معرفی شهر جیرفت

جیرفت

جیرُفت شهری در استان کرمان مرکز شهرستان جیرفت است. جمعیت این شهر بنا بر سرشماری سال ۱۳۹۰ مرکز آمار ایران، برابر ۱۱۱٬۰۳۴ نفر است.

جغرافیا

این شهرستان از شمال به شهرستان کرمان، از جنوب به شهرستان عنبرآباد، از شرق به قسمتی از شهرستان بم و از غرب به شهرستان بافت و رابر محدود شده‌است.جمعیت شهرستان جیرفت بنا بر سرشماری سال ۱۳۹۰ تعداد ۲۷۷٬۷۴۸ نفر بوده‌است. نرخ باسوادی سطح شهرستان ۸۰٪ نرخ بیکاری ۳۰٪ می‌باشد؛ همچنین تعداد ۹۱۱۸ نفر دانشجو در ۶ واحد دانشگاهی این شهرستان در سال ۹۰ در حال تحصیلند.شهرستان جیرفت ۱۳۷۹۹ کیلومترمربع وسعت دارد و در قسمت مرکزی استان واقع شده‌است که به دلیل موقعیت خاص جغرافیایی و طبیعی به «هند ایران» معروف است. سطح زیر کشت محصولات زراعی باغی ۵۲۰۰۰ هکتار با میزان تولید ۷۳۹۰۰۰ تن می‌باشد. تولیدات آبزیان و دامی این شهرستان با روندی رو به رشد به ۳۰۴۰۴ تن رسیده‌است.فاصله مرکز شهرستان تا مرکز استان حدود ۲۳۸ کیلومتر است و دارای ۴ مرکز شهری جیرفت، درب بهشت و جبال بارز و بلوک و ۴ بخش و ۱۴ دهستان و ۱۲۲۸ آبادی دارای سکنه می‌باشد.لازم است ذکر شود بخش اسماعیلی در تیرماه ۹۰ از شهرستان عنبراباد منتزع و به جیرفت ملحق شد.

آب و هوا

شهرستان جیرفت دارای سه اقلیم متفاوت جغرافیای سرد کوهستانی ساردوئیه معتدل کوهستانی دلفارد و جبال بارز و گرم مرطوب نواحی دشت جیرفت است؛ ارتفاع شهرستان از حداقل ۶۸۰ متر در شهر جیرفت به ۳۸۸۶ متر در بلندیهای ساردوئیه می‌رسد؛ پایین‌ترین دمای ثبت شده متعلق به منطقه سربیژن -۳۰ درجه در زمستان و بالاترین دمای ثبت شده +۵۰ درجه سانتی گراد در تابستان جیرفت است. طی آمار یک دوره بلند مدت کمترین میزان بارندگی در سطح شهرستان به دشت جیرفت به میزان ۱۸۲ میلیمتر و بیشترین میزان ۳۵۰ تا ۴۰۰ میلیمتر به مناطق جبال بارز شمالی دلفارد؛ درب بهشت اختصاص دارد.

وجه تسمیه

جیرفت از دو کلمه (جیر) به معنی پست و پایین و (افت) به معنی افتاده تشکیل شده‌است و به طور کلی جیرفت به معنای (جلگه پست آبرفتی) است. ونظر دیگر اینکه «جی» مخفف جوی آب نام داشته و «رفت» فعل ماضی از مصدر رفتن وروییدن وپاک کردن است که گفته می‌شود این شهر در گذشته به وسیله سیل مهیبی ازبین رفته که پس از آن گفته شده "جی رفت"

