامه مصاحبه؛ خبری، عمقی
اگر در مصاحبه خبری دنبال کسب اطلاعات، تعقیب خبری و تکمیل رویداد هستید در مصاحبه عمقی در پی اخذ دیدگاه خواهید بود که مصاحبه شما را پر از چالش می کند. چگونه به چنین مصاحبه هایی چه در انجام جه در تنظیم دست پیدا کنیم؟ رابطه پرسش و پاسخ در مصاحبه چیست و از این رابطه چه استفاده ای می توان کرد؟
- فصل هفتم: شیوه نامه یادداشت نویسی
- فصل هشتم: شیوه نامه مقاله نویسی
- فصل نهم: شیوه نامه نقد نویسی
در فصل های یادداشت، مقاله و نقد نویسی با اصولی مواجه می شویم که ما را در این فرم های فرآیندی و غیرخبری به گونه ای آشنا کند تا به یک نمونه تولیدی اثرگذار دست یابیم.
- فصل دهم: شیوه نامه تیترنویسی؛ تکنیکها
در این فصل از کتاب تیترنویسی به قلم خود نویسنده قواعد و تکنیک های نگارش تیتر به اختصار آورده شده است.
- فصل یازدهم: شیوه نامه فتوژورنالیسم
همه موبایل به دست شده اند؛ اما قواعدِ حرفه ایِ عکاسی خبری، چیز دیگری است. در این فصل، به ارزش کار عکاسان حرفه ای ایران و جهان ـ در قالب قواعد فتوژورنالیسم حرفه ای ـ بیشتر پی خواهیم برد.
دفتر مطالعات و برنامه ریزی رسانه‌ها ناشر کتاب «شیوه نامه روزنامه نگاری» است. این کتاب سال گذشته منتشر شده، اما به خاطر شیوع بیماری کرونا معرفی آن به تعویق افتاده است.