پیش از اسلام

مدتها چنین اندیشه می‌شد که کهن ترین تمدن جهان در سومر عراق پای گرفته است؛ اما کشف یک زیگورات (معبد) با قدمت بیش از پنج هزار سال، آثار سنگی بسیار و همچنین کتیبه‌های آجری به خطی ناشناخته از منطقه جیرفت ایران باعث شد باستان شناسان دربارهٔ دانسته‌ها و ادعاهای پیشین خود تجدید نظر کنند.. در این زمان تمدنی کشف شد که قدیمی تر و وسیع تر از تمدن بین‌النهرین بوده است همچنین مطالعات و کاوش‌ها نشان می‌دهد که جیرفت بزرگ ترین مرکز تجاری جهان بوده است «شرایط مطلوب آب و هوایی در جیرفت و وجود انواع محصولات کشاورزی موجب شد تمدنی در این منطقه شکل بگیرد که در دوره باستان بهشت جهان محسوب می‌شده است».آنان با بررسی دوبارهٔ کتیبه‌هایی که از پیش در مناطق مهم باستانی کشف شده بودند، سعی کردند اطلاعات بیشتری دربارهٔ این تمدن عظیم و ناشناخته به دست آورند و در نهایت پس از تحقیقات فراوان، به تعدادی کتیبه دست یافتند. در یکی از این اسناد که از خرابه‌های شهر اوروک (در جنوب بین‌النهرین) به دست آمده است، داستان کشمکش میان پادشاه سومر با فرمانروای سرزمین ثروتمندی به نام ارت ثبت شده بود و در کتیبه دیگر، پادشاه سومری سعی کرده بود با گذر از شهر شوش و ۷ رشته کوه، به سرزمین ارت حمله کند. بررسی دقیق این کتیبه‌ها و آثار کشف شده این فرضیه را به اثبات نزدیک می‌کند که شهر افسانه‌ای و گمشدهٔ ارت که در شرق ایران قرار داشته، به احتمال زیاد همان شهر جیرفت است.از آثار کشف شده در حوزهٔ تمدن جیرفت می‌توان به ظروف و پلاک‌های سنگی با نقوش بسیار ظریف از موجوداتی چون عقاب، عقرب و پلنگ اشاره کرد که نظیر آنها در هیچ‌یک از محوطه‌های باستانی جهان کشف نشده است. شاید ادامهٔ اکتشافات و تحقیق روی آثار کشف شده، باستان شناسان به این نتیجه برسند که از این پس به جای بین‌النهرین عراق، می‌بایست جیرفت ایران را مهد کهن ترین تمدن بشری در جهان نامید.پروفسور هالی پیتمن، عضو گروه باستان‌شناسی تمدن جیرفت می‌گوید: (در آمریکا از کاوش‌های جیرفت، به عنوان بزرگ‌ترین طرح باستان‌شناسی خاورمیانه یاد می‌شود. در فرانسه، انگلستان، ایتالیا و دیگر کشورهای جهان نیز اهمیت تمدن جیرفت پذیرفته شده و بحث‌ها بیشتر روی جزئیات آن است، مقالات و پژوهش‌های درج شده در نشریات و مجلات معتبر و چاپ کتاب‌های متعدد، تاییدکننده این رویکرد است. بسیاری از پژوهشگران، مورخان و کارشناسان اعتقاد دارند اگر در ۵۰ سال آینده قرار است اتفاق مهمی در باستان‌شناسی جهان رخ دهد، به یقین در جیرفت و منطقه جنوب شرقی ایران خواهد بود)در حمله اسکندر به ایران طبق گفته اریستوبولوس اسکندر در گذر از هند به فارس، از این منطقه گذر کرده است و در جیرفت با نئارکوس در یاسلار خود دیدار داشته و از آبادانی شهر، منطقه و کاخ‌ها و نیایشگاههای آن نام می‌برد.

پس از اسلام

جیرفت در زمان خلافت عمر (دومین خلیفه پس از پیامبر)، خلیفه دوم (سال ۲۳ هجری قمری) به دست اعراب (به فرماندهی سهیل‌بن عَدی) فتح شد. جیرفت در این زمان مرکزِ ولایت کرمان به‌شمار می‌رفت. بار دیگر در زمان خلافت عثمان، خلیفه سوم (۲۳ـ ۳۵ هجری قمری) مجاشع بن مسعود سُلَمی آن را گشود.در سده اول، ولایت کرمان، به ویژه شهر جیرفت، از عمده‌ترین مراکز خوارج به‌شمار می‌رفت و مُهَلّب بن ابی‌صُفره اَزْدی، در سال ۷۷ هجری قمری در آنجا با خوارج جنگید که منجر به شکست و رانده شدن آنان از جیرفت شد. درسال ۱۳۰ هجری قمری، جیرفت نبردگاه عامر بن ضُباره با شَیبان بن عبدالعزیز یشکُری، به سبب مخالفت شیبان با مروان بن‌محمد، آخرین خلیفه اموی، بودکه‌به‌شکست‌شیبان‌انجامید.تا قرن سوم هجری جیرفت محل نزاع و کشمکش مخالفین علیه حکومت مرکزی بود. تا اینکه یعقوب لیث صفاری و برادرش عمر، پس از سرکوبی اهالی جیرفت و قوم کوفچ، آنجا را تسخیر کرد. مقارن حکومت صفاریان، بر آبادانی جیرفت افزوده شد. شاید بتوان بیشترین اهمیت جیرفت را در این دوره و حتی پس از آن، قرارگرفتن شهر در محل‌اتصال دو راه اصلی دانست: یکی راه هندوستان از طریق جالق، و دیگری راه خلیج‌فارس، از طریق بندرعباس. در این زمان کالاهای تجاراز قُمادینِ جیرفت به دیگر نقاط کشورصادرمی‌شد.جیرفت در سده چهارم، مجمع تجار، بزرگ‌تر از اصطخرِ فارس و بسیار آباد بود. دژی با چهار دروازه به نامهای شاپور، بم، سیرجان و مصلی داشت و دارای مسجدجامع، بازار، حمامهای پاکیزه، میوه‌های سردسیری و گرمسیری چون خرما و جوز و ترنج، و معادن بسیار، به ویژه نقره، بود و در جویهای آن زر یافت می‌شد. جغرافی‌نویسان این دوره، از دیورود (هلیل‌رود)» در جیرفت، که قدرت گرداندن شصت آسیاب را داشت مطالبی آورده‌اند. کوره جیرفت دارای شهرهای بسیار بود و شهری به نام هرمزملک، (نباید آن را با هرمزکنونی یکی دانست) متعلق به دوره ساسانی، در راه جیرفت ـ بم قرار داشت. پس از عمر و لیث بعد از مدتی سامانیان جیرفت را در تصرف داشتند.درسال ۳۲۴ هجری قمری، جیرفت که همچنان مرکز ولایت کرمان محسوب می‌شد، به‌دست معزالدوله دیلمی افتاد. درسال ۳۶۰ هجری قمری عضدالدوله دیلمی آنجا را تصرف کرد. در زمان تسلط آل بویه بر جیرفت این شهر مرکزیت سیاسی زمستانی را مانند دوران سلجوقی داشته‌است. مرگ عضدالدوله و ضعف آل بویه تا قرن پنجم هجری زمینه را برای تهاجم بیگانگان به جیرفت فراهم نمود. درسال ۳۹۰ هجری قمری ابونصربن عزالدوله بختیار (از امرای دیالمه) و سپس بهاءالدوله (فرزند عضدالدوله) و سال بعد طاهربن احمد صفاری (حاکم سیستان) جیرفت را تسخیر کردند. در اواسط سده پنجم، به سبب ضعف امرای دیلمی، بیشتر نواحی کرمان و از جمله جیرفت را اقوام کوفچ غارت می‌کردند.در سال ۴۴۳ هجری قمری شخصی به نام ملک قارود پسر چغری بیگ سلجوقی به جیرفت حمله کرده و با مقاومت کوچ نشینان کوفچ روبرو شده و کوفچیان سخت در مقابل او مقاومت کردند. اینها مردمانی بودند که به واسطه پناهگاه‌های سخت به کسی باج نمی‌دادند؛ ولی در نهایت ملک قارود با حیله آنها را شکست داد.ملک قارود پس از قلع و قمع طوایف قفص (کوچ) و استیلای بر عمان و سواحل خلیج فارس و ایجاد امنیت در جیرفت، پایتخت قشلاقی خود را در سه ماه زمستان تا اردیبهشت ماه به مدت چهار تا پنج ماه در جیرفت انتخاب کرد. زیرا این منطقه بسیار آباد و حاصلخیز بوده‌است.در دوره حکومت سلجوقیان، به‌ویژه در دوره محمدبن ارسلانشاه بر آبادانی جیرفت افزوده شد و به دستور وی کاروان سراها، مساجد و مدارس بسیاری درجیرفت احداث شد. در همین دوره برای نخستین بار از شهرکی به‌نام قُمادین یاد شده که‌آن را محله‌ای خارج از شهر و مسکن عمده تجار خارجی دانسته‌اند، قمادین مخزن نفایس چین، ختا، هندوستان، حبشه، زنگبار، روم، مصر، ارمینیه، آذربایجان، ماوراءالنهر، عراق، خراسان‌وفارس بود.جیرفت تا اوایل نیمه دوم سده ششم، شهری نیکو بود و ام‌القرای کرمان محسوب می‌شد. بعد از ارسلانشاه و جانشینان او، دوران فترت و سستی حکومت سلجوقیان شروع شد. در سال ۵۶۲ هجری قمری به سبب شایع شدن بیماری و مرگ، طغرل شاه‌بن محمد و ترکان و غلامان شهر را غارت کردند. طغرل شاه بیشتر دوران سلطنت را به دلیل علاقه به جیرفت در این شهر گذرانده بود. در بیستم فروردین سال ۵۶۵ هجری قمری در همین شهر وفات یافت.بعد از مرگ طغرل شاه در اثر رقابت و جنگ‌های فرزندان وی جیرفت رو به ویرانی نهاد، چنان‌که درسال ۵۶۶هجری قمری، بهرام‌شاه، قمادینِ جیرفت را غارت و شهر و روستاهای آن را ویران کرد. این اختلافات و جنگ‌های خانگی باعث شد، غزها در نبردی سپاه کرمان را در باغین شکست دادند و متوجه جیرفت گردیدند. در سال۵۷۵ هجری قمری آنها بدون برخورد با هیچ مانعی جیرفت را به تصرف درآوردند و با حمله‌ای وحشیانه جیرفت را به کلی نابود کردند. چنانکه محمدبن ابراهیم در تاریخ سلجوقیان و غزها(ص ۱۳۷-۱۲۹) نوشته‌است: و بیچاره اهل جیرفت، غافل و بیخبر ناگاه به سرایشان فرود آمدند و صد هزار نفس را به انواع تعذیب و شکنجه هلاک کردند و سر در ولایت نهادند و هر کجا ناحیتی معمور بود یا خطه‌ای مسکون دیدند، آثار آن مطموس و مدروس گردانیدند.پس از آن جیرفت مدتی، در دوره ملک دینارغز در آرامش نسبی به سر برد. در آن دوره، دارالملک کرمان بود و به دلیل آب و هوای مطبوع لقب جَنَّه اَرْبَعَةِ اَشهُر (بهشت چهار ماه) داشت. در سال ۶۰۰ هجری قمری، امیرقطب‌الدین مبارز، از ملوک شبانکاره، دور جیرفت حصار کشید و قدرت دفاعی شهر را بالا برد. درسال ۶۱۹ هجری قمری، منطقه به دست قراختاییان افتاد.

حمله مغولها

شهر جیرفت بر اثر حمله مغولها، درسال ۶۲۱ هجری قمری به کلی ویران شدجیرفت قبل از حمله مغول یکی از شهرهای آباد و ثروتمند جهان اسلام بود. در اواسط قرن هفتم، که مارکوپولو از جیرفت دیدن کرده، از ویرانی آن به دست تاتارها (مغول) گزارش داده و نام شهر جیرفت (یا شاید قمادین) را «کاماندو» و ناحیه مجاور آن را «رئوبارل» (رودبار) ضبط کرده‌است به گفته وی (همانجا)، برخی از شهرهای ناحیه، از ترس حمله دزدانِ قبیله قراوناس (ظاهراً ساکن مکران)، با دیوارهای بلند گلی محصور شده بودند.از حوادث مهم دوره صفوی، حمله بلوچها به جیرفت و غارت آنجا بوده‌است. پس از نابسامانی‌ها و کشمکشهای دیگر حکمرانان بر منطقه جیرفت و در اواسط حکومت صفوی مردم جیرفت رفاه و آسایش بیشتری کسب کردند.در دوران زند جیرفت بدون حادثه مهم و قابل توجهی زمان را پشت سر گذاشت در دوران قاجار جیرفت مجدداً رو به آبادانی گذاشته‌است.با انقراض حکومت قاجار و روی کار آمدن رضاخان و دوران فترت، حد فاصل قاجار و پهلوی در جیرفت ناامنی و غارت اموال مردم شروع شد؛ و بر اثر کمی باران و آب این منطقه طی سالهای (۱۳۴۰ تا ۱۳۴۲) دچار خشکسالی و قحطی شدیدی گردید.

قلعه سموران

قلعه سموران که از سنگ­های مرمر متمایل به قرمز ساخته شده؛ در فاصله 3 کیلومتری شمال غربی روستای رود فرق و در 60 کیلومتری شرق شهر جیرفت بر فراز کوهی احداث شده است.دیواره بالای کوه که حدود هزار مترمربع می­باشد از صخره­هاو پرتگاه­های طبیعی تشکیل گردیده است. در قسمت­هایی که امکان نفوذ دشمن می­رفته دیواری بلند شامل دو دروازه در ضلع جنوبی با 12 برج دیده­بانی احداث شده است. طول بالای قلعه یک کیلومتر و عرض متوسط آن حدود 150 متر است. آثار بناهای ویران قلعه با پی­های سنگی و آجری در ابعاد و قطر 3 سانتی­متر به فراوانی دیده می­شود. در ارتفاع 200 متری بالای قلعه، دیوار سنگی دیگری با ملات آهک وجود دارد که دور تا دور قلعه احداث شده است.کناره دورنی دیواره­ سنگی بالای قلعه، محل نگهداری اسب­ها بوده است که هنوز آخورهای آن موجوداست. آثار استحکام و موقعیت قلعه بینندگان را تحت تأثیر قرار می­دهد. چاه نسبتاً عمیق قلعه با گذشت قرن­های متمادی و و آسیب­های فراوان هنوز عمق خود را حفظ کرده و طرز سنگ چینی کناره های آن بسیار جالب توجه است.بالای قلعه دو حوض قرار دارد که آب باران را جمع می­کرده است. حوض بزرگ 20 متر طول و 8 متر عرض و 3 متر عمق دارد و چهار ستون سنگی در داخل آن قرار گرفته که روی آن را برای رفع آلودگیمی­پوشانده­اند. دیواره آجری حوض با روکش ظریفی از ماسه و آهک ساخته شده و حوض کوچک­تر هم در فاصله نزدیک و بالاتر از حوض اصلی قرار گرفته است.ساختمان قلعه سموران به قرون قبل از اسلام تعلق دارد ولی در قرون اولیه اسلامی بازسازی شد و در دوران حکومت سلجوقیان قلعه مشهوری بوده است. قلعه سموران به علت استحکام و موقعیت طبیعی شباهت زیادی به قلعه­های اسماعیلیه دارد و شاید مدتها مورد استفاده پیروان اسماعیلیه قرار گرفته بوده چون که گرو­ه­هایی از فرقه اسماعیلیه دارد و شاید مدت­ها مورد استفاده پیروان اسماعیلیه قرار گرفته بوده، چون که گروه­هایی از فرقه اسماعیلیه در جباال بارز زندگی می­کردند.

آبشار دره گلم دخترکش

آبشار دره گلم دخترکش در فاصله 47 کیلومتری شمال جیرفت واقع در استا ن کرمان و در بخش سردسیر دلفارد، در دره ای شرقی–غربی و مملو از چنار قرار گرفته است. گُلم در مناطق جنوبی استان، همان حوضچه آبی است که در رودخانه ها و یا در محل آبریز آبشارها به وجود می آید و گُلم دختر کش، شاید تداعی کننده حادثه ای باشد که ناشی از غرق شدن دختری در آنجا باشد و یا تمثیل زیبای آن از این اصطلاح استفاده شده است. اما برای این مورد سندی وجود ندارد و بیشتر بر گرفته از متن عام جامعه است. این آبشار از چهار حوضچه یا گُلم تشکیل شده که گُلم دوم برزگتر از بقیه است و ارتفاع آبشار هم در آن به حدود 10 متر می رسد (ارتفاع آبشارها بلند نیست و در جمع حدود 20 متر می شود). برای رسیدن به آبشارهای بالاتر، مسیرها، سخت و سخت تر می شوند. مسیر رودخانه در بالا دست آبشارها و در کف درهای پر از درختان کوهی، در دل کوه بالا می رود و فضای بکر و هیجان آوری را به نمایش می گذارد. شیب دامنه های این دره را درختان بنه تا ارتفاع 2500 متری اسیر تاج و تنه و ریشه های محکم خود که در نوع خود دیدنی و ستودنی است. قدم زدن در حاشیه این آبشار و تنفس طراوت این دره پر چنار، در تمام فصول سال، لذتی خاص را به گردشگران و عاشقان طبیعت می بخشد.

آبشار سرنکوه

آبشار سرنکوه جيرفت در موقعیت جغرافیایی E581141 N283208 در استان کرمان واقع است. رشته کوههای جبالبارزاین رشته کوهها در شمال و شمال شرقی از گردنه دهبکری در شمال شرقی سربیژن و شمال کوههای دلفارد شروع شده و به 280 کیلومتر تا مرز بلوچستان ادامه دارد . و علت نامگذاری آن بلندی ارتفاعات است که جبال به معنی کوه و بارز به معنای بلندی ( کوههای بلند ) می باشد .رشته کوه جبال بارز میزبان پدیده های زیبا و با عظمتی چون آبشارهاست. در50 کیلومتری شرق شهر جیرفت و در میان دره های شکوهمند جبال بارز، آبشار سرنکوه با ارتفاعی بیش از 150 متر در انتهای دره «درین»، یکی از بلندترین آبشارهای ایران و شاید خاورمیانه می باشد. گام برداشتن در فضای مملو از جنگل ها و باغ ها ی سردسیری و چشم دوختن به هرم گرمای جیرفت از آن فاصله، شکوهی خاص دارد. متاسفانه به دلیل کم آبی و خشکسالی های اخیر، آب این آبشار بسیار محدود شده و فقط در پی باران های شدید و جاری شدن رودخانه، عظمت و ارتفاع آن رخ می نماید و دردیگر روزهای سال، توان خود را برای رقابت با آبشار200 متری «وروار» دربخش دیگری ازجبال بارز ازدست می دهد. اما این دو آبشار بلند و با عظمت نشانی دیگر ازعظمت و شکوه رشته کوه جبال بارز دارند. وجود باغ هاي سردسيري در اين منطقه بر زيبايي آن افزوده است. به دليل وسعت منطقه، پوشش گياهي يکساني در آن وجود ندارد و از درختان ارزشمندي چون ارس، بنه، کهکم و ارچن گرفته تا بوته هاي کوچک گياهي چون درمنه، شقايق، نرگس، گون و ريواس در آن ديده مي شود. شهرستان جيرفت به دليل تنوع محصولات کشاورزي به هند نيز معروف است.

آبشار دلفارد

آبشار دلفارد جيرفت در موقعیت جغرافیایی E5736 N2858 در استان کرمان واقع است. آبشار دلفارد در چهل کيلومتري شمال غرب شهر جيرفت و در محل روستاي کراه واقع شده است و آب و هواي بسيار دل انگيزي دارد. ييلاق هاي دلفارد از مناطق زيباي طبيعت استان کرمان محسوب مي شود که در مسير جيرفت به ساردوييه واقع شده است. آبشار کراه و چند آبشار متوالي بنام آبشارهاي دره گلم دخترکش، مکان هايي بسيار مناسب جهت جذب توريست ها و محققين هستند. رودخانه دلفارد در اين منطقه رودي دايمي است به طول 30 کيلومتر که از کوه بهرآسمان در 53 کيلومتري شمال غربي جيرفت سرچشمه گرفته و روستاهاي بسياري از جمله دربا، دلفارد، دهنه زنگر، رزشيرين، رضي آباد و کولدون را سيراب مي کند و در انتها با رودخانه سگدر مخلوط شده و رودشور جيرفت را تشکيل مي دهد.

آبشار کوه نیمه

آبشار کوه نیمه در موقعیت جغرافیایی N2900 E5735 در استان کرمان واقع است. ارتفاعات کوه «نيمه»، در روستاي ييلاقي «دلفارد» از توابع بخش ساردوئيه شهرستان جيرفت با چشم اندازهاي زيبا و جذاب از نواحي تفرجگاهي شهرستان جيرفت در استان کرمان است. مجموعه آبشارهايي که در اين ارتفاعات از ذوب شدن برف ها پديد مي آيند، از جمله جاذبه هاي ارزشمند طبيعي هستند. که به ويژه در فصل تابستان عده زيادي از گردشگران را به سوي خود جذب مي کنند. روستاي دلفارد مرکز دهستان دلفارد، از توابع بخش ساردوئيه شهرستان جيرفت، با مختصات جغرافيايي 57 درجه و 36 دقيقه طول شرقي و 29 درجه و 1 دقيقه عرض شمالي، در 40 کيلومتري شمال غرب شهر جيرفت و در 200کیلومتری جنوب شهرستان کرمان قرار گرفته است. از جمله آبشارهای این روستا می توان به آبشار کوه نیمه، آبشار زورک، آبشار کوه سیر و آبشار دره تنگ اشاره کرد.

غار شعیب

غار شعیب در 18 کیلومتری غرب جیرفت و منطقه‌ای به نام مارون قرار دارد. در حوالی غار معدن مرمریت وجود دارد و وجود ماشین‌آلات صنعتی برای تخریب و استخراج از کوه و ضربات وارده از طریق دستگاه‌ها و انفجارهای معدن سبب شده است قسمتی از غار تخریب شود و علی‌رغم وجود امکانات بالقوه در این منطقه جهت ایجاد تأسیسات رفاهی، تفریحی، گردشگری و ورزشی، هیچ گونه اقدامی توسط مسئولین شهر جیرفت برای جلوگیری از تخریب منطقه صورت نگرفته است.دهانه ورودی غار به سمت شمال است و یافتن آن نیاز به کمی بررسی و جستجو دارد. از دهانه غار باید به صورت نشسته و به آهستگی وارد شد. پس از آن یک شکاف شرقی- غربی وجود دارد که نور خورشید می‌تواند کاملاً در این شکاف تابیده شود. در انتهای غار دهانه دیگری وجود دارد که شبیه یک اطاق است و در آن قندیل‌هایی وجود دارند که چندان بلند نیستند. درون غار تعدادی خفاش دم‌دار و بسیار نادر زندگی می‌کنند که از نوع خفاش‌های بی‌آزار و حتی مفید می‌باشند. این جانوران از انواع حشرات که معمولاً آفت هستند تغذیه می‌کنند و به این ترتیب کمک بزرگی به کنترل جمعیت آفات کشاورزی می‌نمایند. این غار چندان پیچیده و طولانی نیست اما پیمایش آن نیازمند حضور شخص راهنما یا فردی آشنا به غارنوردی می‌باشد.به اعتقاد مردم بومی منطقه این غار همان غار اصحاب کهف است که البته صحت و سقم این مطلب نیاز به بررسی بیشتر دارد ولی عده‌ای نیز بر این عقیده هستند که شعیب نام عارفی بوده که در این حوالی زندگی می‌کرده و برای عبادت به این غار رفت و آمد داشته است و به همین دلیل این غار مورد احترام اهالی منطقه است.

دریاچه سد جیرفت

دریاچه سد جیرفت یکی از دریاچه‌های‌ استان کرمان است که در 40 کیلومتری شمال غربی شهرستان جیرفت در محل تنگ نراب قرار دارد.دریاچه سد جیرفت بزرگ‌ترین و پرحجم‌ترین دریاچه استان کرمان است که سالانه به طور متوسط بیش از 400 میلیون مترمکعب آب به آن وارد می‌شود از این رو بزرگ‌ترین تجمع آب شیرین در استان کرمان به شمار می‌رود.سد جیرفت بزرگ‌ترین سد مخزنی استان کرمان است که بر روی رودخانه هلیل رود در دامنه کوه‌های زاگرس به منظور ذخیره آب و تولید برق در بهمن ماه سال 1370 خورشیدی احداث شده است. سد جیرفت یک سد بتنی دو قوسی است که ارتفاع آن از پی 134 متر و طول تاج آن 277 متر است. ضخامت این سد بین 17 متر در کف تا 5 متر در تاج متغیر است.مسیر پایین‌دست سد جیرفت را دره‌هایی به عمق 250 متر با دیواره‌های بلند سنگی و خوفناک در برگرفته‌اند که تاحدودی شبیه به دره‌های پارک ملی گرند کنیون آمریکا می‌باشند و جریان هلیل رود را هدایت می‌کنند. دیدن دریچه سد جیرفت که با شدت فراوان آب را از دل دیواره بلند و بتنی به اعماق دره پرتاب می‌کند، فراموش نشدنی است.در برخی سال‌ها امکان صید انبوه ماهی در دریاچه سد وجود دارد.